عوامل کم‌توجهی به حکمت عملی در فلسفه اسلامی
دو دلیل عمده کم‌توجهی به حکمت عملی در فلسفه اسلامی، را می‌توان حضور پر رنگ و قوی و تأثیرگذار فقه و عرفان عملی و در نتیجه احساس استغنای جامعه نسبت به مسائل حکمت عملی و همچنین عدم حضور فیلسوفان در میدان و خزیدن در کنج مدرسه و کتابخانه دانست.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمدحسین شریفی، رئیس دانشگاه قم در یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داد، نوشت: بحث حکمت عملی که به نوعی امتداد فردی و اجتماعی حکمت نظری به شمار می‌رود، در سده‌های اخیر در میان فیلسوفان مسلمان بسیار کمرنگ و کم‌رونق بوده است.
حاج ملاهادی سبزواری در واپسین مقصد از مقاصد هفتگانه شرح منظومه حکمت، بسیار کمرنگ و نحیف در باب اخلاق (یکی از موضوعات حکمت عملی) اشاره کرده است و در این کتاب فلسفی بسیار تأثیرگذار خود، تقریباً هیچ اشاره‌ای به «تدبیر منزل» و «سیاست مدن» (دو رکن اصلی از ارکان حکمت عملی) نکرده است!
مع‌الأسف، همین مقدار نحیف نیز پس از ملاهادی سبزواری، مورد بی‌توجهی قرار گرفت و حکمت اسلامی به شکل فلسفه‌ای کاملاً انتزاعی و بریده از مباحث عملی و بیگانه از مباحث انضمامی، درآمد.
فی‌المثل، علامه طباطبائی(ره) در کتاب‌های بسیار ارزشمند و ساختارمندی مثل «بدایة الحکمه» و «نهایة الحکمه» هیچ اشاره‌ای به هیچ یک از موضوعات حکمت عملی نکرده است. حتی به هنگام برشمردن آثار و نتایج مباحث فلسفی نیز به آثار و پیامد‌های اجتماعی و سیاسی و اخلاقی مباحثی مثل تشکیک در وجود، اصالت وجود، وجود رابط و ربطی، علت و معلول، سنخیت علی و معلولی و امثال آن هیچ اشاره‌ای نکرده است.
دو دلیل عمده کم‌توجهی به حکمت عملی در فلسفه اسلامی، را می‌توان حضور پر رنگ و قوی و تأثیرگذار فقه و عرفان عملی و در نتیجه احساس استغنای جامعه نسبت به مسائل حکمت عملی و همچنین عدم حضور فیلسوفان در میدان و خزیدن در کنج مدرسه و کتابخانه دانست.
انتظار می‌رود در دوران جدید که هم نیاز به نشان دادن پیوست عقلانی توصیه‌های فقهی و معنوی داریم و هم انتظار عامه مردم از فلاسفه این است که راه‌حلی برای مسائل اصلی زندگی آنها ارائه دهند، شاهد ورود جدی فیلسوفان مسلمان به مباحث حکمت عملی باشیم.
انتهای پیام
