حرکت رو به جلوی جریان تلاوت/ قاریان جوان خلاقیت بیشتری دارند
محمدمهدی کهکشان، قاری جوان کشورمان که در سی و هفتمین دوره جشنواره ملی قرآن و عترت دانشجویان کشور حائز رتبه نخست رشته قرائت تحقیق شد با تأکید بر اینکه هدف و آرزوی اصلی او از حضور در عرصه تلاوت، جاودانگی تلاوت‌هایش است، گفت: هر چقدر نسل قاریان کشور جدیدتر و جوان‌تر می‌شود فکر بازتر و خلاقیت بیشتری وارد تلاوت می‌شود و این امر در ارتقای تلاوت مؤثر است.
محمدمهدی کهکشان، متولد آذرماه 1376 و دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد رشته مدیریت مالی دانشگاه آزاد اسلامی است. این قاری جوان اصفهانی در سی و هفتمین دوره جشنواره ملی قرآن و عترت دانشجویان کشور که طی روزهای گذشته به میزبانی دانشگاه فرهنگیان در شهر ارومیه برگزار شد، در رقابت با قاریانی همچون مصطفی قاسمی، سیدمحمدمهدی شیخ‌الاسلامی، مسعود موحدی‌راد، سیدپارسا انگشتان و ... موفق به کسب رتبه نخست شد. رتبه‌ای که به اذعان او در رقابت با قاریان شناخته شده و صاحب کرسی به راحتی به دست نیامده است.
او فعالیت در حوزه تلاوت را از دوره راهنمایی و پس از یک دوره حضور در کلاس‌های حفظ قرآن آغاز کرده و به قول خود او عاشقانه این مسیر را ادامه داده است. ارتباطی از سر عشق که دوست دارد و آرزو دارد انتهای آن جاودانه شدن تلاوتش برای همیشه باشد.
در روز پایانی سی و هفتمین دوره جشنواره ملی قرآن و عترت دانشجویان کشور در شهر ارومیه برای دقایقی پای صحبت‌های این قاری جوان نشستیم.
ایکنا – در ابتدا لطفا خودتان را معرفی کنید.
محمدمهدی کهکشان، متولد آذرماه 1376 و دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد رشته مدیریت مالی دانشگاه آزاد هستم. عاشق و پیگیر تلاوت قرآن هستم و سالیان نسبتاً زیادی است که در این عرصه فعالیت می‌کنم. تقریباً از مقطع راهنمایی وارد عرصه تلاوت قرآن شدم و از آن زمان تا کنون فعالیت خود را در این مسیر ادامه داده‌ام.
ایکنا – اتفاق، جرقه یا جریانی که باعث شد وارد وادی قرآن شوید چه بوده؟ یعنی اتفاق خاصی رخ داد که به این وادی وارد شدید یا به صورت معمولی و از سر شانس به این عرصه پا نهادید؟
حضور شانسی نبوده، خواست خدا بوده است. خانواده من سبقه قرآنی خاصی ندارند، در بین فامیل هم تقریباً کسی را نداریم که به هنرهای آوایی گرایش داشته باشد و در حوزه صدا فعالیت انجام دهد و این از نظر من عجیب است که با چنین وضعیتی وارد عرصه تلاوت شوم.
البته من ابتدا در حوزه حفظ قرآن کار می‌کردم، یعنی براساس علاقه پدر و مادر به کلاس‌های حفظ قرآن رفتم، حدود هفت یا هشت جزء هم حفظ کردم و خوب پیش می‌رفتم، تا اینکه وارد بحث تلاوت شدم و همه چیز من شد تلاوت.
