تبدیل جامعه به مدینه فاضله با عمل به امر به معروف و نهی از منکر
پژوهشگر پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن گفت: اگر امر به معروف و نهی از منکر را درست تشخیص دهیم و در مسیر رشد و تکامل آن قدم برداریم شاهد آثار مفید آن در جامعه و تبدیل شدن به مدینه فاضله خواهیم بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن شیرزاد کمانگیر، پژوهشگر پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا از قم، ضمن اشاره به آیه ۷۱ سوره توبه از جزء دهم قرآن کریم، بیان کرد: در این آیه خداوند می‌فرمایند: «و مردان و زنان مؤمن همه یاور و دوستدار یکدیگرند، خلق را به کار نیکو وادار و از کار زشت منع می‌کنند و نماز به پا می‌دارند و زکات می‌دهند و حکم خدا و رسول او را اطاعت می‌کنند، به زودی خداوند آنان را مشمول رحمت خود می‌گرداند، که خدا توانا و حکیم است». این آیه در پاسخ به این سؤال بیان میشود که آیا افراد جامعه ایمانی نسبت به یکدیگر وظایفی دارند یا نه؟
وی افزود: انسان همیشه در معرض لغزش است و امکان دارد در این لغزش‌ها حقوق دیگران را نیز ضایع کند حال با این وجود آیا دیگران در مقابل یکدیگر وظایفی دارند یا همه چیز را دولت باید به صورت قانون وضع کند؟ اسلام که جامع‌ترین دین است به این مسئله مهم در آیات گوناگون پاسخ داده و به مسلمانان اجازه بی‌تفاوتی در مقابل ظلم و ستم را نداده است.
پژوهشگر پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن ادامه داد: در این آیه به روشنی بیان شده که مؤمنان نسبت به یکدیگر ولایت دارند. علامه طباطبایی نیز در این باره بیان کرده است که گرچه صفات ظاهری مؤمنان با یکدیگر تفاوت دارد اما وجه اشتراک همه آن‌ها اقدام به امر به معروف و نهی از منکر است. شیخ طوسی نیز مؤمن را ولی خدا و موظف به کمک به خداوند در مسیر دین دانسته است.
وی با اشاره به اینکه امر به معروف و نهی از منکر نباید در مسائلی مانند نماز و حجاب و موسیقی خلاصه شود تصریح کرد: امر به معروف و نهی از منکر برای هر کاری که با منطق خداوند و منطق انسان منافات داشته باشد باید انجام گیرد و نباید روی برخی چیزها بسیار حساسیت نشان داد و برخی چیزهای بزرگتر مانند نادیده گرفتن حقوق ملت را نادیده بگیریم زیرا این باعث کج فهمی برخی دیگر میشود.
پژوهشگر پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن همه مؤمنان را موظف به امر به معروف و نهی از منکر دانست و ابراز کرد: در این راستا افراد موظف نیستند بلکه نهادها مانند مطبوعات و صدا و سیما نیز باید در این امر مهم نقش خود را ایفا کنند؛ خداوند نیز این آیات را در قرآن بیان کرده است تا کسی نتواند به این کار اعتراض کند.
وی در بیان پیام‌های دیگر این آیه از قرآن عنوان کرد: کلمات «المؤمنون» و «المؤمنات» نشان دهنده این است که که هر دو جنس در اصلاح جامعه مؤثرند و هر دو از طرف خدا حق ولایت و نظارت دارند؛ اگر امر به معروف و نهی از منکر را درست تشخیص دهیم و در مسیر رشد و تکامل آن قدم برداریم شاهد آثار مفید آن در جامعه و تبدیل شدن آن به مدینه فاضله خواهیم بود.
شیرزاد کمانگیر اضافه کرد: خداوند در بیان صفات افراد مؤمن در این آیه امر به معروف و نهی از منکر را قبل از دیگر موارد گفته است و این نشان دهنده آن است که اگر امر به معروف نهی از منکر انجام شود زمینه برای دیگر موارد فراهم میشود.
وی پیام دیگر این آیه را پس از نماز سفارش به زکات بیان کرد و گفت: افراد جامعه علاوه بر اعمال نسبت به نیازهای یکدیگر نیز نباید بی‌تفاوت باشند، زیرا اگر در جامعه‌ای زکات به درستی پرداخت شود دیگر آثار فقر در آن دیده نمی‌شود. حال اگر فرد و جامعه‌ای این موارد را رعایت کند از رحمت واسعه خداوند بهره‌مند میشود که در این مورد نیز زن و مرد یکسان می‌باشند.
پژوهشگر قرآنی در ادامه ضمن اشاره به آیه بعد اظهار کرد: در آیه بعد خداوند می‌فرمایند «خدا اهل ایمان را از مرد و زن وعده فرموده که در بهشت خلد ابدی که زیر درختانش نهرها جاری است درآورد و در عمارات نیکو و پاکیزه بهشت عدن منزل دهد و برتر و بزرگتر از هر نعمت، مقام رضا و خشنودی خداست و آن به حقیقت فیروزی بزرگ است» بنابراین امکان ندارد که جامعه ایمانی وظایفش را به درستی انجام دهد اما از طرف خداوند از هیچ پاداش و حمایتی بهره‌مند نشود.
وی در ادامه گفت: این در ابتدا بیان کننده جاودانگی نعمات الهی است. مساکنی که در این آیه از آن‌ها نام برده شده است در بهشت «عدن» قرار دارند که از پیامبر نقل شده است بهشت عدن خانه خدا است و سه گروه شایسته سکونت در این خانه هستند؛ پیامبران، صدیقان و شهدا و در ادامه خطاب به این مساکن آمده است خوش به حال تو و کسانی که وارد تو می‌شوند.
وی افزود: نکته مهم دیگری که در این آیه وجود دارد این است که خدا به نوعی اشاره کرده است از تمایلات طبیعی انسان به مادیات برای گرایش‌های معنوی او استفاده کنید؛ پس چقدر خوب میشود به مؤمنانی که در این راه هستند تشویقی داده شود و آن‌ها نیز از امکانات مادی بهره‌مند شوند اما در عین حال حواسمان باشد که لذت معنوی بسیار بالاتر از لذت‌های مادی قرار دارند.
شیرزاد توضیح داد: نکته دیگری که از این آیه برداشت میشود این است که بهشت هم دارای مراتب و درجاتی است که متناسب با عملکرد افراد می‌باشد اما رسیدن به مقام رستگاری بزرگ بالاترین افتخار است.
وی ابراز کرد: کسانی که در هر جایگاهی که هستند می‌خواهند به درستی عمل کنند و دغدغه آسایش و رفاه مردم را دارند ولی با مشکلاتی مواجه می‌شوند بدانند که اگر با خداوند تعهدی داشته باشند و برای رسیدن به خشنودی و رضایت خداوند همه این کارها را انجام دهند از رستگاری بزرگ و نعمات و حمایت‌های خداوند در دنیا و آخرت بهره‌مند می‌شوند.
انتهای پیام
