شناسایی اسلام در حیات تمدنی اهمیت بسیاری دارد

به گزارش ایکنا از خراسان‌‌ رضوی، سیدعلیرضا واسعی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، امروز، 27 خردادماه در سلسله کوتاهه‌های تمدنی «قرآن و تمدن» با موضوع «انطباق دین با عمل پیروان» اظهار کرد: پیروان ادیان با نگاه مثبت‌اندیشانه به دین خود، تعریف و تبیینی از آن ارائه می‌دهند که در جای خود اهمیت دارد و اگر کسی بخواهد دین‌شناسی کند طبیعتاً باید از داده‌های آنها استفاده کند، اما از آن مهم‌تر تبلور و تجلی یک دین در حیات پیروانش است، به‌گونه‌ای که در قرآن کریم، ادیان پیشین از چنین منظری مورد نقد قرار گرفته‌اند.

وی بیان کرد: قرآن کریم آیات بسیاری در خصوص یهودیان آورده است که آنها را به نقد می‌کشد، به‌گونه‌‌ای که شناسایی می‌کند که چگونه آنها در زندگی خود با مشکلاتی مواجه هستند. در واقع یهود غیر خود را شایسته مرحمت الهی نمی‌داند، اساساً نژاد خود را نژاد برتر می‌داند و نسبت به دیگران به‌گونه‌ای عمل می‌کند که گویا تنها خود شایسته بهره‌مندی از نعمت‌های الهی است.

واسعی در ادامه تصریح کرد: بی‌‎گمان چنین نگاهی مطلوب نیست، زیرا نه با عقلانیت و انسانیت همراه است، نه با عدالت همسویی دارد و نه با اخلاق می‌تواند خود را منطبق کند.

وی اظهار کرد: البته در این میان دین مسیحیت نیز مورد نقدهایی قرار گرفته است، چنانکه در طول تاریخ نیز این ادیان کارکرد خود را نشان داده‌اند و پیروان این ادیان با رفتارهایی که مستند به دیانت خودشان بوده کارنامه تاریکی از خود به‌جای گذاشته‌اند، به‌ویژه مسیحیان در عهد قرون وسطی به‌گونه‌ای عمل می‌کردند که هیچ انسان خردمندی نمی‌توانست آن رفتار را پذیرا شود و از آن دفاع کند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تأکید کرد: بنابراین در شناسایی صلاحیت یک دین، حیات تاریخی آن از ارزش و اهمیت زیادی برخوردار است. در اینجا باید بر این نکته پافشاری کرد که در میان ادیان هیچ دینی مانند اسلام دغدغه تأسیس یک جامعه را نداشته و یا حداقل در حیات تاریخی خود به این غایت نرسیده است.

واسعی بیان کرد: به همین دلیل است که ما موضوعی تحت عنوان تمدن اسلامی داریم، در حالی‌که تمدن مسیحی، یهودی و زرتشتی وجود ندارد، زیرا هیچ تمدنی جز تمدن اسلامی مبتنی بر دین شکل نگرفته است و همین نکته است که نشان می‌دهد شناسایی اسلام در حیات تمدنی از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی گفت: اما آیا به‌راستی حیات تاریخی اسلام با شاخص‌های بیان شده انطباق جدی داشته است؟ آیا عقلانیت، عدالت، انسانیت و اخلاق در حیات اسلامی مورد توجه ویژه قرار گرفته است و مسلمانان در زندگی خود از این شاخص‌ها تا چه اندازه بهره‌مند شده‌اند؟