تقارن نوروز و رمضان؛ شکوه همبستگی فرهنگی ملی و مذهبی ایرانیان

نوروز، عید باستانی ملی ایرانیان است؛ نوروز را به عید رستاخیز، جشن طبیعت، جشن آفرینش و جشن پیروزی نور بر تاریکی نیز تعبیر کرده‌اند؛ جشنی که از هزاران سال پیش تاکنون توسط ایرانیان در بهار هر سال برگزار می‌شود و دارای آیینی است.

 رسوم نوروز

از آیین و رسوم نوروز عبارتند از خانه تکانی، تمیز کردن محیط زندگی، تهیه لباس نو، رفتن به سر مزار درگذشتگان خود، دید و بازدید (صله ارحام و نزدیکان و دوستان)، نوروزخوانی (بهارخوانی)، آبریزگان(شست و شو و غسل و آب پاشیدن به یکدیگر و شستن خود)، دادن هدیه و عیدی، کمک به نیازمندان.

براساس اعتقاد ایرانیان، سرنوشت انسان و جهان در سالی که در پیش است، در نوروز تعیین می‌شود. در این روز نیکبختی‌ها برای مردمان زمین تقسیم می‌شود؛ بنابراین، نوروز روز امید است. بزرگان و فقهای اسلام به این سنت اصیل ایرانی(نوروز) با توجه به رسوم مثبت آن و به دلیل هماهنگی آن با مبانی عقلی و افزایش همبستگی ملی و انسجام اجتماعی، به آن اعتبار شرعی دادند و به تقویت آن پرداختند. 

ویژگی‌های رمضان

رمضان از آیین مهم اسلامی است که غریب به پانزده قرن است که در میان مسلمانان و قرن‌ها است که توسط ایرانیان مسلمان در حال اجرا است و مورد احترام همه ایرانیان قرار دارد.

از ویژگی‌های ماه مبارک رمضان، می‌توان به وجود شب‌های قدر، نزول قرآن، فرود ملائکه و روح به زمین، تقدیر امور سال، تهنیت(مبارک) و رحمت شب قدر تا صبحگاه، برتری این ماه نسبت به ماه‌های دیگر، باز بودن درهای بهشت و بسته بودن درهای جهنم، مهمانی خدا، توجه مؤمنان به قرآن و ادعیه مخصوص وارده و ایام عزای امیرالمؤمنین، امام علی(ع) اشاره کرد.

ایرانیان برای امام علی(ع) حرمت و احترام خاصی قائلند و آن را گرامی می‌دارند. شاید در چنین موقعیتی بتوان گفت که نوروز امسال ما علوی است.

ویژگی‌های مشترک نوروز و رمضان

دو آیین نوروز و رمضان از نمادهای مهم و موثر بر فرهنگ ایرانیان است و نمی‌توان آن دو را از هویت ایرانی جدا کرد. از ویژگی‌های عید نوروز و ماه مبارک رمضان می توان به گستردگی و فراگیر بودن این دو آیین در میان طبقات مختلف مردم، اعم از فقیر و غنی، حاکمان و شهروندان، همه گروه‌ها و اقوام ایرانی و بعد معنوی آن دو اشاره کرد. 

مهم‌ترین کارکردهای مشترک آیین نوروز و ماه مبارک رمضان عبارتند از تقویت نشاط فردی و اجتماعی، تقویت انسجام اجتماعی و همبستگی ملی، تقویت روح معنویت در جامعه و تزریق روح امیدواری در جامعه. 

ایرانیان صاحب تمدن چند هزار ساله به خوبی آموختند که چگونه از فرصت آیین اسلام و آموزه‌های قرآن و اهل بیت(ع) بهره‌مند شوند و از آن برای تعالی و سعادت دنیا و آخرت خود استفاده نمایند. به همین دلیل، فرهنگ و آیین اسلامی در فرهنگ مردم ایران تنیده شد و از عناصر اصلی هویت ایرانی تبدیل شد و سبب رشد و تعالی آنان گشت.

ماه مبارک رمضان و شب‌های قدر و ایام عزاداری امام علی(ع) تاکنون بارها با عید نوروز تقارن داشت؛ ولی هیچ‌گاه تعارضی با یکدیگر پیدا نکردند؛ بلکه مکمل هم شدند و اسباب پیوستگی و شکوفایی فرهنگی و انسجام ملی ایرانیان را رقم زدند.

ضمن گرامیداشت عید نوروز و آیین‌های آن و نکوداشت ماه مبارک رمضان و شب‌های قدر و ایام شهادت امام علی(ع)، سالی پر خیر و برکت و شادی برای همه ایرانیان اصیل و مسلمان آرزومندیم و سلامتی و سعادت دنیا و آخرت همگان را از خدای بزرگ خواستاریم. 

علی‌اکبری معلم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی