جوانان از حق تعیین سرنوشت خود دفاع کنند / جوان ایرانی جسور و چالشگر قدرت است

سمیه طهماسبی، استاد دانشگاه و فعال حقوق زنان، در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، با اشاره به سالروز ولادت علی اکبر(ع) و روز جوان، اظهار کرد: جوانان موتور محرکه هر جامعه‌ای هستند و اگر بخواهیم در مورد مؤلفه‌های یک جوان طراز ایرانی صحبت کنیم، باید به لزوم هدفمندی، تلاش، آگاهی، هوشمندی و آینده‌نگری در وجود او اشاره کنیم و اینکه جوان در عین تقویت و پرورش هوش ریاضی خود، باید به تقویت هوش هیجانی که لازمه توجه به ابعاد مختلف زندگی همراه با کنترل عواطف و احساسات است، بپردازد.

وی افزود: باورمندی به چارچوب‌های اعتقادی و ارزشی باعث می‌شود که جوانان بتوانند خود را از تکانش‌ها و بحران‌ها محفوظ و مصون بدارند. علاوه بر این، جوانان باید بتوانند از حق تعیین سرنوشت خود و قدرت تغییر واقعیت‌های مختلف که بالاترین حق هر انسانی محسوب می‌شود، استفاده و دفاع کنند و از هر روزنه‌ای که می‌تواند این حق را برای آنها احیا و تقویت کند، بهره ببرند و اجازه ندهند که دیگران برای آنها تصمیم بگیرند. لازمه این امر آن است که میدان را به دیگران واگذار نکنند و امیدوارانه و فعالانه در صحنه‌های تعیین سرنوشت مشارکت داشته باشند.

این استاد دانشگاه و فعال حقوق زنان اضافه کرد: بالا بردن نرخ مطالعه و اندوختن تجربه از بزرگان، تضارب آرا و عبرت گرفتن از تاریخ می‌تواند زمینه‌های مهمی برای روشن شدن آینده جوانان فراهم کند. تلاش برای فهم قوانین خلقت و زندگی و طبیعت و به رسمیت شناختن آنها در مواجهه با زندگی، به‌ویژه قوانین حاکم بر تغییرات در دنیای کنونی، مسئله‌ای است که باید جدی گرفته شود؛ برای مثال جوانان باید بدانند که بدون کار کردن و رنج بردن، پول و امکانات فراهم نمی‌شود و برای به دست آوردن موقعیت‌ها و امکانات، باید بتوانند احساسات خود را کنترل کنند، چون هوش مالی که یکی از لوازم مهم ادامه حیات محسوب می‌شود، نوعی هوش هیجانی است که به انسان توانایی کنترل عواطف و احساسات را می‌دهد.

آموزش هوش مالی؛ نیاز جوانان امروز

طهماسبی ادامه داد: در واقع جوانان باید یاد بگیرند که چگونه رضایت امیال و لذت و خوشی را به تعویق بیندازند و آینده خود را به‌لحاظ موقعیت و ثروت قربانی مسائل ناچیز و اندک نکنند. این پشتکار است که ادامه مسیرهای دشوار را ممکن می‌کند و مهم‌ترین عامل برای کسب موقعیت، حل مشکلات و درآمدزایی است. جوانان باید بتوانند موانع به دست آوردن ثروت را شناسایی کنند و از مشکلات، پله ترقی بسازند. کسب تجربه از مشکلات، ابزاری است که هوش مالی جوانان را تقویت می‌کند و باعث می‌شود از مواجه شدن با مشکلات هراس نداشته باشند، آگاهانه با چالش‌ها روبرو شوند و یاد بگیرند کارها را با شیوه‌های خلاقانه و متفاوت از گذشته انجام دهند.

وی تصریح کرد: در مدارس باید هوش مالی آموزش داده شود. فقدان این آموزش، یکپارچگی مالی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و وقتی جوانان در زندگی با مسئولیت‌های متعدد مالی مواجه می‌شوند، درآمدها و هزینه‌های آنها با هم همخوانی ندارد، با بدهی زیاد مواجه می‌شوند و بودجه‌بندی درست ندارند؛ در نتیجه نمی‌توانند در لحظه تصمیم درست بگیرند و از فرصت‌ها بهره ببرند، حتی ممکن است به ورشکستگی برسند، در صورتی که آموزش هوش مالی، قدرت حفاظت از ثروت و درآمد و افزون ساختن آن را تقویت می‌کند.

