سنت‌های حوزوی تغییر نکند/ ماجرای ارسال نامه به شورای عالی حوزه

به گزارش ایکنا، آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی؛ مرجع تقلید و استاد برجسته حوزه علمیه، امروز 29 شهریور در مراسم آغاز سال تحصیلی حوزه علمیه، که با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی گلپایگانی، رئیس دفتر رهبر انقلاب و مدیریت حوزه‌های کشور و جمعی از طلاب و استادان در مدرسه دارالشفا در قم برگزار شد، با اشاره به آیات ابتدایی سوره مبارکه علق، گفت: اولین خطاب به پیامبر اکرم خطاب به قرائت و خواندن است؛ «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ؛ اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ» که این حاکی از آن است که قرائت بسیار اهمیت دارد که خداوند در اولین خطاب وحیانی خود به پیامبر(ص) سخن را با آن آغاز کرده است. در ادامه فرموده است: «الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ؛ عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ» که حاکی از اهمیت قلم و بیان است. فرد مسلمان باید دارای این دو سلاح بیان و قلم و نگارش و قرائت باشد؛ لذا اگر بخواهیم فضیلتی بیان کنیم، باید معطوف به سلاح معنوی قرائت و خواندن و بیان و نوشتن باشد. خداوند در قرآن مجید حدود 39 قسم بیان فرموده است و در سوره قلم به قلم و آنچه نگاشته می‌شود قسم خورده و این امر نشان‌دهنده اهمیت آن است.

آیت‌الله سبحانی با بیان اینکه قسم‌های ما دلیل خودش را دارد، ولی قسم‌های الهی برای بیان اهمیت مقسم‌به است، تصریح کرد: مفسران مزایای مقسم‌به را بیان کرده‌اند، اما یک مسئله مورد غفلت قرار گرفته و آن جواب قسم و ارتباط آن با قسم است که کمتر مورد توجه بوده است؛ مثلاً در سوره قلم فرموده است: «ن ۚ وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ؛ مَا أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِمَجْنُونٍ» و در اینجا تأکید بر اینکه پیامبر مجنون نیست جواب قسم در آیه اول است. لذا این بحث مهمی است که می‌تواند برای کسانی که علاقه به تحقیق و تدریس دارند رابطه بین جواب قسم و قسم را تبیین کنند. در سوره مبارکه ضحی هم فرموده است: «وَالضُّحَى؛ وَاللَّيْلِ إِذَا سَجَى؛ مَا وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَمَا قَلَی» و باید ببینیم که چه ارتباطی بین مَا وَدَّعَكَ و وَالضُّحَى وجود دارد؛ البته مفسران غالباً درباره قسم و مقسم به التفات خوبی دارند، ولی به ارتباط این دو اهمیت چندانی نداده‌اند.

صدمین سال تأسیس حوزه

این مرجع تقلید با بیان اینکه در سالروز یکصدمین سال تأسیس حوزه علمیه قم از سوی مرحوم آیت‌الله حائری در سال 1301 هستیم، اظهار کرد: مردان بزرگ کارهای بزرگتری انجام می‌دهند؛ هنگامی که سلاجقه روی کار آمدند و از ضعف آل‌بویه استفاده کردند، شیخ طوسی را از بغداد به نجف بردند و کتابخانه او را در بغداد به آتش کشیدند و او کار بزرگتری انجام داد و مرکز علمی و معنوی تاسیس کرد که هزار سال است می‌درخشد و مرکز تقوا و علم و نور است.

وی گفت: هنگامی که هلاکوخان مغول به الموت حمله کرد و مرحوم خواجه نصیر طوسی را به اسارت گرفت، چون علاقه به نجوم داشت و می‌دانست خواجه نصیر طوسی مرد نجوم است او را نکشت و مشغول کارهای بزرگی شد و توانست هلاکو را متنبه و متقاعد کند که در مراغه، رصدخانه ایجاد کند و همه علمای شیعه و سنی را جمع کرد تا در رشته‌های خود به تحقیق و تدریس بپردازند و هزاران جلد کتاب را هم گردآوری کرد. از این دانشمندان که بگذریم در دوره معاصر مرحوم آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی با تمسک و استخاره به آیه کریمه «وَأتُؤني بِأَهْلِكُمْ اَجْمعينَ؛ همه اهل و بستگان خود را نزد من بياوريد»، علما و فضلا و طلاب را در قم گردآورد و کلنگ حوزه علمیه را زد و در طول صد سال برکات بسیاری داشت و انقلاب اسلامی از برکات آن است.