ایکنا - علت این تغییر فاز چه بود؟ حفظ قرآن جذابیت لازم را نداشت یا علت دیگری باعث این کار شد؟
هر چه در کلاس‌های حفظ جلوتر می‌رفتیم، تعداد قرآن‌آموزان کلاس کمتر می‌شد و تا جایی می‌رسید که تنها من در کلاس می‌ماندم، لذا مجبور می‌شدم برای ادامه حفظ قرآن به کلاس دیگری بروم، چند بار این اتفاق افتاد و اینقدر تکرار شد که فراخوان چند مؤسسه در زمینه آموزش تلاوت را دیدم و به سمت تلاوت رفتم.
ایکنا – از علت ریزش کلاس‌ها اطلاع دارید؟
خسته می‌شدند، شاید برایشان جذابیت آنچنانی نداشت.
قبل از اینکه وارد بحث تلاوت شوم، بسیاری از افراد به من گفته بودند ترتیل را به خوبی از استاد پرهیزکار تقلید می‌کنم، همین را در ذهن داشتم و انگیزه‌ای برای حرکت به سمت تلاوت بود.
به یاد دارم اولین جلسه که برای یادگیری تلاوت رفتم، تلاوتی از استاد شحات را اجرا کردم که خوب بود و مورد پسند اساتید قرار گرفت. بعد هم وارد بحث قرائت شدم و حفظ را ناچاراً کنار گذاشتم، خیلی هم بابت این قضیه ناراحت هستم و ای کاش حفظ را رها نمی‌کردم.
ایکنا – هنوز هم برای ادامه دادن و جبران گذشته دیر نیست.
بله، امیدوارم بتوانم یک بار دیگر حفظ را ادامه دهم. بعد از آن قضیه تلاوت را ادامه دادم و تا به امروز ادامه داشته است.
ایکنا – بخشی از فعالیت و کارنامه هر قاری یا حافظ کارنامه مسابقاتی او است، وزن رتبه‌های شما در مسابقات قرآن به چه صورت است؟
سال 1398 در جشنواره ملی قرآن و عترت دانشجویان کشور رتبه سوم را به دست آوردم، در مسابقات دارالقرآن امام علی(ع) هم موفق به کسب رتبه دوم شده‌ام. علاوه بر این دو بار هم نفر اول مسابقات قرآن دانش‌آموزی در مرحله کشوری شده‌ام.
رتبه‌های مربوط به مسابقات اوقاف هم اکثراً استانی است، البته سال قبل برای اولین بار به مرحله فینال مرحله کشوری راه یافتم و رتبه سیزدهم یا چهاردهم را کسب کردم. امیدوارم امسال هم بتوانم عملکرد موفقی داشته باشم.
ایکنا – در مورد جشنواره ملی قرآن و عترت دانشجویان کشور و کسب رتبه در این مسابقات هم توضیحاتی بفرمائید. این رتبه چگونه به دست آمد، حاصل چه میزان تلاش شما بود و تلاوت‌های ارائه شده در این مسابقات به چه صورت بود؟
امسال من از سطح بالای مسابقات غافلگیر شدم، سطح مسابقات خیلی بالا بود، همه دوستان خوش‌خوان که هر کدام در استان خود شناخته شده هستند، حضور داشتند. در مورد برگزاری مسابقات هم چیزی نگویم بهتر است.
ایکنا – چون رتبه اول را کسب کرده‌اید چیزی نمی‌گوئید یا واقعاً همه چیز در سطح مطلوبی برگزار شد؟
بیشتر دوست دارم در مورد تلاوت و سطح فنی و داوری صحبت کنم. داورانی که در جشنواره حضور داشتند همه از داوران سطح بالا و بین‌المللی بودند و شاهد اعتراض چندانی نبودیم.
ایکنا – البته در فینال شاهد اعتراض برخی از فینالیست‌ها بودیم.
این اعتراض بیشتر به نوبت‌دهی بود که به مباحث اجرایی مسابقات برمی‌گردد نه داوری و سطح فنی رقابت‌ها؛ لذا اعتراض خاصی از سوی شرکت کننده‌ها به بحث داوری را شاهد نبودیم.
