هادی خانیکی نماد واقعی علوم ارتباطات است

به گزارش ایکنا از خراسان‌رضوی، علی‌اصغر محکی، عضو هیئت‌ علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران در مراسم بزرگداشت روز ملی مشهد که با عنوان مشهد و ارتباطات میان‌فرهنگی، شامگاه ۱۰ دی‌ماه در فرهنگسرای جهاددانشگاهی خراسان‌رضوی برگزار شد، با اشاره به ویژگی‌های هادی خانیکی اظهار کرد: روز ملی هر شهر برای این است که هویت و تاریخ آن شهر بهتر معرفی شود. مگر می‌شود هویت مشهد را به اماکن محدود و از روح آن غافل بود، آنچه به کالبد شهر معنا می‌دهد فرهنگ آن شهر است و مهم‌ترین سرمایه‌های هر شهر مفاخر و فرهیختگان آن شهر هستند‌، بر این اساس دلایل بسیاری وجود دارد که بگوییم هادی خانیکی انتخاب درستی برای این تجلیل، در این مناسبت ملی است.

وی افزود: هر شخصی را می‌توان در مسیر  تحول زندگی و اندیشه‌هایش رصد کرد و تعابیر درباره زندگی فراوان است، مانند سهراب که زندگی را راز بزرگی می‌داند که در تک تک ما جاری است و باید دریافت که راز بزرگ جاری در زندگی خانیکی که بوده که او را برجسته کرده است، چه ایده‌ها و مفاهیمی با سرنوشت او پیوند خورده که امروز این جایگاه را پیدا کند و آیا می‌توان این ایده‌ها را در پیرامون یک دال مرکزی جمع و تحلیل کرد؟ علاوه بر مرور زندگی او با تعدادی از صاحب‌نظران و کسانی که سابقه همزیستی با او را داشتند صحبت داشتم که با تحلیل تجربه مشترک آنان در ایده‌ها و مفاهیمی توانستیم توقف کنیم که واژگانی مثل گفت‌وگو، ارتباطات انسانی، امید، توسعه و پیشرفت، اخلاق ارتباطی و... بود.

عضو هیئت‌ علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران بیان کرد: گفت‌وگو شاید پربسامدترین واژه‌ای است که با نام هادی خانیکی همراه شده است، تلاش او در موضوع گفت‌وگو فقط به‌کار علمی محدود نبوده، بلکه در اخلاق، رفتار و عمل آن را به‌عنوان وجه زیستی قرار داده بوده و همه اذعان دارند که او هم اهل گفت‌وگو است و هم دیگران را به گفت‌وگو دعوت می‌کند.

ارتباط انسانی زیربنای تمام ارتباطات است

محکی تصریح کرد: ارتباط انسانی زیربنای تمام ارتباطات است که در ایران مغفول مانده و در حوزه ارتباطات انسانی آن‌گونه که باید و شاید ورود زیادی نداشته‌ایم، اما رفتار، منش، اندیشه و پیگیری علمی هادی خانیکی به منظره تجسم عینی ارتباطات انسانی زبانزد است و در زمانه عدم مدارا ارزش وی را بیش از همیشه برجسته کرده است.

وی با اشاره به اینکه خانیکی حتی در شرایط نامساعد بیماری از راهنمایی و مشاوره دانشجویان مضایقه نکرده و آن‌ها را رها نکرده است، بیان کرد: در موضوع ارتباطات انسانی با مفاهیمی مانند همدلی، حمایتگری، تسلیم معنا و بازخورد سروکار داریم، اینکه شنونده خوبی باشیم و توانایی ارتباط کلامی بالایی داشته باشیم، اگر تمام این موارد را ارزیابی کنیم می‌توانیم آنها را در زندگی خانیکی به‌ عینه ببینیم که نمونه‌هایی از نقل قول‌ها در این‌باره وجود دارد، هادی خانیکی هم در رفتار و هم در اندیشه به امید پایبند بود، این امید صرفاً یک عادت کلامی نیست، بلکه باید فارغ از ناملایمات، در عمل امید را نشان دهند و مدافع آن باشند.

این استاد علوم ارتباطات با اشاره به گفت‌وگو ویدیوئی از «سیانور زیر زبان تا زبان گفت‌وگو» که اشاره به دوران مبارزات هادی خانیکی دارد گفت: علت این نامگذاری آن بوده که در دوران مبارزات همواره سه چیز همراهش بوده است، یکی سیانور، دیگری دیوان شمس و سوم قرآن، بر این اساس می‌بینیم چنین انسانی به جایی می‌رسد که امید و گفت‌وگو وجه بارز و پر بسامدترین واژه زندگی‌اش می‌شود.

محکی افزود: خانیکی امید را به‌صورت عملیاتی به دیگران نشان می‌دهد و از افراد برگزار کننده همایش امید اجتماعی است‌، سومین مورد مبحث توسعه و پیشرفت با تأکید بر توسعه علمی و فرهنگی است و ویژگی بارز او ورود به همه عرصه‌های توسعه از دریچه فرهنگ، به‌ویژه فرهنگ مدارا و گفت‌وگو بوده است، به‌نحوی که می‌توان او را از معدود چهره‌های سیاسی برشمرد که از دریچه فرهنگ به سیاست می‌نگریست.

