مقاومت ایستادگی و سازشناپذیری با ظلم و آمادگی همهجانبه برای حفظ داشتههای مادی و معنوی و بهدستآوردن ارزشهای مادی و معنوی، چه در وجه فردی و چه در وجه جمعی در هویت فرهنگی، دینی و تمدنی یک جامعه یا یک امت کبیر باید پررنگ باشد. وقتی چنین آمادگی بهوجود آید، دیگر آن فرد یا جامعه «مقاومتیافته» به آرامش مطلوب رسیده و هیچ عامل درونی و بیرونی نمیتواند آن را به نابودی و ازهمپاشی بکشاند. در این میان نباید از رهبران چنین جامعه مقاومی غافل شد چرا که رهبران مقاومت نقش اساسی و پیشبرنده در جامعه برای تحقق مقاومت دارند و این رهبران باید دارای شاخصههایی باشند. از اینرو نشست تبیینی «مؤلفههای رهبران مقاومت از منظر قرآن کریم؛ با محوریت مکتب سید مقاومت» بهمناسبت شهادت سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزبالله لبنان به همت خبرگزاری ایکنا شعبه قم، چهارشنبه، 11مهرماه برگزار شد و در این نشست، حجتالاسلام والمسلمین عیسی عیسیزاده، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم به ارائه مطالبی پرداخت که بخش اول آن در ادامه از نظر میگذرد:
فرهنگ مقاومت که امروز به پدیدهای تعیینکننده و قدرتمند در معادلات منطقه و جهان اسلام تبدیل شده است زمانی میتواند بهصورت یک الگوی پایدار و تأثیرگذار درآید و در برچیده شدن ظلم و تجاوز در عالم نقشآفرین باشد که از رهبران و فرماندهانی اسوه و مکتبساز همچون سید حسن نصرالله برخوردار باشد، بررسی و تبیین مؤلفهها و ویژگیهای برجسته این مردان اسوه و فرماندهان کمنظیر، نقش تعیین کنندهای در نهادینه کردن فرهنگ مقاومت و ظلمستیزی در میان مردم ستمدیده جهان دارد.
معنای غالب در واژه مقاومت، ایستادگی و مقاومت کردن در برابر چیزی است که توازن و تعادل را برهم زده، خواه این عامل درونی باشد مانند امیال نفسانی یا بیرونی، مانند بیماری یا تجاوز و اشغالگری. بنابراین مقاومت، صرفاً یک وجه قتالی نیست، بلکه یک رویارویی فرهنگی، تبلیغاتی، تربیتی و اخلاقی و سلوکی و اقتصادی و سیاسی و نظامی است. به تعبیر دیگر «مقاومت» بر کلیه عکسالعملهایی اطلاق میشود که ممکن است به شکل تدابیر اجرایی و بازدارنده باشد و گروه یا سازمان یا فردی در رویارویی با تهدیدها ، خطرها و تجاوزهای خارجی یا داخلی با آن روبرو میشود.
مقام معظم رهبری در تبیین معنای دولت مقاومت تأکید کردند دولت مقاومت یعنی تسلیم زورگویی نشدن، تسلیم زیادهطلبی نشدن، در موضع اقتدار ایستادن. دولت مقاومت در موضع اقتدار قرار میگیرد. دولت مقاومت نه اهل تجاوز است، نه اهل سلطهطلبی و دستاندازی به ملتها و کشورها است، نه اهل فرورفتن در لاک دفاعی و موضع انفعال است؛ هیچکدام از اینها نیست. بعضی خیال میکنند اگر ما بخواهیم خودمان را از تهمت سلطهطلبی و اقتدارطلبی بینالمللی و منطقهای برکنار کنیم، باید برویم در لاک دفاعی؛ اینگونه نیست. در لاک دفاعی نمیرویم، در موضع انفعال قرار نمیگیریم، بلکه ما در موضع «اَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّةٍ وَ مِن رِباطِ الخَیلِ تُرهِبونَ بِه عَدُوَّ اللهِ وَ عَدُوَّکُم» قرار میگیریم.
در موضعی قرار میگیریم که در این آیه شریفه از آن تعبیر شده است به «تُرهِبونَ به عدُوَّ اللهِ وَ عَدُوَّکُم»؛ «تُرهِبونَ بِهِ» یعنی چه؟ «تُرهِبونَ بِهِ» همان چیزی است که در ادبیّات سیاسی امروز به آن «قدرت بازدارندگی» میگویند. جمهوری اسلامی در جایگاهی قرار میگیرد که دارای قدرت بازدارندگی است، دارای اقتدار بازدارنده است؛ میخواهند این اقتدار نباشد. واژه «مقاومت» گرچه در قرآن نیامده است اما الفاظ دیگر مثل؛ «اِستَقِم» و مشتقات آن (هود/112) و «اِصبِر»(ص/1، مزمل/10) به معنی مقاومت آمده است.
بهترین گفتار در معرفی مؤلفههای سید حسن نصرالله، پرچمدار مقاومت اسلامی، سخنان ارزشمند رهبر فرزانه انقلاب است که در مقام آن شهید عزیز فرمودند: «سید حسن نصرالله، مجاهد کبیر، پرچمدار برجسته مقاومت در منطقه، عالم بافضیلت دینی و رهبر مدبر سیاسی، شخصیتی باعظمت و رهبری کمنظیر بود او یک شخص نبود، یک راه و یک مکتب بود و این راه همچنان ادامه خواهد یافت».