من به شخصه به دنبال این بودم که برای کاهش زمان مسافرت، مسیر را به صورت هوایی طی کنیم اما امکانپذیر نبود. مسئولان دانشگاه به حرف شرکت کننده توجه نمی‌کنند، آنها فقط کسب رتبه را می‌بینند، در واقع کسب رتبه و زحمت رسیدن به موفقیت بر عهده شرکت کننده است و فخر آن را مسئولان دانشگاه می‌فروشند. راحتی شرکت کننده که یکی از الزامات رسیدن به موفقیت در مسابقات است، برای مسئولان دانشگاه اهمیت چندانی ندارد.
مسئولان استان آذربایجان غربی هم نهایت تلاش خود را برای برگزاری مطلوب مسابقات در نظر گرفته بودند اما ایراداتی از قبیل دور بودن محل مسابقات از محل اسکان، وجود داشت. این انتقادات همیشه وجود دارد؛ امیدوارم روزی این مشکلات رفع شود. من به عنوان متسابق در این چند سال چیزی به عنوان پیشرفت ندیده‌ام، هرچه دیده‌ام پسرفت بوده است. اگر برگزاری درست باشد، شأن داور و شرکت کننده حفظ شود سال دیگر اشتیاق بهتر و بیشتری برای حضور خواهند داشت.
ایکنا ـ دوست دارم مقداری از ارومیه دور شویم و به بحث در مورد تلاوت بپردازیم، شما سطح تلاوت و وضعیت تلاوت قرآن را در بین جوانان و دانشجویان چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا تلاوت دانشجویی ما به سطحی رسیده است که جامعه و عموم مردم در محافل پذیرای آن باشد؟
قطعاً همینطور است. سال به سال که جریان تلاوت ما به جلو حرکت می‌کند و جوان‌ترها که به میدان می‌آیند فکر بازتری به تلاوت تزریق می‌شود و خلاقیت در تلاوت آنها بیشتر است.
اولین محور در تلاوت من عامه‌پسند بودن است. چون ما ابتدا داریم برای مردم تلاوت می‌کنیم. هر چند یک تلاوت فنی و بسیار دقیق باشد ولی وقتی مردم نپسندند، آن تلاوت فقط به درد اهل فن خواهد خورد. در صورتی که رسالت قاری این است که برای عام بخواند یعنی حتی اگر یک رهگذر عبور کند، جذب آن تلاوت شود. البته باید مباحث فنی و تخصصی هم رعایت شود اما در کنار آن عامه‌پسند بودن و مردمی بودن تلاوت خیلی مهم است.
در فینال جشنواره ملی قرآن دانشجویان هم تلاوت‌هایی که شنیده شد، عامه‌پسند و در عین حال فنی بود. همین افرادی که در مسابقات حضور داشتند و رقابت فنی را برگزار کردند، در استان خود کرسی تلاوت دارند.
در نسل قبل و قبل‌تر، تلاوت بیشتر به سمتی رفت که آنهایی که در مسابقه شرکت می‌کردند در محافل چیزی برای ارائه به مردم و جذب مردم به تلاوت نداشتند. یعنی نمی‌توانستند مستمع را نیم ساعت پای رحل قرآن بنشانند. خوشبختانه نسل که جلوتر می‌رود فکرها بازتر شده و تلاوت‌ها مدرن‌تر می‌شود، من به شخصه از این وضعیت استقبال می‌کنم و خوشحال هستم که این اتفاق در حال رخ دادن است.
ایکنا – اینکه به تلاوت عامه پسند و به قولی مجلسی اعتقاد دارید در تناقض با تلاوت مسابقه‌ای نیست؟ این تناقض را چگونه برطرف کرده و یا با آن کنار آمده‌اید؟
نمی‌شود گفت این دو در تناقض هستند.
ایکنا – چرا می‌گویم در تناقض؟ چون در مسابقه، اولویت با رعایت فن و نداشتن ایراد فنی است مجلسی خواندن و عامه‌پسند خواند و ... اولویت بعدی است.
