توحید حبّی از بالاترین مراتب اخلاق محبت‌ورزی است

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام و المسلمین محمدباقر قیومی، استاد جامعه المصطفی(ص)، 20 خردادماه در نشست علمی «اخلاق محبت‌ورزی» با بیان اینکه مطالب ارزشمندی در مورد محبت در متون اسلامی نقل شده است، گفت: رابطه محبتی، دارای مراتب و امری باطنی و دارای نشانه‌ها و آثاری است. در آیه 24 سوره مبارکه توبه «قُلْ إِنْ كَانَ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ وَإِخْوَانُكُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ وَعَشِيرَتُكُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسَادَهَا وَمَسَاكِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ ﴿۲۴﴾ به مسئله محبت انسان اشاره شده و مجموعه‌ای از چیزهایی که باعث جلب محبت انسان است مانند خانواده، فرزند و والدین و برادران و ... اشاره کرده است و همه اینها در این امر مشترک هستند که ناشی از محبت انسان و حب ذات به خود است.

قیومی با بیان اینکه زیباترین محبت، محبت مادر است، افزود: خداوند ضمن قبول این نوع محبت می‌فرماید باید محبت به خدا، محبت به پیامبر(ص) و محبت جهاد در رأس همه محبت‌ها باشد و اگر این نباشد، انسان گرفتار فسق شده است.

توحید حبّی

استاد جامعه المصطفی(ص) اضافه کرد: قرآن وقتی در سطحی عمیق‌تر به بحث محبت می‌پردازد، توحید حبّی را تبیین می‌کند؛ آموزه اصلی قرآن کریم، توحید و خداشناسی است و از این حیث با همه ادیان فرق دارد؛ یکی از فروع توحید، توحید در سطح احساسات و عواطف است و توحید در این مرحله یعنی اینکه همه احساس و عاطفه انسان در مسیر محبت و عبادت خداوند باشد. حضرت ابراهیم(ع)، وقتی به عده‌ای ستاره‌پرست و خورشیدپرست برخورد کرد، فرمود من چیزی را که افول‌کننده باشد، دوست ندارم و به آن محبتی نمی‌ورزم و من خدای یگانه را دوست دارم؛ اینجا توحید حبّی از ناحیه ابراهیم(ع) رخ داد.

وی با بیان اینکه در قرآن، نوع دیگری از توحید یعنی توحید هدایتی را داریم، گفت: خداوند این توحید را به پیامبر(ص) و قرآن تسری داده است، همچنین به امامت هم سریان می‌دهد؛ بنابراین در قرآن توحید در محبت وجود دارد که فقط باید به خدا و آنچه را که به خدا منسوب است، باشد و منسوبین به خداوند هم اشخاص محبوب خداوند هستند که در مناجات محبین امام سجاد(ع) مشاهده می‌کنیم. ایشان فرمودند خدایا به من توفیق بده، فقط تو را دوست داشته باشم و بعد کسانی که تو محبت آنان را از ما خواسته‌ای و در مرحله بعد هم هر عملی که ما را به خدا نزدیک سازد.

قیومی اظهار کرد: محبت در عمل باید خودش را نشان دهد؛ مثلاً در اوج ماجرای عاشورا شاهدیم که امام حسین(ع) محبت به خدا را در قالب کامل آن به نمایش می‌گذارند و به همین دلیل هم در روایات ثواب زیادی برای زائران و محبان سیدالشهدا(ع) داریم. در عین اینکه محبت امر باطنی است، ولی یکسری نشانه‌های بیرونی هم دارد. البته ادعای محبت هم شامل دو نوع صادقانه و کاذبانه می‌شود.

ادعای بی‌پایه یهودیان

استاد جامعه المصطفی(ص) با اشاره به سوره جمعه، بیان کرد: این سوره در مورد یهودیان می‌گوید اینها مدعی هستند که ما اولیاء الهی هستیم و خداوند می‌فرماید اگر واقعاً شما اولیاءالله هستید، آرزوی مرگ کنید زیرا کسانی که به خدا محبت دارند و اولیاء الله هستند، مرگ را لقای الهی می‌دانند و بعد هم فرموده است که شما هرگز چنین آرزویی نخواهید کرد و دوست دارید هزار سال روی زمین بمانید زیرا خود را برای ملاقات خدا و مرگ آماده نکرده‌اید.

قیومی تصریح کرد: محبت وجوه ایجابی و سلبی دارد که قرآن هم به آن توجه دارد، یعنی انسان همانطور که باید نسبت به برخی موارد گرایش دارد، نسبت به برخی موارد دیگر هم محبت نداشته باشد و از آن گریزان باشد. بخشی از آیات قرآن به شدت با تفکیک میان خداوند و اولیاء‌الله زاویه دارد.

وی با بیان اینکه انسان اگر می‌خواهد محب خداوند باشد، باید به خدا محبت بورزد، اضافه کرد: شرط لازم برای محبوب‌ خدا شدن همین مسئله است ولی شرط کافی آن تبعیت از رسول الله(ص) است و آیات زیادی بر این موضوع تأکید کرده و اطاعت پیامبر را هم ردیف اطاعت خداوند قرار داده است. از جمله فرموده است: قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ. پس محبوب خداشدن مرتبه بسیار والایی است.

رابطه عبد و اله

این پژوهشگر تصریح کرد: رابطه حبّی دیگر بین خدا و انسان رابطه عبادت است و اینکه انسان باید عبد خدا باشد و البته همه موجودات، عبد هستند؛ خداوند برای آنکه به کسی محبت بورزد، باید از او رضایت داشته باشد و این رضایت، طرفینی است که در سوره مبارکه فجر با تعبیر راضیة مرضیه به آن اشاره شده است. خداوند با ادنی عبادتی از انسان راضی می‌شود ولی اینکه ما به قضا و تقدیر او راضی باشیم کار دشواری است.

استاد جامعه المصطفی(ص) با بیان اینکه نوع دیگر از محبت در قرآن، دوری از یکسری افعال است، گفت: مثلاً خداوند وجود یکسری صفات در انسان را نشانه عدم محبت می‌دانند،مانند مختال فخور، بخل، مال‌دوستی و ...

وی با بیان اینکه غایت انسان از منظر قرآن کریم، رسیدن به بهشت و سعادت است، گفت: خداوند انسان را برای این کار آفرید و زمینه را هم برای او فراهم کرده است و اشتیاق هم دارد که انسان به بهشت برود ولی اگر کسی خودش را در این مسیر قرار ندهد، مشکل از خود او است زیرا خداوند انسان را موجودی آزاد و مختار آفریده است.