فقاهت از سیاست و حکومت جدا نیست

به گزارش ایکنا، آیت‌الله عباس کعبی؛ استاد حوزه علمیه، شامگاه ۶ مهرماه در نخستین روز از مراسم افتتاحیه مرکز تخصصی تمدن نوین اسلامی حوزه علمیه در سخنانی با بیان اینکه ما چیزی به نام فقاهت انقلابی و فقاهت غیرانقلابی نداریم، گفت: فقاهت، علم و فن شناخت عمیق دین و معارف اسلامی و بایدها و نبایدهای اسلام در عرصه حقوقی است و منابع آن هم کتاب و سنت و عقل و اجماع است و البته در اجتهاد توجه به مقتضیات زمان و مکان از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی افزود: جهان‌بینی و ایدئولوژی، اسلام‌شناسی و زمان‌شناسی و جامعه‌شناسی فقیه به همراه انسان‌شناسی او تاثیر مستقیمی روی فقاهت و نگرش و بینش و فتوای او دارد. فقیه فتوا می‌دهد نه اینکه موضوع تولید کند ولی شناخت موضوع هم خیلی مهم است و هرقدر تحولات جوامع بیشتر شود اقتضاء دارد که فقیه هم موضوعات پیچیده امنیتی، دفاعی و سیاسی و اجتماعی با گستره ملی و بین‌المللی را بشناسد تا فتوای او متناسب با موضوعات باشد.

آیت‌الله کعبی با بیان اینکه این سخن درست است که فقیه فتوای کلی می‌دهد یعنی مثلا می‌گوید نفقه بر زن واجب است ولی کاری ندارد که میزان آن چقدر است، ادامه داد: اما به نظر بنده این تفکر، فقه را به فقه انتزاعی، غیراجرایی، غیرتحول‌گرا و غیرحاضر در متن جامعه تبدیل خواهد کرد لذا فقیه باید به تحولات جامعه و موضوعات توجه داشته باشد.

عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه فقه در متن تحول و انقلاب و مبارزه و بسیج ظرفیت‌های عمومی و تلاش برای تمدن‌سازی متولد شد، گفت: فقه را نمی‌توان از مبارزه و تلاش برای مقابله با ظالمین و مستکبرین و شیاطین و مفسدان و طواغیت عالم جدا کنیم؛ فقه را نمی‌توان جدا از تلاش برای مبارزه و بسیج ظرفیت‌های ملی و بین‌المللی تعریف کرد؛ فقه جریان‌ساز و حیاتبخش و تحول‌گرا و تمدن‌ساز است.

استاد حوزه گفت: در آیه «نفر» یعنی آیه 121 سوره مبارکه توبه خداوند فرموده است که گروهی از شما باید به تفقه در دین بپردازید و قوم و ملت خود را انذار دهید؛ ان آیه بعد از آن نازل شد که آیات قبل از همه درخواست داشت که به جبهه بروند و وقتی بیش از 70 حافظ و مفسر و قاری قرآن در جنگ به شهادت رسیدند  آیه نفر آمد که همه به جبهه نروند بلکه برخی فقیه و دانشمند دین شوند و گسترش پیدا کرده و با جهاد تبیین و تبلیغ این فقاهت را به جامعه منتقل کنند و انذار و تبشیر بکنند.

فقاهت از سیاست و حکومت جدا نیست

استاد حوزه علمیه اضافه کرد: فقاهت جدا از حرکت اجتماعی نیست و اگر کسی تصور کرد که فقاهت حرکت صرفا مدرسه‌ای جدا از محیط اجتماعی و محیط سیاسی است فقاهت را خوب نفهمیده است. فقاهت را نباید از اجتماع و سیاست و حکومت جدا جدا بدانیم؛ فقاهت از جهاد و تلاش برای اقامه دین و پیاده‌سازی شریعت جدا نیست.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه انقلاب اسلامی از دل فقاهت بیرون آمد و ما امروز با فقه انقلاب اسلامی مواجهیم، اظهار کرد: بنابراین اگر تعبیر فقه انقلابی به کار ببریم درست است ولی اگر بخواهیم فقاهت را به دو نوع انقلابی و غیرانقلابی تقسیم کنیم درست نیست زیرا مبانی و منابع فقاهت یکی است و آن کتب اربعه و پیش نیاز آن اعتقادات و اخلاق و ادبیات و تفسیر و ...؛ انقلاب اسلامی از فقاهت اصیل مبتنی بر اسلام ناب محمدی و مکتب اهل بیت(ع) متولد و محصول آن قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران شد. قانون اساسی ما برگرفته از نظامات حقوقی شرق و غرب نیست بلکه برگرفته از فقه اهل بیت(ع) است و شناخت آن و مبانی فقهی و نحوه اجرای آن بخشی از فقه انقلاب اسلامی است. 