فرهنگ و سنت‌های حوزه تغییر نکند

وی با بیان اینکه حوزه را باید براساس همان برنامه اصلی خود حفظ کنیم و برنامه حوزه را عوض نکنیم، افزود: فرهنگ حوزه علمیه مفروض ماست. البته کمالاتی باید پیدا کند، زیرا گذشت زمان اقتضاء آن را دارد ولی قطعا باید فرهنگ و سنت‌های حوزوی محفوظ باقی بماند. حوزه باید بر فرهنگ حوزوی تاکید کند نه اینکه فرهنگ آن مانند فرهنگ دانشگاه شود کما اینکه مدیر حوزه علمیه هم بر این مسئله توجه و تاکید دارند. اگر کمالی در دانشگاه دیدیم آن را اخذ کنیم، ولی باید فرهنگ و سنت حوزه اصل باشد.

آیت‌الله سبحانی با اشاره به محقق‌پروری و طلبه‌پروری، تصریح کرد: باید مرکزیت فیضیه حفظ شود و کاری نکنیم که فیضیه خلوت شود و اگر مشکلات ایاب و ذهاب وجود دارد باید آن را حل کنیم، فیضیه و مسجد اعظم که در کنار حرم مطهر هستند باید مرکزیت داشته باشند، کما اینکه آیت‌الله بروجردی وقتی درس می‌دادند سیل طلاب از فیضیه بیرون می‌آمدند و ما بیشتر تدریس و بحث خود را در فیضیه، حرم و مسجد اعظم داشته‌ایم و حضرت هم به این مورد عنایت دارند.

تأکید بر سنت مباحثه

این مرجع تقلید با تأکید بر اینکه مباحثه از فرهنگ و سنت اصیل حوزوی است که از گذشته رواج داشته است و باید تداوم یابد، اظهار کرد: درسی را که استاد می‌گوید باید دو سه نفر طلبه دور هم جمع شوند و مباحثه کنند و همانطور که حوزه در طول تاریخ علمای بزرگی را تربیت کرده است در دوره معاصر هم تربیت شوند و فرهنگ حوزه برای ما محفوظ بماند.

وی با تاکید بر اینکه امتحانات حوزه باید کتبی و به همان روش سابق باشد، اضافه کرد: باید افرادی را متخصص در رشته‌های مختلف تربیت کنیم یعنی کسانی متخصص تدریس لمعتین باشند؛ این عیب نیست بلکه کمال است؛ برخی بزرگان مانند مرحوم آیت‌الله نجفی سالیان درازی لمعتین می‌گفتند؛ کسانی تربیت کنیم که متخصص رسائل و مکاسب باشند. در دهه 1330 سید بزرگواری وجود داشت که سال‌ها لمعتین تدریس می‌کردند بنابراین اگر بخواهیم قدرت علمی و تحقیقی حوزه را حفظ کنیم، باید فرهنگ و سنت‌های حوزه را حفظ کنیم.

آیت‌الله سبحانی با اشاره به نامه خود به یکی از اعضای شورای عالی حوزه، گفت: سؤالات بسیاری از اطراف و اکناف به حوزه و بیوت مراجع می‌آید و باید همه این سؤالات در مرکزی جمع‌آوری شود و به صورت واحد به آنها جواب بدهیم؛ این سؤالات گاهی با انگیزه اشکال و ایراد و گاه با انگیزه فراگیری و گاه با انگیزه‌های دیگر به ما می‌رسد و خوب است گروهی برای پاسخگویی متمرکز باشند و جواب واحد بدهند. الان جوانان مورد هجوم سؤالات هستند، زیرا فضای مجازی و رسانه‌ها شبانه‌روز این مسائل را مطرح می‌کنند و حوزه باید جواب بدهد و خوشبختانه پاسخ همه این سؤالات هم در کتب مختلف موجود است مثلا مرحوم آیت‌الله بلاغی در این زمینه کتاب دارند و و مرحوم کاشف الغطاء هم در این باره کتاب نوشت و در دوره معاصر هم کتبی نوشته شده است. امیدوارم سخنان بنده در حد امکان در برنامه‌ریزی‌ها اعمال شود.