اهتمام امام رضا(ع) به تدبر در ختم قرآن

حجت‌الاسلام والمسلمین قاسم خانجانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا از قم، در پاسخ به اینکه اهتمام امام رضا(ع) به قرآن و نقش قرآن در زندگی امام رضا(ع) چگونه بود، اظهار کرد: امام رضا(ع) از قول رسول خدا(ص) فرمود که شش چیز از مروت و جوانمردی است، سه کار در حضر و سه نوع رفتار هم در سفر است که یک بخش در وطن شامل تلاوت قرآن مجید، همچنین آباد کردن مساجد و اتحاد برادران در راه خدمت می‌باشد و آن چیزهایی که در سفر مهم است، شامل زاد و توشه بی‌دریغ و در اختیار همسفران گذاشتن، حسن خلق و مزاح و شوخی بدون آمیختن با هیبت و با ابهت است.

وی گفت: امام رضا(ع) مستند به این فرمایش رسول خدا(ص) می‌فرمایند که چقدر تلاوت قرآن اهمیت دارد، همچنین علاوه بر اهمیت اصل تلاوت می‌بینیم که امام رضا(ع) به فرمایشی از رسول خدا(ص) اعتنا می‌کند و زیبا خواندن و با صوت نیکو قرآن خواندن را دوباره به فرمایش رسول خدا(ص) مستند می‌کند و اینکه رسول خدا(ص) فرمودند که قرآن را زیبا و با صوت نیکو تلاوت کنید تا بر زیبایی قرآن افزوده شود. 

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه عنوان کرد: امام رضا(ع) به نقل از رسول خدا(ص) می‌فرماید: «کسی که در ماه مبارک رمضان قرآن بخواند، حتی خواندن یک آیه از قرآن مثل این است که یک ختم قرآن انجام داده است»، یا اینکه دوباره به نقل از رسول خدا(ص) به ختم قرآن در مکه مکرمه اشاره دارند و می‌فرماید: «اگر کسی یک ختم قرآن در مکه انجام دهد، کار بسیار خوبی است» و حتی فرمودند که اگر توانستی از مکه خارج نشو مگر اینکه بتوانی یک ختم قرآن انجام دهی و مواردی از این قبیل که توصیه‌های فراوانی از امام رضا(ع) به نقل از پدران بزرگوارشان امیرالمومنین علی(ع) و رسول خدا(ص) در دست است.

وی گفت: یکی از مواردی که نشان‌دهنده اهتمام امام رضا(ع) به قرآن است این که از امام رضا(ع) نقل شده که ایشان هر سه روز یک بار ختم قرآن می‌کردند و جالب اینکه امام رضا(ع) می‌فرماید: «اگر می‌خواستم زودتر از سه روز هم ختم قرآن کنم، می‌توانستم اما نمی‌خواستم چنین کاری بکنم چون در موقع تلاوت به هر آیه که می‌رسم درباره اینکه چه چیزی در این آیه نهفته است و این آیه در چه زمانی نازل شده و مواردی از این قبیل اندیشه می‌کنم.»

خانجانی ابراز کرد: امام رضا(ع) هنگام خواب علاوه بر اینکه ختم قرآن انجام می‌دادند، جداگانه قرآن می‌خواندند و حتی نقل شده که اگر به هنگام خواندن قرآن به آیه‌ای می‌رسیدند که از بهشت یا جهنم یاد کرده بود، گریه می‌کردند و از خداوند بهشت را ‌می‌خواستند و از آتش جهنم به خداوند پناه می‌بردند که این امر نشان‌دهنده این است که زندگی امام رضا(ع) در همه لحظات و ساعات آمیخته با قرائت و تلاوت قرآن بوده است.

وی گفت: بنابر روایتی نقل شده که امام رضا(ع) بر یک پیراهن خود، هزار ختم قرآن کرده بودند که این نشان‌دهنده اهتمام و توجه امام رضا(ع) بر این امر است و این پیراهن را به یکی از اصحاب و یاران دادند و بر محافظت از آن پیراهن سفارش کردند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ابراز کرد: نقل شده امام رضا(ع) اول ظهر وقتی که شش رکعت نماز مستحبی می‌خواندند، پس از سوره حمد، سوره‌های کافرون و توحید را قرائت می‌کردند. همچنین در نمازهای واجب خود بعد از حمد سوره قدر، روز جمعه سوره جمعه و در نماز عشا سوره منافقون و در شب جمعه سوره اعلی و در نماز صبح روز دوشنبه و پنجشنبه سوره غاشیه می‌خواندند.

وی گفت: زندگی، رفتار، گفتار و کردار امام رضا(ع) بر اساس قرآن شکل گرفته بود، به عنوان مثال وقتی که یک پرسش و پاسخی بین مامون و امام رضا(ع) پیش آمده بود، مامون می‌خواست با پرسش‌های مختلف امام رضا(ع) را امتحان کند و امام رضا(ع) تمام پرسش‌ها را پاسخ داد و تمام این پاسخ ها و فرمایشات امام رضا(ع) به مامون برگرفته از آیات قرآن بود.

خانجانی اظهار کرد: در روایات از امام رضا(ع) نقل می‌کنند که در عمل به قرآن و دقت در عمل به قرآن توجه ویژه‌ای داشتند و معتقد بودند که قرآن علاوه بر تلاوت در زندگی نیز باید نقش داشته باشد به گونه‌ای که تمام رفتار، کردار و لحظات زندگی انسان بر اساس دستور قرآن و حقیقت رهنمودهای قرآنی باشد. 

وی گفت: امام رضا(ع) معتقد بودند که نباید تنها به تلاوت و ختم آیات و سوره‌های قرآن اکتفا کرد بلکه توجه به قرآن به معنای نقش بستن این آیات و مفاهیم و معارف قرآن در تمام عرصه‌های زندگی امام رضا(ع) است.

گفت‌وگو از الهام حلاجیان