امامت معیار هویت‌یابی انسان‌ها در قیامت است

به گزارش ایکنا از قم، نخستین نشست علمی از سلسله نشست‌های پنجمین همایش علمی «سیره امام رضا(ع)؛ آموزه‌ها و کارکردها»، با عنوان «تحلیل مضامین سیاسی احادیث امام رضا(ع)» ویژه دهه کرامت به همت نمایندگی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در قم، امروز برگزار شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا بهروزی لک استاد تمام دانشگاه باقرالعلوم(ع) در این نشست با استناد به جایگاه رفیع امامت در احادیث امام‌رضا(ع) گفت: امام رضا(ع) می‌فرماید:«اِنَّ الاِمامَةَ اُسُّ الاِسلامِ النامى، وَ فَرعُهُ السّامى»: همانا امامت ریشه اسلام بالنده و شاخه بلند آن است.» امامت در اندیشه و احادیث امام رضا(ع) عامل انسجام و وحدت امت اسلامی و استقرار اسلام و آموزه‌های اسلام در تار وپود جامعه اسلامی است.

وی افزود: وضعیت نابهنجار و نابسامانی که امروزه در جهان اسلام شاهد آن هستیم معلول عدول جامعه اسلامی از امامت اهل بیت(ع) و امامت با خوانش شیعی و رضوی است؛ لذا باید آموزه‌های امامت را بر پایه احادیث رضوی احیا کنیم و این  همایش سیره رضوی بسیار برای ما مغتنم و آغاز یک جریان است.

بهروزی لک در تبیین ماهیت سیاست، بیان کرد: سیاست عبارت است از مجموعه‌ای از کنش اجتماعی که در آن رابطه آمر بودن و مطیع بودن وجود دارد درواقع سیاست با امر قدرت پیوند خورده است البته در طول تاریخ آفت‌هایی در کنش‌گری سیاسی به وجود آمده است؛ سیاست یک ریشه اساسی دارد آن این است که یک نفر جایگاه آمریت را دارد و کسانی دیگر باید از او پیروی کنند و در اندیشه اسلامی نیز به آن اشاره شده است.

وی با ذکر این نکته که در پرتو احادیث اسلامی آنچه که در گوهره و نقطه کانونی سیاست وجود دارد، آمریت و مامور بودن است، گفت: جامعه اسلامی دو بخش امام و مامور است که گروه مامورین از امام به عنوان یک محور اقتدا و پرتوی نور علم بهره‌مند هستند و ماهیت رابطه امام با امت رابطه اقتدا است و غایت و کمال سیاست استکمال آحاد جامعه و کلیت جامعه است.

بهروزی لک بیان کرد: امام کسی است که باید به او اقتدا شود و این اقتدا به امام نوعی کنش‌گری سیاسی است و تفاوت آن با کنش‌گری سیاسی در اندیشه‌های دیگر این است که در اندیشه اسلامی، هدف از سیاست رساندن مردم به کمال و سعادت است، اما در آن اندیشه‌ها، سیاست بدان معناست که هدف حاکمان چپاول‌گری و غارت از زیردستان است در اندیشه مدرن سیاست به معنای برقراری نظم و امنیت در جامعه است و در این حالت هدف سیاست دیگر کمال‌خواهی نیست.

وی ضمن اشاره به تعاریف مضامین سیاسی به واحدهای معنایی قابل بازیابی از متن، ادامه داد: مضامین در 2 گروه مضامین صریح و غیر ضریح(ضمنی) قرار می‌گیرد و روش تحلیل مضمون، شناسایی دلالت‌های سیاسی احادیث رضوی و کشف شبکه مضامین و تنظیم مجدد آن‌هاست.

استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به اینکه روش تحلیل مضمون سازگار با مبانی اسلامی و فاقد اشکال است، گفت: روش دیگر، روش داده بنیاد است که تمایز با آن روش پیشین در تولید نظریه است.

مضامین صریح سیاسی در احادیث امام رضا(ع)

وی به مضامین صریح سیاسی در احادیث امام رضا(ع) پرداخت و بیان کرد: در شبکه مضامین سیاسی احادیث امام رضا(ع)، بنیادی‌ترین مفهوم که بسان قلب در تار و پود و تنه احادیث رضوی وجود دارد؛ امام رضا(ع) در حدیثی امامت را اساس اسلام و تمام‌کننده دین و ملاک کفر و ایمان دانستند درواقع امامت در احادیث امام رضا(ع) همان مفهوم برابرنهاد و جانشین سیاست است و حضور گسترده‌ای دارد.

بهروزی لک کارکردهای سیاست را دومین مضمون صریح سیاسی امام رضا(ع) دانست و ادامه داد: زمامداری دین، نظم بخشی به جامعه، صلاح دین و عزت مومنین و سعادت بخشی دنیوی و اخروی از کارکردهای سیاست در احادیث رضوی است.

وی تاکید کرد: کارکرد سعادت بخشی در دنیا و آخرت، وجه تمایز نظریه سیاسی امام رضا(ع) با سایر نظریه‌های موازی است.

استاد تمام دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به سومین مضمون صریح سیاسی امام رضا(ع)، اظهار کرد: از برخی احادیث امام رضا(ع) چنین می‌توان استنباط کرد که امامت معیار هویت‌یابی انسان‌ها در قیامت است، در قیامت بر پایه معیار امامت روشن خواهد شد که انسان‌ها چه کسانی بودند و هستند.

وی شاخص‌های امام را از دیگر مفاهیم اشاره در احایدث رضوی دانست و افزود: امام فاقد نظیر، امین و حجت خدا و مقام امامت فراتر از از درک و عقل مردم است، مقام انبیا و میراث اوصیاست.

بهروزی لک به چالش‌های امامت از منظر احادیث رضوی اشاره کرد و گفت: امامت غیر از اهل بیت(ع)، غیر واگذاری به غیر و غلو در امامت از جمله چالش‌های امامت است.

وی با اشاره به کارکردهای سیاسی امامت، اظهار کرد: تذکر حکمرانی یا نقد عملکرد کارگزاران از کارکردهای سیاسی امامت است و علاوه بر آن، کسب قدرت یا دستاویز قدرت مانع انتفاع می‌شود.

استاد تمام دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به اینکه مضمون مسئله ولایت عهدی امام آخرین مضمون سیاسی صریح در احادیث امام رضا(ع) است، گفت: مسئله ولایت عهدی در امام رضا(ع) تحقق یافت.

بهروزی لک با اشاره به اینکه از مجموع 62 باب کتاب عیون‌الاخبار رضا(ع)، 19 باب حاوی مضامین ضریح سیاسی است، بیان کرد: در تبیین و تفسیر موضوعی احادیث ضعیف عمل کرده و بسیار کوتاهی کرده‌ایم لذا شایسته است بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی در تفسیر و تبیین احادیث سیاسی امام رضا(ع) اهتمام ویژه داشته باشد.

وی یادآور شد: درباره احادیث نیز باید همانند قرآن کریم با رویکرد تفسیر موضوعی کار کنیم و مفاهیم و نظریه‌های مورد نظر را استخراج کنیم.