فرانکلین مکتبی که همه چیز آن اصیل بود/ اگر رسانه‌ای خط اختصاصی ندارد، هویت بصری ندارد + فیلم
آیین رونمایی از هویت بصری و قلم اختصاصی انتشارات علمی فرهنگی، عصر 16 شهریورماه در مرکز انتشارات علمی فرهنگی با حضور تنی چند از اهالی فرهنگ و هنر برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ در ابتدا آیین رونمایی از هویت بصری و قلم اختصاصی انتشارات علمی فرهنگی، هادی حیدری، مجری برنامه به قرائت پیام مدیرعامل انتشارات علمی فرهنگی پرداخت و تاریخچه‌ای از مراحل انجام این پروژه شرح داد.
فرانکلین انتشارات اولین‌ها
بهرام پروین گنابادی، معاونت فرهنگی انتشارات علمی فرهنگی در این نشست بیان کرد: فرانکلین برای سرزمین ما یک انتشارات نبود و فراتر از یک انتشارت، یعنی یک مکتب بود. هرچه اولین‌ها را بخو‌اهید، فرانکلین در آن نقش داشته است. در کتاب‌های درسی، کتاب آرایی اول بوده است. فرانکلین ویرایش ترجمه را در ایران نهادینه کرد. مهم‌تر از همه اگر تاریخ کتاب کودک را بررسی کنیم، می‌بینیم اولین کانونی که به صورت علمی و تمام همت خود را بر زبان کودکان گذاشته؛ فرانکلین بوده است. کدام انتشارات پیدا می‌شود که بیشتر از ۳۰ کتاب آن بالای ۲۰ الی ۲۵ بار چاپ شود؟ کتابی مثل مقدمه ابن‌خلدون بیش 30 از بار چاپ شده است. فرانکلین مکتبی اصیل بود. ما سعی کردیم که آن اصالت تداوم پیدا کند و برای تداوم آن، این قلم اختصاصی را طراحی کردیم.
در ادامه با حضور چهار تن از مهمانان به تشریح هویت بصری پرداختند.
هویت بصری باعث تفکیک و جداسازی می‌شود
در ابتدا ساعد مشکی، طراح و مدیر هنری پیرامون ضرورت وجود هویت بصری برای نشر، گفت: این سؤال که چرا هویت بصری مهم است دقیقاً به همان معناست که چرا هویت انسان مهم است؛ می‌توان گفت وقتی که هویت داشته باشیم از دیگران متمایز می‌شویم و این چکیده‌ای از آن چیزی است که طراحان سعی می‌کنند با هویت بصری نشان دهند. در انتشارات نیز همین نقش را دارد و چه بسا این موضوع در حوزه نشر بسیار مهم‌تر است. به این دلیل که انتقال این دانش از طریق خط فارسی و الفبای زیبا و رمزآلود خودمان انجام می‌شود و به همین علت طراحی قلم آنقدر مهم است. امروز وقتی صحبت از قلم یا فونت می‌شود دیگر کسی با آن غریبه و نیست و همه آشنا هستند و تعداد قلم‌ها نیز بسیار زیاد شده‌اند. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که ای‌کاش برای هر دسته‌ای از کتاب‌ها در انتشارات علمی فرهنگی یک قلم مخصوص طراحی شود. ادبیات کلاسیک، داستان‌های مدرن و بخش کودکان هرکدام قلم مخصوص به خود را داشته باشند. با این اتفاق به هر کتاب هویت خود را می‌دهند. هویت بصری باعث تفکیک و جداسازی می‌شود. با این کار در نگاه اول متوجه می‌شویم که این اثر برای انتشارات علمی فرهنگی است.
برای هر بخش قلم اختصاصی طراحی کرد
در ادامه مجید کاشانی، طراح قلم فرانکلین در رابطه با اینکه هویت بصری انتشارات علمی فرهنگی در قبل چگونه بود و حال با طراحی این قلم چگونه شده است؛ گفت: ما در ابتدا تلاش کردیم تمام اجزاء بصری کتاب‌ها را استخراج کنیم و بعد کار آسیب‌شناسی را آغاز کردیم. در طول شش ماه بررسی به این نتیجه رسیدیم که باید یک قلم اختصاصی برای این کتب طراحی شود. این تازه ابتدای مسیر است و ما می‌توانیم خانواده قلم‌های فرانکلین را گسترده‌تر کنیم و برای هر بخش قلم اختصاصی طراحی کنیم تا هر بخش سامان بصری پیدا کنند.
هفت دستگاه موسیقی و هفت خط
در ادامه، دامون خانجان‌زاده، طراح و گرافیست دیگر مهمان این برنامه تصریح کرد: اگر خط ما به جایی رسیده است که هرجایی سفارش خط مخصوص به خود را می‌دهد؛ این امکانی است که درون این نوشتار وجود دارد و لطف کسی نیست. وقتی در موسیقی دقت می‌کنیم، می‌بینیم که هفت دستگاه داریم و در خط نیز به هفت دستگاه خط برمی‌خوریم؛ مانند خطوط: ثلث، طوقی، مرقع، رقاع، شکسته، نستعلیق و ریحان. این امکانی که ما داریم در هیچ فرهنگ خطی دیگری نیست. علاوه بر این ما یک خط تحریری و یک خط ترسیمی نیز داریم. در طول تاریخ خیلی از افراد تلاش کردند که این خط را عوض کنند اما نتوانستند و این امکانی است که خط ایرانی به ما می‌دهد. خط ایرانی یک خط سرشار از استتیک، فعال و پویا است. این خط یک ساختار طبیعی دارد و هرلحظه می‌تواند به هرشکلی که ما می‌خواهیم تغییر کند. خط یک مدیوم است و مقدس نیست و قابل تغییر است. این خط محمل متون مقدسی چون قرآن و نهج‌البلاغه و متون کهن بوده است.
رسانه بدون خط اختصاصی؛ هویت بصری ندارد
یونس شکرخواه، استاد و پیشکسوت روزنامه‌نگاری در رابطه با نقش ارتباطی هویت بصری و قلم گفت: به عنوان یک روزنامه‌نگار می‌توان پیرامون خط، هویت بصری و هویت رسانه‌ای سخن بسیار گفت. از منظر ارتباطات می‌توان گفت که هیچ چیزی نمی‌تواند شکل بگیرد مگر در سایه ارتباطات باشد. ما در ارتباطات حول پدیده‌ای به اسم رمز حرکت می‌کنیم. در ارتباط رمزگذاری و رمزگشایی می‌کنیم. طراحان، رمزگذاران این حوزه هستند و ما مخاطبان، رمزگشای آن هستیم. این کار را تمام شده نباید تلقی کرد تا به راز و رمزهای جدید دست پیدا کنیم.
شکرخواه افزود: در نوشتارها باید به خوانایی بسیار توجه کرد و باید در این رابطه بیشتر نوشته شود تا تبدیل به ادبیات همه فهم شود و اینگونه باشد که اگر رسانه و نشری خط اختصاصی ندارد، هویت بصری ندارد و نگران باشد. در رسانه‌های ایرانی به فونت و نوشتار توجه نمی‌شود که باید به این موضوع بیشتر پرداخته شود.
در انتهای این برنامه از قلم اختصاصی انتشارات رونمایی شد.
گزارش از سجاد محمدیان
انتهای پیام
