ظرفیت فروش آثار خوشنویسی در خارج از کشور فراهم شود

محمدنعیم جوادی، کاتب قرآن کریم در گفت‌وگو با ایکنا از قم، در پاسخ به اینکه چگونه وارد هنر خوشنویسی شدید، اظهار کرد: در یک خانواده فرهنگی رشد کردم و از کودکی به هنر بسیار علاقه‌مند بودم و این هنر خوشنویسی در دوران راهنمایی بروز و ظهور پیدا کرد. همچنین این هنر به نوعی موروثی بود زیرا خانواده پدری‌ام دست‌خط خوشی داشتند در نهایت به‌دلیل اشتیاق و علاقه‌ای که از خود نشان دادم، سال 1383 در کلاس خوشنویسی ثبت‌نام کردم و به پرورش این استعداد پرداختم. 

بیشتر بخوانید:

• ضرورت تغییر دیدگاه‌ها در هنر کتابت قرآن
• تدبر و عمل به قرآن؛ بزرگ‌ترین هنر از نگاه کاتب کلام وحی
• چالش‌های نمود زیبایی‌های هنری در کتابت قرآن
• احساس حضور دائم در محضر الهی با کتابت قرآن

وی ادامه داد: در سال 1386 مدرک ممتاز نستعلیق را دریافت کردم و به‌خاطر وقفه‌ای که به‌دلیل کنکور ایجاد شد در سال 1388 مدرک ممتاز انجمن خوشنویسان را دریافت کردم و به نوعی فارغ‌التحصیل شدم، افتخار شاگردی اساتید بسیاری را داشتم، اما بیشترین اساتیدی که در رشد هنری‌ام تأثیرگذار بودند؛ استاد محمدتقی اسدی و استاد سیدرضا بنی‌رضی بودند.

جوادی در پاسخ به اینکه از چه سالی کتابت قرآن را آغاز کردید و در بین هنرهای قرآنی چرا کتابت قرآن را انتخاب کردید، بیان کرد: از سال 1396 در جشنواره‌های حرفه‌ای خوشنویسی شرکت کردم، همچنین سال 1402 در جشنواره «دوسالانه خوشنویسان ایران» در خط نسخ رتبه اول را کسب کردم که این جشنواره برای خوشنویسان نوعی المپیک محسوب می‌شود، همچنین این جشنواره مهمترین رویداد خوشنویسی در کشور است.  

خط نسخ؛ بهترین خط برای کتابت قرآن

وی افزود: در سال 1395 برای دریافت لیسانس هنری خود از انجمن خوشنویسان باید در کنار خط نستعلیق، خط دیگری را از میان شکسته نستعلیق، نسخ یا ثلث انتخاب می‌کردم و به پیشنهاد استادم از بین خطوط؛ نسخ را انتخاب کردم که در نهایت در سال‌های 98 و 99 به‌عنوان یک خوشنویس حرفه‌ای خط نسخ شناخته شدم و نوشتن اولین جزء قرآن را از سال 1396 شروع کردم. 

جوادی ادامه داد: در انجمن خوشنویسان چهار خط نستعلیق، نسخ، ثلث و شکسته نستعلیق به‌عنوان خطوط رسمی شناخته می‌شوند که در پایان آموزش هر یک از این خطوط، مدرک نیز صادر می‌شود، اما خطوط نسخ و ثلث بیشتر برای نگارش متون عربی و قرآنی به‌کار می‌روند ولی در زبان فارسی نیز استفاده می‌شوند.

وی تصریح کرد: در حال حاضر با توجه به شرایط زمانه و ویژگی‌هایی مانند سهولت در خواندن، خط نسخ بهترین خط برای کتابت قرآن است، به‌دلیل انتخاب کردن خط نسخ، پیشنهاداتی هم که می‌شد اکثراً در راستای قرآن و آموزه‌های آن بود و می‌توان گفت توفیق کتابت قرآن نصیبم شد. 

کتابت قرآن از شغل به هنر تبدیل شد

وی در پاسخ به اینکه کدام کاتب یا کاتبان قرآن به‌عنوان الگوی قرآنی‌ شما بودند، بیان کرد: افرادی مانند یاقوت مستعصمی، ابن بواب و ابوالحسن الشيرازی المقری تا کاتبان دوره صفویه مانند علاء‌الدین تبریزی، محمدابراهیم قمی و میرزااحمد نی‌ریزی به‌عنوان الگویی برای کتابت قرآن درنظر گرفته می‌شوند، اما باید توجه داشت که در زمان قدیم کتابت قرآن یک شغل تلقی می‌شد ولی در حال حاضر به‌عنوان یک هنر از آن یاد می‌شود و در زندگی روزمره کاربرد ندارد. 

جوادی افزود: تا اواخر دوره قاجار کتابت و خوشنویسی با زندگی مردم عجین شده بود و کتابت قرآن به‌عنوان یک شغل بعضاً پردرآمد بود. الگویی که برای خود در زمان معاصر انتخاب کردم، استاد بنی‌رضی است؛ همچنین خط اساتید ادوار قبل مانند علاء‌الدین تبریزی، محمدابراهیم قمی، میرزااحمد نی‌ریزی و وصال شیرازی قابل الگوگیری است. 