می‌شود تلاوت فنی و در عین حال مجلسی هم خواند. اساتید بزرگ مصر اکثراً همینطور بوده‌اند. تلاوتشان به لحاظ فنی فوق‌العاده است، در کنار آن مردم را هم درگیر می‌کرد و مردم لذت می‌بردند.
ایکنا – قاریان ما چنین ظرفیتی را دارند که هم فنی بخوانند و هم مجلسی؟
بله قطعاً دارند.
ایکنا ـ پس علت اینکه محافل قرآنی مخاطبان چندانی ندارد چیست؟
نداشتن مخاطب دلایل متعددی داشته و نیاز به ریشه‌یابی اساسی دارد. عامه‌پسندی را مسابقه به تنهایی نمی‌تواند کامل کند باید محافل باشد، باید قاری میدان دیده شود. ما رهرو راه مصری‌ها هستیم، آنها بیشتر در محفل هستند و بیشتر دارند می‌خوانند. اما بحث مسابقه بیشتر با تمرین گره خورده است. یعنی یک قاری باید همواره تمرین کند تا پنج دقیقه تلاوت مسابقه‌ای داشته باشد. یعنی یک سال زحمت قاری در پنج دقیقه خلاصه شده است. لذا نمی‌شود گفت تلاوت مجلسی و عامه پسند با تلاوت مسابقه‌ای در تناقض است اما پیدا کردن آن هم کار سختی است اینکه قاری هم بتواند عامه‌پسند بخواند و هم اهل فن تشخیص دهند تلاوت خوب و با عیاری بوده، سخت است.
ایکنا - هدف و انگیزه شما از حضور در مسابقات چیست؟ صرفاً سنجیدن عیار تلاوت خودتان است یا انگیزه‌های دیگری هم دارید؟
اولین هدف من از حضور در مسابقات این است که دوستان را از استان‌های دیگر ببینم. من این جو و این دورهمی و جمعیتی که دور هم هستند را خیلی دوست دارم.
قطعاً بررسی تلاوت دوستان و اینکه از مسابقاتِ قبل تا کنون چه کرده است، چقدر جلو رفته یا عقب آمده است را هم دوست دارم. به شخصه هیچ وقت دنبال این نیستم که بیایم به مسابقات و رتبه اول را بگیرم. چون عاشق تلاوت هستم همیشه گفته‌ام قدم به قدم تلاش خودم را داشته باشم و پیش بروم. اگر هم در کنار این تلاش رتبه هم بیاید که خیلی هم عالی است.
ایکنا – آینده خودتان را در تلاوت چگونه تصور کرده‌اید، یعنی پیش آمده است که فکر کنید 10 سال دیگر، 20 سال دیگر چه جایگاهی در جریان تلاوت ایران خواهید داشت؟
بله به این موضوع فکر کرده‌ام، قطعاً هر قاری که در مسابقات حضور می‌یابد نیم‌نگاهی به رتبه اول بین‌المللی ایران و مالزی و مسابقات بین‌المللی معتبر دیگر دارد و نگاه دور دست من این است ...
ایکنا - مسابقات عطرالکلام عربستان را از قلم انداختید(با خنده)
اگر عربستان باشد که خیلی عالی خواهد بود(با خنده). بحث مادی مسابقات و جوایزی که داده می‌شود شاید یک هزارم و حتی یک میلیونم زحمات و تلاش‌هایی که یک قاری یا یک حافظ صرف کرده است هم نیست؛ لذا مسائل مادی اصلاً در خور این داستان نیست.
