راهپیمایی اربعین نمایانگر چهره مهربان اسلام است + صوت

جلیل شعبانی؛ تهیه‌کننده سینماست که در کارنامه خود تجربیاتی در زمینه مجری طرح، مدیر تولید، مدیر برنامه‌ریزی و دستیار اول کارگردان دارد. وی در رشته سینما کارشناسی از دانشگاه هنر کارشناسی ارشد پژوهش هنر از همان دانشگاه را دارد. از میان کارهای وی به عنوان تهیه‌کننده می‌توان به فیلم‌های «روایت‌های ناتمام»، «سوءتفاهم»، «قسم»، «تورقوز آباد» و... اشاره کرد.

شعبانی هم‌چنین تهیه‌کننده تئاتر سه‌بعدی میدانی، «شب آفتابی» در پنج استان کشور بوده است.

وی سابقه فعالیت‌های فرهنگی و مدیریتی و هنری داشته که از میان آن‌ها می‌توان به مدیر تولید و قائم مقامی انجمن سینمای جوان اشاره کرد.

با این مدیر و سینماگر پیرامون ظرفیت‌های نمایشی راهپیمایی اربعین خبرنگار ایکنا گفت‌و‌گویی انجام داده که در ادامه با آن همراه می‌شویم.

ایکنا – راهپیمایی اربعین هرساله با حضور میلیونی عاشقان اباعبدالله برگزار می‌شود، اتفاقی که در جهان نمونه آن را شاهد نیستیم. در هیچ کجای دنیا نمی‌بینیم سه میلیون نفر پیاده مسیری را بپیمایند تا به زیارت معشوق خود برسند. این اتفاق بار دراماتیک بالایی دارد که انتظار می‌رود الهام‌بخش کارهای بسیاری در حوزه نمایش باشد. چرا در این رابطه آن‌گونه که باید کار درخور توجهی تولید نشده است؟

آیین‌های بسیاری در دنیا وجود دارد که در آن عده‌ای زیادی از مردم حاضر هستند اما اینکه جمعیتی میلیونی سختی راه را به دوش کشد تا به دیار امام خود رسد را در هیچ کجای دنیا سراغ نداریم. این مسئله نشان می‌دهد عشق به امام حسین (ع) در قلب شیعیان جهان چیزی فراتر از عشق است که برای آن اندازه‌ای نمی‌توان تصور کرد. این مسئله انتظار می‌رود دستمایه تولیدات نمایشی در تمامی حوزه‌های هنر قرار گیرد چون از هنرهای نمایشی گرفته تا تجسمی قادرند به این موضوع نظر داشته باشند.

بهترین مسیر برای ایده گرفتن از راهپیمایی اربعین حضور فیلمساز و نویسنده در این آیین است زیرا مطمئن باشید هنرمندی که هنرمندی که راهپیمایی را تجربه کند موضوعات بسیاری در ذهنش خلق خواهد شد که ارزش پرداختن را دارد. در این مناسک هر آدم برای خود قصه‌ای دارد و اتفاقات بسیاری در لحظه‌به‌لحظه راهپیمایی رخ می‌دهد تنها کافی است با دیده دقت نگریست تا زیبایی‌های بسیاری را به دست آورد. راهپیمایی اربعین حتماً نباید به صورت مستقیم مورد توجه قرار گیرد هرچند اگر این امر هم رخ دهد مشکلی پیش نمی‌آید اما پرداختن به داستانک‌های که در حاشیه راهپیمایی اربعین وجود دارد ناگفته‌هایی است که بازگویی آن جذابیت بیشتری برای تماشاگر دارد.

ایکنا- عموماً آثاری که در آنها موضوعات آیینی و دینی مدنظر هستند با یک آسیب رایج رو‌به‌رو هستند آن‌هم سطحی‌نگری و شعارزدگی است که در تولیدات مربوطه وجود دارد برای رهایی از این معضل بهترین پیشنهاد چیست؟

درباره تأثیرگذاری آثاری که راهپیمایی اربعین را مدنظر قرار می‌دهند ذکر یک نکته ضروری است. تمام آدم‌هایی که در این آیین به عنوان زائر حضور دارند تنها برای قلبشان اقدام به این راهپیمایی می‌کنند برای همین، اثر هنری که با باور به این حوزه ورود کند اتفاقی چشمگیر محسوب خواهد شد. در چنین شرایطی این سؤال پیش می‌آید که چرا با وجود چنین ظرفیتی هنوز کار درخشانی در این رابطه تولید نشده است؟ جواب این مسئله از نگاه من به یک امر برمی‌گردد آن‌هم اینکه مطالعات میدانی و تحقیقاتی ضمیمه تولیدات مربوطه نشده است.

در فیلم‌های مستند عموماً آثار شکل خبری دارد. یعنی سازنده از زائران می‌پرسد چرا به این راهپیمایی آمده‌اند. جواب همه افراد هم یک چیز است. عشق امام حسین (ع). این اتفاق به‌خودی‌خود امر مطلوب است اما تا چه اندازه می‌توان این مسیر را ادامه داد؟ آیا راه‌های دیگری برای نشان دادن عشق به امام حسین (ع) وجود ندارد؟ برای این سؤالات چند جواب وجود دارد که به یکی از آنها اشاره می‌کنم. دوربین می‌تواند به این موضوع اشاره کرد که انسانی در زندگی فردی چه تأثیر از امام حسین (ع) گرفته که به این سفر مشرف شده است؟ آیا او درگذران عمر هم به سیره امام معتقد و این سفر قرار است تجدید میثاقی برای ادامه زندگی حسینی (ع) است؟

ایکنا – آثار سفارشی یا شعاری در حوزه راهپیمایی اربعین صرفاً کاری سطحی و شعاری هستند که مخاطب و جریان‌سازی ندارد یا اینکه  تأثیرات مخرب این قبیل تولیدات فراتر از آن چیزی است که در ظاهر می‌بینیم؟

کاری سطحی که اثر بی‌مخاطب نیست بلکه می‌تواند تماشاگر را از معنای اصلی نیز دور کند. این امر اتفاقی خطرناک است که باید به هر طریق ممکن جلوی آن را گرفت. آسیب مورد نظر نیز بیشتر شامل جوانان می‌شود چون ذهن جوان پژوهشگر است و دائم به دنبال چرایی هر موضوعی است، برای همین وقتی با کاری سطحی رو‌به‌رو می‌شود شاید به اصل موضوع بدبین شود.

ایکنا – در انتهای این گفت‌و‌گو به این موضوع اشاره کنید که آیا کاری با محوریت اربعین می‌تواند زبان بین‌المللی هم داشته باشد؟

همیشه کارهایی که در آنها موضوعات اخلاقی و انسانی مطرح است مخاطبان جهانی دارد زیرا ذات هر انسان خداجویی طالب چنین موضوعاتی است. در راهپیمایی اربعین به وفور این دست موضوعات وجود دارد چون سفری بر پایه عشق است که در آن انگیزه‌های مادی و سیاسی نقشی ندارد. در این آیین با هر سلیقه و نگاهی، تنها عشق به یک چیز مهم است آن نیز امام حسین (ع) است. در ضمن در شرایطی فعلی که بدخواهان تلاش دارند با تبلیغات نادرست چهره‌ای خشن از اسلام نشان دهند راهپیمایی اربعین می‌تواند نقشه‌های آنها را خنثی کند چون این مناسک یکی از راهکارهای ویژه و مؤثر در جهت تحکیم وحدت مسلمانان است.

گفت‌و‌گو از داوود کنشلو