ویژگی‌‌های معرفتی و اخلاقی لازم برای خادم قرآن

قدردانی از مقام شامخ معلمان، هنرمندان و مروجان قرآن کریم وظیفه مهم هر فردی است که توسعه فرهنگ قرآنی دغدغه اوست، به ویژه نهادهای فرهنگی که باید حمایت از این پیشگامان را اساس فعالیتشان قرار دهند و بخش‌های اثرگذار زندگی این افراد را به سمع و نظر جامعه برسانند. برآنیم که هر هفته با یکی از خادمان قرآن گفت‌وگو کنیم تا ضمن جویا شدن از احوالات زندگی آنان، درباره اینکه پس از دریافت نشان خادم قرآن، چه مسئولیت اجتماعی را بر دوش خود حس می‌کنند، سخن بگویند. در ادامه با یکی دیگر از خادمان قرآن آشنا می‌شویم.

نسرین نافذکلام بیستم آذر 1342 متولد شد. او یکی از مدرسان و داوران مسابقات بین‌المللی قرآن است که در بیست‌وسومین دوره تکریم خادمان قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران(سال 97) در بخش آموزش، مفتخر به دریافت نشان خادم قرآن شد.

نافذکلام، که نخستین معلم قرآن خود را پدر و مادرش می‌داند، از اشتیاقش به حضور در جلسات قرآن از همان دوره کودکی گفت و افزود: هنگامی که دانش‌آموز مقطع دبیرستان بودم، توانستم رتبه اول را در مسابقات قرآن در سطح منطقه کسب کنم و این آغاز زیبای قرار گرفتن در اقیانوس محبت قرآن بود. از دوره نوجوانی در هنگام تلاوت، حفظ جزء سی قرآن را آغاز کردم و علاقه‌مند به مطالعه ترجمه قرآن بودم.

این داور رشته وقف و ابتدا دوره‌های تربیت مدرس و تربیت داور قرآن را نزد اساتیدی چون محمد خواجوی، سیدمهدی سیف، محمدرضا صلح‌جو، عبدالرسول عبایی، سیدمحسن موسوی‌بلده، علی‌اکبر حنیفی و مرحوم سیدمهدی فاطمیان سپری کرده است. 

نافذکلام درباره ویژگی‌های فردی که عنوان خادم قرآن بر او اطلاق می‌شود، گفت: در گام نخست ویژگی‌های علمی و فنی است که یک خادم قرآن باید داشته باشد و گام دیگر، ویژگی‌های اخلاقی و معرفتی است.

وی با تأکید بر اینکه خادم قرآن باید در مقاطعی صاحب رتبه باشد، بیان کرد: او باید خودش را در محافل علمی و اجتماعات تأثیرگذار نشان دهد و از نظر فنی به شرایطی که یک قاری و حافظ دارد، آشنا باشد. همانطور که می‌دانید خادمان قرآن در عرصه‌های مختلف آموزش، مدیریت، پژوهش، هنر و ... مورد تجلیل قرار می‌گیرند. بنده در زمینه آموزش معرفی شدم. می‌توانم به جرئت بگویم علاقه و رغبتی که از کودکی به تلاوت و حفظ قرآن داشتم به گونه‌ای بود که خودم را در محضر قرآن می‌دیدم و همیشه فکر می‌کردم که قرآن اقیانوس بزرگی است که اگر بتوانم قطره‌ای از آن را داشته باشم، گویی به عظمت وصل شده‌ام.

این مدرس قرآن با تأکید بر ویژگی اخلاقی و معرفتی یک خادم قرآن، اضافه کرد: خادم قرآن باید خودش را به اقیانوس پاک دریای قرآن متصل کند، زیرا قرآن «لَا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ» است. بنابراین هنگامی که خودمان را از نظر طهارت ظاهری و باطنی به این مرحله برسانیم، می‌توانیم تأثیرگذار باشیم، چراکه هنگامی که سخن از دل برآید، لاجرم بر دل نشیند.

وی ادامه داد: طی چند سال تدریس در دانشگاه آزاد اسلامی یا دانشگاه فرهنگیان سعی کرده‌ام که بتوانم حتی یک نفر را با آیات زیبای قرآن آشنا و مفاهیم آن را در دلش زنده کنم تا محبت الهی را دریافت کنم. بنابراین یک خادم قرآن در کنار تجهیز علمی، باید سعی کند که همیشه خودش را از لحاظ علمی به‌روز نگه دارد و کتاب‌های مختلفی را در این زمینه مطالعه کند.

نافذکلام با تأکید بر اینکه افضل این است که یک خادم قرآن مدال افتخارآمیز خادم قرآن بودنش را از خدای متعال دریافت کند، تصریح کرد: ویژگی دوم و مهم دیگر، بُعد اخلاقی و معرفتی خادم قرآن است. او باید به قدری روی خودش کار کند که اگر فردی او را دید، آیینه تمام‌نمای قرآن و معارف آن باشد و این آموزه‌ها در وجودش تجلی یافته باشد.

این داور مسابقات بین‌المللی کشورمان درباره طریقه انتخاب خادمان قرآن گفت: این روندی اداری است و قطعاً افرادی که در کارهای اجرایی مشغول‌اند، بیشتر به آن اشراف دارند و من خیلی درباره چگونگی انتخاب اطلاع ندارم، اما اینکه بتوانیم در پیشگاه الهی و نزد ائمه اطهار(ع) خادم قرآن باشیم و این مدال را از آنها دریافت کنیم، بالاترین مدالی است که در نتیجه تلاش‌هایمان در دنیا به دست آورده‌ایم و این بزرگترین آرزوست. امیدوارم در کارهایی که انجام می‌دهیم رضای خداوند را مد نظر قرار دهیم و سعی کنیم که همه را به این مسیر سوق دهیم.

