تقدم امنیت اخروی بر دنیوی در مکتب امنیتی قرآن

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لکزایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، شامگاه 20 اردیبهشت ماه در نشست «امنیت در تفکر قرآنی با تأکید بر اندیشه آیت‌الله العظمی خامنه‌ای» گفت: امنیت در تفکر قرآنی فقط مصونیت دستاوردهای مادی نیست بلکه به دستاوردهای معنوی و روحی هم توجه شده است.

وی افزود: گاهی در برنامه‌ریزی کلان برای یک جامعه، حفاظت از جسم و جان شهروندان ملاک قرار داده می‌شود و می‌گوییم همه همّ و غم حکومت باید تأمین این بعد از امنیت باشد، ولی در نگاه دین اسلام، اگر کسی بمیرد و کافر و یا جهنمی باشد امنیت بزرگتری را از دست داده است و حکومت اسلامی نباید و نمی‌تواند در این زمینه بی‌مسئولیت باشد.

لکزایی تصریح کرد: در تفکر قرآنی، خداوند فرموده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَا لَكُمْ إِذَا قِيلَ لَكُمُ انْفِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ أَرَضِيتُمْ بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا مِنَ الْآخِرَةِ فَمَا مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا فِي الْآخِرَةِ إِلَّا قَلِيلٌ»(توبه/38)؛ اینکه مرتباً بحث جهاد مالی و جانی فی سبیل الله و اطاعت از دستورات پیامبر(ص) در سوره توبه و برائت از مشرکین مطرح است به خاطر تأمین سطح بالاتری از امنیت است.

وی اضافه کرد: در سراسر قرآن کریم مشرکان طوری معرفی شده‌اند که به پیمان خود با خدا وفاداری ندارند و اینکه منافقان و اهل کتابِ پیمان‌شکن دشمن معرفی می‌شوند در این راستاست، زیرا این افراد و جوامع این گونه امنیت جامع ندارند و نمی‌توانند امنیت برای دیگران امنیت بیاورند، ولی در سراسر قرآن تنها مومنان هستند که در امنیت به سر می‌برند.

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: امنیت در دولت اسلامی علاوه بر بقای دنیوی، بقای اخروی را هم مدنظر دارد؛ لذا اگر تزاحم میان امنیت دنیوی و اخروی ایجاد شد، تقدم با امنیت اخروی است؛ مقام معظم رهبری در تفسیر سوره توبه مفصل در این زمینه بحث کرده‌اند.

وی افزود: ایشان بحث تزاحم امنیت را در ذیل آیه «وَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ ائْذَنْ لِي وَلَا تَفْتِنِّي أَلَا فِي الْفِتْنَةِ سَقَطُوا وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكَافِرِينَ؛ و از آنان كسى است كه مى‏ گويد مرا [در ماندن] اجازه ده و به فتنه‏ ام مينداز هش‏دار كه آنان خود به فتنه افتاده‏ اند و بى‏ ترديد جهنم بر كافران احاطه دارد»، مورد بحث قرار داده‌اند؛ از منافقان کسانی بودند که به پیامبر(ص) گفتند که ما را به فتنه نینداز؛ منظورشان این بود که ما به این جنگ بیاییم گرفتار گناه می‌شویم ،ولی خدا فرموده است که همین الان اینها در گناه افتاده‌اند؛ رهبری بحث تزاحم را در اینجا مطرح فرموده و به تقدم امنیت اخروی بر دنیوی تأکید دارند.

استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) اظهار کرد: چون جلب رضایت خدا، مقدم بر دنیا هست؛ بنابراین انسان مسلمان و جامعه و دولت اسلامی در تعریف از امنیت این را مدنظر قرار می‌دهد که آخرت مقدم بر دنیاست. حضرت آقا دو واژه «سکینه» و «اطمینان» را برای تبیین این بحث به خدمت گرفته‌اند؛ در این دو واژه جنبه باطنی و آرامش روحی مدنظر است؛ یعنی مؤمن با اتصال به رهبر الهی و عملکرد عادلانه حتی در درون خطر هم که باشد دچار اضطراب نمی‌شود.

آرامش روحی و درونی مؤمن

وی تأکید کرد: انسان مؤمن در درون خطر هم از آرامش روحی برخوردار است؛ زیرا طبق آیات سوره توبه بای مؤمن، احدی‌الحسنین است؛ یعنی با دو امر نیکو روبروست، زیرا به وظیفه عمل می‌کند. در سوره فتح در آیه 4 هم فرموده است: «هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَعَ إِيمَانِهِمْ وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَ كَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا»؛ اینها تشویش و دو دلی و تزلزل ندارند و به ثبات رسیده‌اند و این اطمینان نتیجه مواجهه با مسائل ناامن در بیرون و درون است.

لکزایی بیان کرد: مقام معظم رهبری در تفسیر این سوره به داستان حاطب بن ابی برتعه اشاره کرده که او به خاطر مسائل دنیوی و خانواده اقدام به خیانت به حضرت کرد و وقتی پیامبر متوجه شدند، از او پرسیدند که چرا این کار را کردی. او بهانه ترس از وضعیت خانواده را به عنوان علت کارش بیان کرد؛ او در رکاب حضرت و از صحابی خوب بود، ولی محبت به فرزند و خانوداه سبب تمایلش به جبهه دشمنان شد.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: قرآن کریم فرموده است که حضرت ابراهیم باید اسوه شما باشد یا در سوره فجر فرموده است که انسان مؤمن به مرتبه نفس مطمئنه می‌رسد و مهمترین ابزار تحقق اطمینان و سکون، ذکرالله اکبر و نماز است. رهبری در اینجا به بحث نماز و اینکه چرا در 5 نوبت خوانده می‌شود، پرداخته‌ و فرموده‌اند که فلسفه خواندن نماز، حفظ آرامش و طمأنینه است. 

وی اضافه کرد: آیه 82 انعام «الَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يَلْبِسُوا إِيمَانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولَئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَهُمْ مُهْتَدُونَ» مکتب امنیتی قرآن کریم است؛ یعنی کسانی که ایمان آورده‌اند و  در اطاعت رهبر الهی هستند و ایمان خود را هم به ظلم و شرهای درونی و بیرونی آغشته نمی‌کنند؛ یعنی عادل هستند. چنین جامعه‌ای از امنیت دنیوی و اخروی برخوردار و در مسیر هدایت است.

لکزایی تأکید کرد: مکتب امنیتی امام خامنه‌ای مورد نیاز امروز جامعه است و ابعاد آن باید بادقت بیشتری به خصوص با مراجعه به تفاسیر سوره ممتحنه، توبه و طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن بررسی شود. کتبی که ایشان قبل از انقلاب و در سنین نه چندان زیاد با رویکرد راهبردی و استراتژیک نوشته‌اند که امروز هم تماماً قابل استفاده است و خود این موضوع هم ناشی از نبوغ ایشان است.