تأثیر مشارکت اجتماعی در ایجاد نشاط جمعی طی ماه رمضان

ماه رمضان ظرفیت بی‌نظیری برای افزایش مشارکت اجتماعی مردم در حوزه‌های مختلف است که این مسئله زمینه را برای افزایش میزان نشاط در میان آحاد مردم فراهم می‌کند. به برکت معنویتی که از دل ماه رمضان ایجاد می‌شود، بسیاری از آلودگی‌ها در جامعه کاسته و انگیزه‌های مجرمانه نیز از بین می‌رود که همین مسئله موجب اصلاح جامعه شده و زمینه را برای خدمت‌رسانی مردم به یکدیگر فراهم می‌کند.

در ماه رمضان روح عفو، گذشت و تواضع در مردم بیشتر می‌شود که این مسئله موجب کاهش آسیب‌های اجتماعی شده و باعث می‌شود تا مردم علیرغم وجود مشکلات زیاد، به فکر کمک به نیازمندان افتاده و شرایطی را فراهم کنند تا نیازهای حداقلی فقرا و محرومان در این ماه مبارک مرتفع شود. افزایش همبستگی اجتماعی در حوزه رفع محرومیت از محرومان در ماه رمضان به اوج خود می‌رسد و همین همبستگی زمینه ایجاد نشاط اجتماعی را فراهم می کند. شایسته است که زمینه‌ای فراهم شود تا این روحیه در دیگر ایام سال نیز تداوم داشته و باعث ایجاد شادی عمومی در میان مردم به ویژه محرومان و طبقات تهیدست جامعه شود.       
 
حجت‌الاسلام حسین شورورزی، مسئول طرح استعدادیابی فرایندی حوزه‌های علمیه و معاون شتابدهی مراکز نوآوری در رابطه با چگونگی بهره‌گیری از ظرفیت‌ها‌ی ماه رمضان برای ایجاد نشاط اجتماعی بیشتر در میان مردم توضیحاتی ارائه داده که مشروح آن را در ادامه آن را مطلعه می‌کنید.

«در تعالیم دینی این‌گونه آموخته‌ایم که ماه‌های رجب، شعبان و رمضان کاملاً به یکدیگر پیوسته هستند، بدان معنا که استفاده از ماه رجب، مقدمه استفاده از شعبان و استفاده از ماه شعبان و رجب، مقدمه ورود به رمضان است. این سؤال پیش می‌آید که آیا می‌توان از چنین ماه‌ نورانی به صورت شخصی و از طریق تعالیمی که آن‌ها را آموخته‌ایم استفاده کنیم یا اینکه باید از ظرفیت بزرگان دین و عالمان در این زمینه بهره‌گیری کنیم؟ پاسخ این است که در این رابطه حتما باید از تعالیم معصومان و بزرگان دین استفاده کرد. 

تعالیم بزرگان دین در این زمینه از طریق ادعیه و نحوه کیفیت مناجات ایشان با خداوند متعال به ما رسیده است. اگر بخواهیم در ماه شعبان متمرکز شویم، در یکی از عبارات صلوات شعبانیه که هر روز ظهر خوانده می‌شود، این‌گونه آمده است : «وَ ارْزُقْنِی مُوَاسَاةَ مَنْ قَتَّرْتَ عَلَیهِ مِنْ رِزْقِک؛ خدایا این حالت را به من عطا کن که من از رزقی که به من تفضل کرده‌ای، به کسانی عطا کنم که به ایشان به صورت قطره‌ای رزق داده‌ای». باید این را بپذیریم که گاهی اوقات خداوند متعال نعمات زیادی به ما عطا می‌کند و ما باید از این زیادی نعمت برای کسانی که به آن‌ها کمتر عطا فرموده، استفاده کنیم. 

در ماه رمضان به بعد اجتماعی و ایجاد زمینه برای نشاط اجتماعی توجه شده است. در این ماه مسلمانان باید به فکر هم‌کیشان، همسایگان، دوستان و آشنایان خود باشند. به محض اینکه بیان می‌شود که مردم باید به فکر دوستان و نزدیکان خویش باشند، این‌گونه تصور می‌شود که فقط باید از لحاظ مالی بدان‌ها رسیدگی کرد که این تصور نادرست است. ما نباید همه چیز را در مسائل مالی خلاصه کنیم، بلکه باید به انواع خدمت‌رسانی به هم‌نوعان بپردازیم. همواره این پول نیست که می‌توان با آن به خدمت‌رسانی پرداخت، بلکه راه‌ها و خدمات زیادی وجود دارد که می‌توان از آن طریق به نزدیکان خود کمک کرد و حال خود و جامعه را بهبود بخشید. 

بسیاری از انواع خدمات مانند احوالپرسی، پیامک دادن، سوار کردن مسافران در راه مانده و ... می‌تواند زمینه شادی نزدیکان و در انتها شادی جامعه را فراهم کند. حتی اگر تمامی این امکانات نیز در اختیار ما نباشد، می‌توانیم به صورت دلی و با بیان حتی جملات محبت‌آمیز دل مردم را شاد کنیم. لذا کمترین کاری که می‌توانیم در زمینه ایجاد نشاط برای مردم در ماه رمضان انجام دهیم، دعایی است که خداوند متعال به ما عطا کرده و آن را در پایان نمازهای ماه رمضان قرائت می‌کنیم. در این دعا که به صورت مستقیم به نشاط اجتماعی اشاره شده، این‌گونه آمده است: «اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ؛ اى خدا تو بر اهل قبور نشاط و سرور عطا كن». در این دعا چنان به بعد اجتماعی نشاط پرداخته که حتی به اهل قبور و ایجاد نشاط در میان آنان نیز اشاره شده است.