من بیشتر دوست دارم تلاوتی جاودان داشته باشم. یعنی دوست دارم 60 سال دیگر، 70 سال دیگر افرادی باشند که بگویند این تلاوت را این بنده خدا انجام داده و بنشینند برای هم تحلیل کنند. دوست دارم ردی از تلاوتم در جریان تلاوت و عرصه تلاوت کشور وجود داشته باشد؛ هدف اصلی‌ام این است. البته آدم دوست دارد رتبه کسب کند، محفل برود و اعزام شود اما آن هدف والاتری است.
ایکنا – سوال بعدی من در مورد منفعل بودن و مرجع نبودن قاریان و حافظان دانشجو در فضای دانشگاه است. در فضای جشنواره که هستیم با قاریان و حافظان دانشجوی بسیار با انگیزه‌ای مواجه هستیم که آدم احساس می‌کند هر کدام از اینها می‌توانند به تنهایی یک دانشگاه را قرآنی کنند. اما خارج از فضای جشنواره و در فضای دانشگاه که حضور می‌یابند با دانشجویانی اغلب منفعل و غیرمرجع مواجه هستیم. فکر می‌کنید علت چیست؟
قطعاً همینطور است که شما می‌گویید. باید این را اعتراف کرد که فضای دانشگاه قرآنی نیست. من چون نماینده دانشگاه آزاد هستم حداقل می‌دانم در دانشگاه آزاد وضعیت و فضای دانشگاه قرآنی نیست.
در پاسخ به سوال شما باید بگویم که این به علت کم کاری مسئولین است. من قبلاً که در فضای مجازی کار می‌کردم بسیاری از جوانان که تا آن لحظه با تلاوت آشنا نبودند و تلاوت نشنیده بودند، را می‌دیدم که وقتی تلاوت قرآن را می‌شنیدند واکنش‌های بسیار مثبتی از خود نشان می‌دادند. یعنی واکنش مثبت مردم نسبت به تلاوت هزاران برابر بیشتر از واکنش‌های منفی است. این یعنی می‌توان امیدوار بود و جامعه چنین چیزی را می‌طلبد.
ما خودمان را محدود به مسابقات کرده‌ایم. یعنی چارچوبی درست کرده‌ایم و در آن قالب تلاوت ارائه می‌دهیم. قرآن از تلاوت تا حفظ و سایر هنرهای قرآنی در امور زندگی ما رخنه نکرده است و این به نظرم کم کاری خود مسئولان است. چون خیلی خشک برخورد می‌کنند. یعنی می‌گویند این بودجه برای مسابقات است؛ بروید برگزار کنید و ... در صورتی که این نتیجه ندارد.
ایکنا – خود دانشجو و تشخیص فردی او یا به قولی آتش به اختیار بودن او در عرصه کار فرهنگی کجای این داستان است؟
من خودم تا حدی که بتوانم و تا حدی که وظیفه دارم و حتی بیشتر سعی می‌کنم در این مسئله، فرهنگ‌سازی را از شخص خودم شروع کنم. به نحوی رفتار کنم که اکثراً مشتاق می‌شوند. بعد وقتی می‌فهمند که این فردی که چنین رفتاری دارد به خاطر همنشینی با قرآن است، راحت‌تر جذب قرآن می‌شوند.
من اعتقاد دارم خلاقیت بسیار بیشتری می‌تواند در این عرصه وجود داشته باشد تا بتواند مردم را به این وادی بکشاند. اما فضای قرآنی به خصوص در دانشگاه خشک است در حالی که جوانان دنبال هیجان هستند. چه چیزی بهتر از تلاوت قرآن است که در خود حزن و فرح و هیجان و همه چیز دارد. اصلاً یک نوع سبک زندگی است اما از آن استفاده نمی‌شود.
ایکنا – در انتها اگر صحبت خاصی مانده است خوشحال می‌شویم بشنویم.
امیدوارم آنهایی که بیشتر دلسوز هستند کارها را به دست بگیرند. آنهایی که از دل جامعه قرآنی هستند مسئول شوند، قطعاً آنها بیشتر برای این عرصه دلسوز هستند.
انتهای پیام