وی بیان کرد: خانیکی بیشترین تولید ادبیات بومی را در حوزه ادبیات سلامت داشته و در این‌باره نگاه انسانی و اخلاقی او را در توسعه این رشته می‌توانیم بهتر طرح کنیم، درب اتاق او همیشه باز و کتابخانه‌اش همیشه در دسترس بوده است، او در واقع سرپل ارتباطات در دانشگاه علوم ارتباطات و با اساتید و نخبگان در ارتباط بوده و گسست بین نخبگان و دانشگاه را پر می‌کرد.

این استاد علوم ارتباطات ادامه داد: خانیکی نماد واقعی علوم ارتباطات از جنس انسانی است، او سنگ ارتباطات را در اقیانوس معرفت انداخته که نتیجه آن ایجاد تعامل، گفت‌وگو و امید در سطح گسترده است. تاریخ فردی و مسیر زندگی هر فرد نشان‌دهنده این است که چقدر مسیر تعالی و اندیشه را طی کرده و در مجموع اگر بخواهیم تمام اینها را جمع کنیم باید گفت خانیکی همیشه در پی رفع گسست‌ها و ایجاد پیوندها بوده‌، او روی گسست جغرافیا و زمان پیوند زده و گذشته ایران قبل از انقلاب را به بعد از آن پیوند زده است.

وی اضافه کرد: پوشش، ظاهر و ساده‌زیستی خانیکی نشان‌دهنده این است که تمام زندگی او به ارتباطات و پیوند زدن خلاصه شده است‌ و یک دلیل اصلی که جامعه علی‌رغم مسائل و مشکلات امیدوارانه روی پای خود ایستاده، وجود فرهیختگانی از این جنس هستند تا چشم امید را به راه آینده باز نگه دارند

خانیکی ارتباطات را به رسانه‌ها تقلیل نداد

یونس شکرخواه، عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران نیز در ادامه مراسم اظهار کرد: با هادی خانیکی انتهای خط رفاقت هستیم و وارد ۵۷ سالگی دوستی خود شده‌ایم، اما کسی مثل من که از نزدیک با وی کار کرده است می‌فهمد که زجر و گرفتاری برای او مسئله است، او همیشه حواسش به حضور داشتن در نقاط وصل بود، خانیکی رو به‌ خودش است و مسئولیت را رو به خود می‌بیند، نه دیگری و همه‌جانبه در همه حوزه‌ها ورود پیدا می‌کند، البته وی سعی هم کرده است که نگذارد ارتباطات کاهنده شود.

وی افزود: خانیکی فرصت حرکت در مثلثی را داشت که یک ضلع آن آکادمیک و محیط‌های آموزشی و دانشگاه بود و جنبه دوم او هم این بود که در محیط‌های رسانه‌ای بزرگ شد، ممکن بود ساعت‌ها در اتاق تیتر بنشینیم و برای یک روزنامه تیتر بزنیم، زیرا بلوغ روزنامه‌نگاری تیتر است، تیتر مانند یک قلاب، ماهی را از آب می‌کشد و سومین ضلع مثلث را هم محیط‌های مدنی پر می‌کند.

شکرخواه تصریح کرد: هادی خانیکی با توجه به اینکه در خانیک زندگی کرده است، خود را به یک کانون محلی سنجاق کرده و از آن کانون محلی مفهوم ملی را بیرون می‌کشد و نگاه بین‌المللی را دنبال می‌کند، البته صراحت وی هم باعث شده است که نقدهایش را بتواند بگوید، باورهای مؤمنانه و بسیاری از موارد دیگر به هادی خانیکی کمک می‌کند تا وی بدون اینکه اسمی از نسل‌ها بیاورد نسل ساکت را هم نگهداری کند. تا سال ۱۹۴۵ رسانه‌ها شبکه اجتماعی نیستند و  صدایی از آن نمی‌شنویم، اما پس از آن هادی به آن حوزه هم سرک کشیده است، بعد از نسل x به نسل y رسید و نسل z که خیلی‌ها با نسل z اوضاع را تحلیل می‌کنند که اصلاً آن نسل هم z نیست.

این استاد روزنامه‌نگاری بیان کرد: هادی خانیکی درباره نسلی که آلفا شناخته می‌شود زیاد نوشته است‌، این نسل آلفا هست که جهان امروز از جمله جهان ما با آن مواجه است، آن محصول نسل وب است، اما دیگر با مرورگرها کاری ندارد. هادی خانیکی در حوزه ارتباطات هم سطح ملی را حفظ کرده است و هم سطح بین‌المللی را و بزرگ‌ترین کار او این بود که ارتباطات را به رسانه‌ها تقلیل نداد.

وی اظهار کرد: خانیکی سوژه مورد نظر خود را پرورش می‌داد، پس از آن ارائه می‌کرد و ما را صاحب عبارتی که ترکیبی از مدیا و رئالیتی است، کرد. می‌گویند به خانمی گفتند دختر بچه ما زیباتر است یا عکسش؟ گفت: عکسش از او زیباتر است و این ماجرای جهان معاصر است که عکس‌ها را به ما ارجاع می‌دهند و عکس هم از خودش زیباتر است، جنگ بین رسانه‌ها که هادی متوجه آن بود وضعیتی را برای ارتباطات ایران به وجود آورد که توانست برای رسانه‌سازی پیشگام باشد، قطعاً در حوزه انجمن‌ها هم خواهیم دید که چقدر نهادهای صنفی و مدنی بوده که هادی خانیکی آن‌ها را بنیان گذاشته است.