وی افزود: بنابراین فقه انقلاب اسلامی دو  رکن دارد؛ یکی مبارزه و دیگری تبلیغ و ترویج و اقامه دین؛ خداوند در سوره شورا فرموده است که فلسفه بعثت همه انبیای الهی و به خصوص صاحب شریعت از نوح تا نبی اعظم اقامه دین و عدم تفرقه در دین خدا بوده است. البته اقامه دین سبب می‌شود تا مستکبرین به وحشت افتاده و به مقابله بپردازند. امروز آمریکا و اسرائیل مدافع همه جانبه ایران ضد نظامات ظالمانه جهانی که نیستند بلکه مدافع ایران بی‌اراده و نوکر و بدون عزت و کرامت انسانی هستند. دعوای اصلی آنان با ایران به این دلیل است که ایران بر پایه مردم‌سالاری دینی پرچم دین را در دنیا بلند کرده است.

جامعه در اقامه دین تماشاچی نیست

آیت‌الله کعبی اظهار کرد: آشنایی جامع با نظامات اسلامی، تحول در علوم انسانی بر پایه اسلام، آشنایی با فلسفه علوم اجتماعی در اسلام، قاعده‌سازی در منظومه حیات فردی و اجتماعی، خط مشی‌گذاری عمومی، تحول در برنامه و بودجه سالانه برای پیاده‌سازی فقه و به میدان آوردن ملت از جمله اقتضائات اقامه دین است؛ یکی دیگر از این اقتضائات دیگر هم قیام عمومی است زیرا جامعه نباید تماشاچی باشد و فقه باید ساز و کار حضور مردم را در میدان فراهم و جریان‌سازی عمومی کند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به برخی ریشه‌های فقهی انقلاب اسلامی تصریح کرد: یکی از این مبانی، تفکیک‌ناپذیری دین از سیاست است و دولت نبوی الگو برای این کار است. توجه به مصالح و مفاسد، بازخوردگیری در جهت کارآمدی و نظارت عالی بر اجرای احکام دینی در کنار سایر عوامل (که در دولت نبوی اجرایی شده است و تجربه آن در اختیار ما است) از دیگر مبانی قابل استفاده از دولت نبوی است لذا ما نمی‌توانیم دین را از سیاست و حکومت جدا بدانیم مگر اینکه کسی منکر دولت رسول‌الله(ص) و دولت انبیاء باشد. در مورد دولت در اسلام آیات فراوانی از جمله 57 و 44 سوره مائده بیان شده است. 

آیت‌الله کعبی با بیان اینکه تقیه از اعتقادات شیعه و سپر دین تا دوره ظهور است، اظهار کرد: اگر تقیه سبب شود تا بنیاد دین از بین برود آیا باز هم باید تقیه کنیم؟ امام فرمودند اگر کار به جایی برسد که اسلام در خطر از بین رفتن است تقیه معنایی ندارد و با همین استدلال هم با رژیم شاه مبارزه کرد و این هم مبنای مهم برای دولت اسلامی است.

استاد حوزه علمیه گفت: برخی می‌گویند با پیدایش انقلاب اسلامی شیعیان جهان در معرض خطر افتاده‌اند ولی ما معتقدیم که امروز شیعه عزت پیدا کرده است و اسلام و مکتب اهل بیت(ع) در حاشیه بود و الان به متن آمده است و اسلام پرچم عزت و کرامت و وحدت امت اسلامی و رسالت رسول‌الله(ص) را برافراشته نگه داشته است و امروز شاهد شکل‌گیری دو بلوک مکتب اهل بیت(ع) با محوریت انقلاب و بلوک غرب با محوریت آمریکا هستیم و البته این کار هزینه‌های زیادی هم داشته و دارد.