وی در پاسخ به اینکه چالش‌ها و موانع پیش روی کتابت قرآن چیست، گفت: چالش امروز جامعه خوشنویسی، معیشت اقتصادی است، در حال حاضر مراکز آموزشی خوشنویسی، اساتید برجسته، شاگردان مستعد، هنرمندان قابل و آثار ارزشمند داریم، اما هیچ‌گونه حمایتی از این جامعه‌ هنری صورت نمی‌گیرد، مسئولان باید به فکر ایجاد یک بستر برای به نمایش گذاشتن و خرید و فروش آثار خوشنویسی باشند. 

بسیاری از تصمیم‌گیران عرصه فرهنگی، هنرمند نیستند

جوادی ادامه داد: به کتابت قرآن نیز که یکی از شاخه‌های خوشنویسی است بی‌توجهی می‌شود، اکثر مسئولان تصمیم‌گیر فرهنگی، خود، هنرمند نیستند و به علت نداشتن شناخت کافی نسبت به مسائل هنرمندان تصمیمات غلطی می‌گیرند و چه‌بسا مشاوران هنرمند نیز ندارند.  

وی با اشاره به اینکه خوشنویسی در ایران یک ظرفیت آزادنشده است که با حمایت‌، این بخش می‌تواند به شکوفایی برسد، افزود: ایران از لحاظ کمی و کیفی در خوشنویسی بسیار پیشرفت کرده است، همچنین تاریخ کشور ما خالی از این هنر نبوده است. مکتب خوشنویسی در دوره صفویه و قاجار از مهم‌ترین مکاتب خوشنویسی در دوره معاصر شناخته می‌شوند زیرا پادشاهان و حاکمان به‌صورت ویژه به این بحث توجه داشتند.

جوادی در پاسخ به اینکه چه راهکارهایی می‌تواند به رونق گرفتن حوزه خوشنویسی منجر شود، گفت: در حال حاضر ظرفیت شکوفایی دوباره این هنر وجود دارد، اما باید بررسی کرد در طول سال چند جشنواره یا مسابقه باکیفیت در حوزه خوشنویسی برقرار می‌شود، بنابراین برقراری جشنواره‌های ملی و بین‌المللی تخصصی خوشنویسی با در نظر گرفتن بودجه‌های جذاب می‌تواند به رونق گرفتن این هنر کمک کند. 

وی بیان کرد: برگزاری نمایشگاه‌های خوشنویسی راه دیگری برای شناخت هنر خوشنویسی و حمایت مالی از خوشنویسان است، باید برای افتتاح این نمایشگاه‌ از افراد مطرح مانند وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی کمک گرفت تا بازتاب خبری بیشتری داشته باشد، همچنین با رایزنی فرهنگی بازار بین‌المللی فتح نشده خوشنویسی در اختیار ایران قرار بگیرد و با فروش آثار علاوه بر درآمد، ارزآوری نیز انجام شود. 

جوادی ادامه داد: صنعت فرش ایران در دنیا شناخته شده است و حرفه خوشنویسی نیز با سابقه‌ تاریخی در این زمینه می‌تواند در دنیا شناخته شود و راهبردی‌ترین راه، ایجاد یک ظرفیت برای فروش آثار خوشنویسان در خارج از کشور است. 

اثر هنری در راستای نیاز جامعه باشد 

وی در پاسخ به اینکه چگونه یک اثر ماندگار می‌شود، افزود: اولین عاملی که باعث ماندگاری یک اثر در هر حوزه‌ای می‌شود، لطف خداوند است و از لحاظ تخصصی دو عامل مهم در ایجاد یک اثر هنری اهمیت دارد و اولین آن ساختار، شکل و قالب اثر است و دومین عامل محتوای آن است و اگر این دو عامل در ایجاد یک اثر رعایت شود، آن اثر ماندگار و بی‌نقص خواهد بود. 

جوادی تصریح کرد: باید محتوای خلق شده توسط هنرمند با نیاز جامعه در یک راستا باشد تا اثرگذار نیز باشد. امروزه هنرهای کلامی _ دیداری مانند موسیقی، فیلم و تئاتر بیشترین اثر را بر روی مخاطب به‌جا می‌گذارند و در بین این هنرها خوشنویسی که نوعی محتوای تصویری است، می‌تواند برای مردم جذاب باشد. 

وی یادآور شد: باید چالش‌های اجتماعی، فرهنگی و هنری در قالب فیلم و سریال برای مخاطبان بیان شود تا اثرگذار باشد مانند سریال یوسف پیامبر که به زیبایی یک داستان قرآنی به تصویر کشیده شده بود. همچنین به‌عنوان یک هنرمند سعی می‌کنم آثار خوشنویسی را موضوعی و مرتبط با مشکلات روز جامعه انتخاب کنم، به‌طور مثال اکنون در حال پیاده‌سازی مرام‌نامه امیرالمؤمنین علی(ع) به مالک اشتر درباره زمامداری حکومت به‌صورت خوشنویسی هستم.

گفت‌وگو از حانیه‌سادات حسینی‌کیا