هنر اولین قدم را برای ثبت واقعه غدیر برداشت

به گزارش ایکنا از قزوین، محمدعلی حضرتی، شاعر و پژوهشگر قزوینی، در برنامه «شب شعر علوی» که شامگاه گذشته، ۲۷ تیرماه در حوزه هنری قزوین برگزار شد، اظهار کرد: غدیر واقعه‌ای که است که اُلیگارشی سیاسی و اقتصادی قبیله‌ای عرب آن روزگار را برهم زد که به همین جهت آن الیگارش از همان روز واقعه شروع به پنهان کردن مسئله غدیر کرد.

وی ادامه داد: مسئله غدیر در خطر خارج شدن از حافظه جمعی مسلمانان بود و اولین کسی که در روز غدیر به صورت بداهه برای مدح امیرالمؤمنین(ع) شعر گفت «حسان‌بن‌ثابت انصاری» بود؛ به عبارت دیگر هنر اولین قدم را برای ثبت واقعه غدیر برداشت.

حضرتی بیان کرد: محدثان در ارتباط با نقل حدیث غدیر امساک ورزیدند و این موضوع ریشه‌ سیاسی داشت، از طرف دیگر، خلیفه دوم با راهبرد «کفانا کتاب الله» باب احادیثی که راویان باید برای مسئله غدیر و فضایل علی مطرح می‌کردند را بست.

وی گفت: رویداد غدیر در زمانی که صورت حدیثی پیدا کرد راویان فراوانی داشت، احادیث دیگر راویانش معدود هستند اما غدیر به تعداد اصحاب پیامبر(ص) که در صحرای غدیر حضور داشتند روایتگر داشت. متأسفانه فضایی پیش آمده بود که سعی می‌شد این واقعه پنهان، کمرنگ و انکار شود و الیگارشی بنی‌امیه حساب شده شرایطی را فراهم می‌کرد که موضوع غدیر امکان مطرح شدن نداشته باشد.

ویژگی‌های هنر آیینی

این شاعر گفت: در روزگار امروز شاعرانی که با سرودن شعر آیینی بر خاندان پیامبر(ص) منت می‌گذارند و خودشان را در عرصه هنر و فرهنگ صاحب جایگاهی تلقی می‌کنند، سکه می‌گیرند، تقدیر می‌شوند و کتاب چاپ می‌کنند در حقیقت کارشان در تراز شعر و هنر آیینی نیست، هنر آیینی آن است که گوینده خطر کند از جانش در راه عقایدش بگذرد و این موضوع را برخی از شاعران و گویندگان تراز اول شیعی اثبات کرده‌اند.

وی ادامه داد: شاعری همچون فرزدق زمانی قصیده فاخرش را در ستایش امام سجاد(ع) می‌سرود که در حضور خون‌ریزترین خلیفه بنی‌امیه «هشام بن عبدالملک» بود. شاعران دیگری همچون کمیت اسدی، دعبل خزائی، سیدحمیری کلامشان با حقیقتی گره خورده که در آن رنگی از ریا و تزویر نیست و از این جهت شعر غدیر همچون اصل واقعه‌اش بسیار مهم شمرده می‌شود.

حضرتی تصریح کرد: امیرالمؤمنین(ع) پس از جنگ جمل حادثه‌ای را رقم زدند تا ماجرای غدیر به نوعی یادآوری و احیا شود و این موضوع در مسجد کوفه به واقعه رحبه معروف است. امام فرموده‌اند که غدیر، عید مستضعفین و پابرهنگان است به دلیل این که هدف گیری غدیر بهم ریختن اُلیگارشی و فساد خاندانی حاکم بر جامعه است، کسانی که قدرت را چسبیده بودند و تحت هیچ شرایطی میدان را به صاحبان قدرت که مردم بودند واگذار نمی‌کردند.

این پژوهشگر قزوینی تأکید کرد: پیامبر(ص) در واقعه غدیر بیان کرد علی به عنوان کسی که حقیقت دین را از رسول خدا دریافت کرده این قدرت را دارد که این حقیقت را بازنمایی کند، عینیت ببخشد و آن جبهه قدرتمند مَلَاء و مُترَف را در هم بشکند آن کسی است که باید او را هم دوست داشت و هم از او پیروی کرد.

وی افزود: افراد بسیاری حتی کسانی که اهل سنت بودند در ستایش امیرالمؤمنین(ع) شعر گفتند و در شعرهایشان علم و شجاعت و عدل علی را ستودند اما به قضیه غدیر اشاره نکردند زیرا عنوان کردن این موضوع بازی با جانشان بوده است. در اواخر قرن سوم اولین فردی که شعرهای شاعران عرب در مدح حضرت علی(ع) را گردآوری کرد «عبدالعزیز جلودی» یکی از رهبران شیعیان بصره بوده که کتاب «ما قیل فی علی من الشعر» را تألیف کرده و کلینی صاحب الکافی هم کتابی به نام «ما قیل من الشعر فی اهل البیت» فراهم آورده است.

نباید عشق به علی(ع) را انحصاری کرد

حضرتی ادامه داد: تقریباً در اواخر قرن یازدهم ضیاالدین یوسف صنعانی یمنی «نسمة السحَر بذکر من تشیع و شَعَر» را تألیف کرده و از ۱۸۰ شاعر نام برده است؛ که در چاپ‌های ۲ جلدی و سه جلدی منتشر شده و چاپ استاد زنده یاد دکتر احمد مهدوی دامغانی معتبرتر است.

این شاعر قزوینی با اشاره به اینکه نباید عشق به علی را انحصاری کرد زیرا هر کسی که در دلش تمنای عدالت دارد علوی است؛ گفت: یکی از شاعرانی که به ماجرای غدیر با زبان هنری اشاره کرده فردوسی است، فردوسی در قبل انقلاب مظلوم بود و پس از انقلاب هم به او ظلم مضاعف شده است. فردوسی کسی است که به قضیه غدیر با زبان شاعرانه اشاره می‌کند و می‌گوید: «منم بنده اهل بیت نبی/ ستاینده خاک پای وصی» به کار بردن کلمه «وصی» بسیار مهم است.

وی تأکید کرد: از میان شاعرانی که نگاه سیاسی به مسئله ولایت و غدیر داشتند فردوسی از معدود کسانی است که این نکته را دریافته در شعرش بروز داده است. فردوسی درک درست از سیاست داشته است و می‌دانسته بنی‌امیه و سپس عباسیان، جریان ناصبیان را بر اساس اُلیگارشی طبقاتی ایجاد کرده تا کسی نتواند نظم و قدرت سیاسی آنان را برهم بزند زیرا از دید آنان کسی که می‌توانسته این کار را انجام دهد علی و آل علی بوده است.