نشاط اجتماعی در ماه رمضان منحصر به ثروتمندان و کمک‌های مالی و ... نیست بلکه همگان با هرگونه امکاناتی که در اختیار دارند حتی با یک دعا می‌توانند دل مؤمنان و مردم جامعه را شاد کنند. اینکه مردم جامعه برای یکدیگر دغدغه‌مند باشند، نکته بسیار مهمی است که زمینه‌ساز ایجاد نشاط در جامعه خواهد شد. در ادامه دعای ماه رمضان آمده است: «اللَّهُمَّ أَغْنِ كُلَّ فَقِيرٍ اللَّهُمَّ أَشْبِعْ كُلَّ جَائِعٍ‏؛ خدايا هر فقير را بى‏‌نياز گردان. خدايا هر گرسنه را سير گردان». امروز ممکن است که بسیاری از افراد نتوانند با کمک‌های مالی به دیگران رسیدگی کنند اما می‌توانند دغدغه آن‌ها را در دل داشته باشند و حتی با یک دعا زمینه نشاط ایشان را فراهم کنند.   

اولین تأثیر دعا برای خود افراد است. در ادامه دعای ماه رمضان این‌گونه آمده است: «للّهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیانٍ، اَللّهُمَّ اقْضِ دَینَ کُلِّ مَدینٍ، اَللّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ، اَللّهُمَّ رُدَّ کُلَّ غَریبٍ، اَللّهُمَّ فُکَّ کُلَّ اَسیرٍ، اَللّهُمَّ اَصْلِحْ کُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ الْمُسْلِمینَ، اَللّهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَریضٍ، اَللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناکَ، اَللّهُمَّ غَیرْ سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِکَ، اَللّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّینَ، وَاَغْنِنا مِنَ الْفَقْرِ، اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ؛ خدایا! کسانی که پوششی ندارند را بپوشان و بدهی بدهکاران را ادا فرما و سوگواران را دلشاد کن و خدایا هر غریبی را به وطن باز رسان؛ هر اسیری را آزادی بخش؛ خدایا فسادگران در کار مسلمانان را اصلاح فرما، بیماران را شفا عنایت کن؛‌ ای خدا به غنای خود جلو فقر ما را ببند؛ بدی‌های ما را به خوبی صفات خودت تغییر ده؛ خدایا دین ما را ادا فرما و ناداری ما را به دارایی و بی‌نیازی بدل گردان که تو بر هر چیز توانایی». ماه رمضان ماه نشاط و بهار است و باید تلاش کنیم تا حال دل همه مؤمنان و مسلمانان خوب باشد. هرگونه تلاشی در این زمینه، موجب ایجاد شادی در دل مردم و در نهایت شادی جامعه خواهد شد.

در ماه رمضان بیش از ماه‌های دیگر زمینه مشارکت مردم در امور اجتماعی فراهم می‌شود. در این ماه، بسیاری از مردم در امور مختلف خیریه و کمک به مؤمنان در حوزه‌های مختلف خدمت‌رسانی ورود می‌کنند و همین مشارکت بالای مردم در برنامه‌های اجتماعی و خدماتی زمینه ایجاد نشاط در جامعه را فراهم می‌کند. باید بدانیم که فقر فقط در حوزه مالی نیست و مراتب بالاتری از این حوزه دارد. فقر ممکن است در بسیاری از حوزه‌ها همچون ذهن و دل و ... نیز وجود داشته باشد که می‌توان از خداوند متعال تقاضا کرد تا در این زمینه به افراد کمک کنند تا از این حال خارج شوند. 

زمانی که به ظرفیت‌های ماه رمضان در ایجاد نشاط اجتماعی اشاره می‌کنیم، یعنی به دنبال اتفاقات ویژه این ماه در حوزه ایجاد نشاط هستیم. لذا باید برای ایجاد این مسئله در میان مردم از توانمندی نیز بهره‌ داشته باشیم. کمک به مردم، تشویق مؤمنان به دستگیری از مردم و روزه گرفتن و ... همگی از جمله نکات مربوط به ایجاد نشاط در جامعه هستند. این فقط سرمایه‌داران نیستند که می‌توانند به مردم کمک کرده و برای مثال با پهن کردن سفره‌های افطاری دل مردم را شاد کنند، بلکه هر فردی و با هر میزان توانمندی که دارد می‌تواند با مشارکت اجتماعی در حد خود، زمینه را برای ایجاد نشاط در میان مردم فراهم کند. اینکه دغدغه مردم را داشته باشیم و برای ایجاد نشاط در میان آن‌ها تلاش کنیم، همگی از برکاتی است که به ویژه در ماه رمضان به اوج خود می‌رسد».