به گزارش ایکنا از قم، به نقل از روابط عمومی معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی، دومین نشست از سلسله نشستهای تخصصی ششمین جشنواره بینالمللی شعر اشراق با موضوع «ظرفیتها و ظرافتهای نوحه و سرود در آثار شاعران حوزوی» روز گذشته 25 دیماه، به همت معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی قم در سینما اشراق این معاونت برگزار شد.
سیدمهدی حسینی، شاعر آیینی در این نشست به ایراد سخن پرداخت و گفت: در مجامع علمی ادبی برای اولین بار به تعریفی از مداحی رسیده ایم که میگوید نوحه یا سرود یک متن موسیقی محور است که با ماهیت شعر ارائه میشود و آمیخته با ریتم و در قالب تصنیف در جمع مخاطبان اجرا میشود.
وی افزود: بین نوحه و شعر هیچ فاصله مبنایی و هویتی وجود ندارد. اما ممکن است ماهیت نوحیه به جهت نوع مخاطبی که دارد، با اشعار دیگر متفاوت باشد.
حسینی با اشاره به اینکه نوحه سرا مجبور است قواعد خاصی را در محتوای تولیدی خود رعایت کند، اظهار کرد: نوحهها در قالبهای مختلف ریتمی که مداحان و ذاکرین محترم اجرا میکنند، همه یک قالب شعری را شامل میشوند و فقط قالب ریتمی آنها ممکن است زمینه، واحد، شور یا هر ریتم دیگری باشد.
وی ادامه داد: آثار آیینی و ولایی قدیم یک ویژگی مهم دارد و آن هم اینکه خالقین آنها مردم عادی بوده اند و به همین دلیل محتوای آنها نیز عامیانه سروده شده است.
این شاعر آیینی گفت: در نوحه خوانیهای قدیم بخش مهمی از آنچه خوانده میشده شعر بوده و فقط در قالبهای ریتمی نوحه به مرحله اجرا میرسیده است.
وی یادآور شد: نکته دیگر این است که برخی از نوحه سرایان قدیم برخی از اشعار معروف را در نوحه خود مورد استفاده قرار داده و به نحوی بخشی از نوحهها متشکل از شعر بوده است.
حسینی با انتقاد از اینکه نتایج مطالعات معرفتی در نوحهها کمرنگ است، بیان کرد: متأسفانه هنوز به قالبی در زمینه نوحه سرایی نرسیده ایم که مباحث معرفتی و نتایج مطالعات دینی در آن قالب گنجانده شود تا بتواند به نشر معارف اسلامی کمک کند. البته در برخی از آثار شاهد نشر معارف اسلامی هستیم، اما چنین آثاری هنوز کم هستند. زیرا نوحه فقط مرثیه و جهت گریستن نیست و نباید از سایر جنبهها و رسالتهای آن غافل شد.
حجتالاسلام جواد محمدزمانی، شاعر حوزوی در ادامه این نشست به بیان برخی از ویژگیهای تاریخی نوحه پرداخت و خاطرنشان کرد: نوحه در کشور ما دارای قدمت بسیار زیادی است، اما آنچه به دست ما رسیده بیشتر متعلق به سدههای اخیر میباشد. افرادی همچون مرحوم خوشدل تهرانی از نوحه سرایان مطرح و توانمند دوران معاصر ایران بوده است. او در حسینیه فاطمیه تهران درخواستهای افراد مختلف را میپذیرفته و در طی چند روز برای آنها نوحههایی را میسروده است.
وی تعزیه خوانیها را محلی برای عرضه نوحهها در اعصار مختلف دانست و بیان داشت: متأسفانه از این نوحهها تنها برخی امروزه به دست ما رسیده و چاپ شده اند.
محمدزمانی گفت: مقام معظم رهبری در یکی از دیدارهایشان با شاعران آیینی فرمودند که امروز وضعیت هیأتها وضعیت مطلوبی نیست و به محتوای نوحههای سالهای اخیر انتقاد داشتند. ایشان بحث نوحه را بحث جدی میدانند و ایده آل مد نظر خود را همان نوحههای اوایل پیروزی انقلاب اسلامی عنوان میکنند.
وی با اشاره به اهمیت نقش آموزشی نوحه ادامه داد: برخی میگویند نوحه باید اساساً به صورت مرثیه باشد و چیزی به اسم نوحه حماسی نداریم. اما آنچه مورد تأکید مقام معظم رهبری است این است که نوحه رسالت آموزشی خودش را نباید از دست دهد. مثلاً با آوردن یک آیه یا یک روایت در نوحه میشود بر معرفت مستمع افزود و نکته جدیدی به دایره اطلاعات دینی او اضافه کرد.
این شاعر و نوحه سرا تصریح کرد: حوزههای علمیه طلاب را در سه گروه محقق، مدرس یا مبلغ تربیت مینماید. پس اولاً و بالذات حوزه علمیه تکلیفی در زمینه تولید اثر در زمینه نوحه ندارد؛ اما وظیفه و تکلیف اصلی حوزه هدایت افرادی است که تولید کننده نوحهها هستند. پس در شرایط امروز که بیش از ۵۰۰ شاعر طلبه داریم تکلیف حوزه در زمینه هدایت گری نوحه سرایان مضاعف شده و میبایست برای آنها برنامه داشته باشد و زمینه رشد این افراد را فراهم نماید. این افراد بدون واسطه با معارف در ارتباط هستند و قطعاً در خلق اثر میتوانند موفقتر و آموزندهتر عمل کنند.
محمدزمانی تصریح کرد: لازم است نوحه بتواند انگیزههای اجتماعی را برانگیخته نماید. مانند همان کاری که سرود «سلام فرمانده» انجام داد. قطعاً دقت بیشتر در سرودن نوحهها میتواند اثرگذاری مثبت آنها را چندبرابر کند.
حجتالاسلام سید سلمان علوی، شاعر و پژوهشگر حوزوی در ابتدای این نشست بیان کرد: اگر افرادی همچون شفیعی کدکنی به عنوان شخصیتی دانشگاهی نبود، بسیاری افراد دیگر هم در دهه سی یا چهل در محیط دانشگاهها شناخته نمیشدند.
وی افزود: به نظر میآید حوزه علمیه در زمینه شعر و نوحه سرایی نقش هدایت گری داشته و میتواند در رشد شعر و ادبیات دینی تأثیر بسزایی داشته باشد؛ لذا میطلبد کارهای پژوهشی عمیق و تدوین دانشنامه در زمینه شعر و ادبیات دینی از سوی حوزههای علمیه انجام گیرد تا شعر و نوحه در میان جامعه طلاب و روحانیون به سطح معرفتی بالاتری از آنچه هست، برسد.
این شاعر حوزوی با اشاره به اهمیت و ضرورت آموزنده بودن نوحه اظهار کرد: اگر آموزندگی و معرفت افزایی نوحه مد نظر قرار گیرد آنجاست که نقش طلاب و حوزه علمیه در این عرصه بیش از پیش هویدا خواهد شد.
وی یادآور شد: قطعاً غنی سازی نوحهها به لحاظ مباحث معرفتی یکی از انتظاراتی است که بیش از هر قشری از نوحه سرایان، از نوحه سرایان حوزوی میرود.
انتهای پیام