یکی از مهمترین مؤلفههای رهبران مقاومت که در سید شهیدان مقاومت تجلی نمود، ایمان راسخ به خداوند سبحان است که براساس وعده الهی و واقعیات تاریخی اگر مقاومت و پایداری با نگرش توحیدی و ایمان قلبی همراه باشد، مورد تأیید و نصرت الهی قرار میگیرد، این مطلب درچند جای قرآن ذکر شده است.
در آیه 30 و31 سوره فصلت است که چنین آمده است: «إِنَّ الَّذينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلائِكَةُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ، نَحْنُ أَوْلِياؤُكُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ وَ لَكُمْ فيها ما تَشْتَهي أَنْفُسُكُمْ وَ لَكُمْ فيها ما تَدَّعُونَ؛ همانا كسانى كه گفتند پروردگار ما خداوند يگانه است سپس استقامت كردند فرشتگان بر آنها نازل میشوند و به آنها میگويند نترسيد و غمگين نباشيد و بشارت باد شما را به آن بهشتى كه به شما وعده داده شده است. ما فرشتگان ياران و مددكاران شما در زندگى دنيا و در آخرت هستيم و براى شما هر چه بخواهيد در بهشت فراهم است و هرچه طلب كنيد به شما داده میشود.»
همچنین در آیات 140و139 سوره آل عمران میفرماید:«وَ لا تَهِنُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ، إِنْ يَمْسَسْكُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِثْلُهُ؛ و اگر مؤمن هستيد، سستى نكنيد و غمگين نشويد كه شما برتريداگر [در جنگ احد] به شما آسيب و جراحتى رسيد، آن گروه را نيز [در جنگ بدر] آسيب و جراحتى مانند آن رسيد.» خداوند در این آیات، پایداری، مقاومت و برتری مسلمانان را مشروط به وجود ایمان کرده است.»
تجلی ایمان و باور به خداوند در سید شهیدان سید حسن نصرالله را میتوان در گزارش ایشان از پیروزی جنگ 33 روزه برای مرحوم آیتالله مصباح را مشاهده کرد که گفت: «آن شب بنده به حضرت شیخ، آیتالله مصباح گفتم که ما واقعاً احساس میکنیم در این جنگ کاری انجام ندادیم، بلکه ما صرفاً وسیله بودیم. همه ما فقط وسیله بودیم. خداوند بود که مبارزه و شلیک میکرد و «از مؤمنان دفاع میکند- يُدافِعُ عن الذين آمنوا (حج/۳۸)». او بود که مدد میرساند و راهبری و تأیید میکرد. این یک حقیقت است. اگر از من بخواهید که جنگ جولای را در یک جمله خلاصه کنم، میگویم؛ خدا را در آن و پیش و پس از آن به صورت حیرتانگیزی دیدیم.»
یکی از مؤلفههای رهبران مقاومت اخلاص آنها است که در پرچمدار مقاومت، سید شهیدان بروز و ظهور داشت و در قرآن به رسول خدا(ص) اینگونه توصیه کرده است که ای پیامبر به امت خود بگو که فقط برای خدا قیام کنند: «قُلْ انَّما اَعِظُکُم بِواحِدَةٍ أنْ تَقُومُوا لِلّهِ مَثنی وَ فُرادی»(سباء:46) و در جای دیگر نیز مسلمانان را از هرگونه ریا در مبارزه با دشمنان هشدار داده است. «وَلا تَكُونُوا كَالَّذينَ خَرَجُوا مِنْ دِيارِهِمْ بَطَراً وَ رِئاءَ النَّاسِ؛ هنگامی که برای جهاد با دشمنان دین بیرون میروید مانند کسانی نباشید که با سرمستی و برای خودنمایی از شهر و دیارشان برای جنگ بیرون رفتند.»(انفال/47)
یاد خداوند یکی از مهمترین شاخصههای الگوی مقاومت در مقابل دشمنان است که خداوند مؤمنان را به آن سفارش نموده است و رستگاری آنان را نیز مرهون عمل به این توصیه دانسته است.«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِذا لَقيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَ اذْكُرُوا اللَّهَ كَثيراً لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛ اى اهل ايمان! هنگامى كه [در ميدان نبرد] با گروهى [از مشركان و كافران] برخورد كرديد، ايستادگى نماييد و خدا را بسيار ياد كنيد تا رستگار شويد.»(انفال/45)
این ویژگی همانگونه که در قرآن آمده یکی از عوامل مهم قوت و اطمینان قلب است «الَّذينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ و اگر مؤمنان و مجاهدان به این سلاح اطمینانبخش مجهز شوند هیچ دشمنی توانایی مقابله با آنان را نخواهد داشت.»(رعد/23) یکی از جلوههای زیبا و شاخصههای مهم الگوی مقاومت، دعا و اظهار نیاز به پیشگاه آفریننده هستی است.
همانگونه رزمندگان اسلام در هشت سال دفاع مقدس با یاد خدا و دعا توانستند فتوحات فراوانی بیافرینند. درباره ویژگی از سید حسن نقل شده که در جنگ 33 روزه، هر روز صبح و شب بر این ذکر مداومت میکردند. در همین رابطه سردار دلها شهید سلیمانی نیز نقل کرده که مجاهدان مقاومت در جنگ 33 روزه به توصیه رهبر فرزانه انقلاب دعای جوشن صغیر را قرائت میکردند.