وی ادامه داد: باید فعالیت در این عرصه آنقدر برایمان مهم باشد که بکوشیم گمنام شویم و از آن لذت ببریم. اگر از ما تجلیل نشد، به نظرمان نیاید. اگر امور دنیوی اولویت اصلی باشند، خطرناک است، یعنی به دنبال این نباشیم که به محض اینکه کاری کردیم به ما جایزه بدهند و خادم‌ قرآن جایزه اصلی‌اش را از خداوند می‌گیرد که این معرفت الهی است: «وَ اتَّقُوا اللهَ وَ یُعَلِّمُکُمُ الله».

نافذکلام درباره اینکه طی این سال‌ها کدام خادم یا خادمان به عنوان الگوی قرآنی‌اش بودند؟ گفت: نخستین فردی که به عنوان خادم قرآن و الگوی قرآنی در زندگی‌ام بسیار اثرگذار بود، پدرم و مادرم بودند، به طوری که مادرم بدون چشمداشت مادی و با ازخودگذشتگی‌، ایثار، صداقت‌ و شجاعت‌ تمامی مفاهیم زیبای قرآنی را در عمل به من یاد داد. ایشان کمتر حرف می‌زدند و امر به معروف عملی داشتند؛ مثلاً نماز اول وقتشان و انجام مستحبات و زیارت و دعا خواندنشان ترک نمی‌شد و حُسن خلق و انرژی مثبت داشتند و اینها از بهترین مواردی بود که از مادر عزیزم یاد گرفتم و به عنوان بزرگترین الگوی قرآنی‌ام بودند. البته اساتیدی نیز بودند که از نظر علمی و اجرایی بر من تأثیرگذار بودند، همچون استاد عباس سلیمی و او بهترین فردی بوده است که از ابتدای ورودم به این عرصه شناختم و ایشان خَلقاً و خُلقا ویژگی‌هایی دارند که فرد خادم قرآن باید آنها را دارا باشد. همچنین استادان عبایی، صلح‌جو و سایر اساتیدی که از حضورشان بهره برده‌ام تأثیرگذار بوده‌اند.

وی افزود: تمام افرادی که در این جامعه زندگی می‌کنند و مسئولیتی دارند می‌توانند نشان خادم قرآن را دریافت کنند، همانطور که معلم ریاضی و علوم می‌تواند با تطبیق دادن آیات قرآن با رشته تخصصی خود بر دانش‌آموزان اثر بگذارد. هر فردی که در کارش کم نمی‌گذارد و صداقت دارد می‌تواند نشان خادم قرآن را دریافت کند، چیزی که امروز کم می‌بینیم. همچنین اگر فردی دم از اسلام و قرآن زد و اگر فردی به عنوان خادم قرآن معرفی شد و خطایی کرد، آن را به قرآن و اهل قرآن نسبت می‌دهند و همین امر ممکن است موجب دلزدگی جامعه به ویژه جوانان شود. بنابراین خادم قرآن باید در انجام وظایفش دقت کند و رضایت خداوند را مد نظر قرار دهد.

نافذکلام در پاسخ به این سؤال که به عنوان خادم قرآن چه دغدغه‌ای دارد؟ گفت: در حوزه قرآن و عمل به مفاهیم آن دغدغه دارم و باید با مدیریت درست، جوانان را به قرآن علاقه‌مند کنیم و در مسیر آن قرار دهی. بدین منظور می‌توان کارگاه‌های آموزشی و معرفتی را برگزار کرد و برگزاری چنین کارگاهی در کنار مسابقات قرآن برای جوانان و نوجوانان ماندگار است و توجه صرف به برپایی مسابقات قرآن مطلوب نیست. همچنین برای خادمان قرآن، طی جلسات فصلی یا سالیانه در قالب اردوهای حداقل یک‌روزه، کلاس‌های دانش‌افزایی علمی و معرفتی برگزار شود و چه بهتر که این برنامه در کنار مضجع شریف حضرت علی بن موسی الرضا(ع) انجام شود، چراکه ایشان به عنوان استاد ناب اخلاق الگو هستند و اگر متصدیان امور قرآنی به این مورد توجه کنند، هم خادمان قرآن در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و هم برنامه علمی و معرفتی راهگشاست.

نافذکلام ضمن تشکر از بخش قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که هر سال همایش خادمان قرآن را برگزار می‌کند، گفت: علاقه‌مندم که فرهنگ قرآنی در جامعه اسلامی نهادینه شود.

نسرین نافذکلام فارغ‌التحصیل کارشناسی حقوق قضایی و کارشناسی‌ ارشد علوم قرآنی است و علاوه بر داوری در مسابقات کشوری و بین‌‌المللی و تدریس در دوره‌های مختلف آموزشی در سراسر کشور، دارنده لوح تقدیر نخستین همایش بانوان قرآن‌پژوه است. همچنین او در پنجمین همایش بانوان فعال قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه و نیز شانزدهمین همایش تجلیل از پیشکسوتان قرآنی شهر تهران با عنوان عمری با قرآن مورد تکریم قرار گرفت.