این استاد دانشگاه بیان کرد: توجه به سبک زندگی و تمرکز بر خود زندگی، نه قالب آن مثل پول، شغل، موقعیت و جامعه باعث می‌شود جوانان پی ببرند که روح زندگی، سادگی، سخاوت‌مندی، مهربانی و فهم این نکته است که شادترین و بانشاط‌ترین انسان‌ها لزوماً بهترین هر چیزی را ندارند، بلکه از آنچه دارند، بیشترین لذت و بهترین استفاده را می‌برند، بنابراین زندگی آنها از عمق بیشتری برخوردار است.

فقر هویتی؛ مهم‌ترین مشکل جوانان

وی درباره مهم‌ترین مطالبات و نیازهای جوانان، گفت: در این خصوص باید به مسئله‌ای اساسی اشاره کرد که از مهم‌ترین مشکلات جوانان امروز محسوب می‌شود و آن، فقر هویتی است؛ به این معنا که جوانان در نوعی حیرت و سرگشتگی به سر می‌برند. از یک طرف، بین هویت سنتی و هویت مدرن که به برکت پیشرفت‌ها و رسانه‌های جدید بر سر راه آنها قرار داده شده است، مانده‌اند و از طرف دیگر، با چالش میان هویت دینی و هویت ایرانی مواجه هستند. در واقع تضاد میان الگوهای مختلف هویتی که گاه و بی‌گاه از تریبون‌های رسمی به آنها دامن زده می‌شود و فقدان الگوهای ایجابی که بتواند چراغی فرا راه این چالش‌ها و تضادهای اندیشگی جوانان باشد، معضل و پیچیدگی بحران هویت را در آنها دو چندان ساخته است و جوانان را بر سر چهارراهی از انتخاب مات و مبهوت کرده و علاوه بر این، به‌دلیل فقر گفت‌وگو، به نظر نمی‌رسد که بتوانند از این چهارراه حیرت به‌زودی و به‌آسانی رهایی پیدا کنند.

طهماسبی با بیان اینکه آینده جوانان باید با تزریق امید به بدنه نسل جوان کشور که موتور محرکه جامعه هستند، بیمه و تضمین شود، تصریح کرد: این امیدآفرینی مستلزم این است که در برخورد با انتظارات جوانان از جامعه، اقتضائات نوین و شرایط جهانی مورد توجه قرار گیرد. این امر از طریق شفاف‌سازی و مبارزه با مفاسد اقتصادی و اجتماعی میسر می‌شود، به‌گونه‌ای که اجازه داده شود از فضای ارتباطی مجازی و رسانه‌های اجتماعی برای گسترش کسب‌وکارهای سالم، مبارزه با فساد، شفاف‌سازی، آموزش و ارتقاء سطح آگاهی که نیاز مستمر و روزمره جوانان محسوب می‌شود، نهایت استفاده به عمل آید.

وی افزود: از طرف دیگر، برای کسب تجارب مدیریتی در سطوح میانی و عالی، باید به جوانان میدان داده شود و به‌شکل آرام و ملایم، انتقال قدرت که لازمه پویایی هر جامعه‌ای است، صورت گیرد. فضای آزاد و گردش اطلاعات و رسانه‌ها و مطبوعات آزاد اجازه می‌دهد که اختلاس‌گران و متخلفانی که آرامش روحی، روانی و اقتصادی جامعه را بر هم می‌زنند، احساس امنیت نداشته باشند و راهی فراهم می‌شود برای اینکه همه آحاد جامعه بتوانند کنش‌گر توسعه و مبارز راه شفافیت و روشنایی باشند و همچنین باعث می‌شود جوانان احساس نکنند آن که می‌دود، به جایی نمی‌رسد و آن که به جایی می‌رسد، تلاشی نمی‌کند.

این فعال حقوق زنان درباره نوع نگاه و رویکرد جامعه به جوانان و استفاده از توانایی‌های آنها در عرصه‌های مختلف، اظهار کرد: به این نکته باید توجه کرد که متأسفانه فقر گفت‌وگوی بین نسلی باعث شده است که نه جامعه و بزرگان و مسئولان، جوان را بشناسند و نه نهادهای مدنی بستری برای حضور و مشارکت واقعی جوانان فراهم کنند. برخی سازمان‌ها به‌کلی صورت مسئله را حذف کرده و فرصت‌های تاریخی گفت‌وگو را با روش‌های اقتدارگرایانه از دست می‌دهند. در حالی که اگر خواستار جمعیتی جوان و پویا هستیم، باید الزامات و جذابیت‌های آن را فراهم کنیم.

صدای جوانان باید شنیده شود

وی با تأکید بر اینکه صدای جوانان باید شنیده شود، افزود: در جامعه‌ای که گوش‌ها بر صدای جوانان بسته باشد، باید منتظر بحران و خطر تنش ناشی از ناکامی‌های انباشته و صداهای شنیده نشده و نادیده گرفتن‌ها بود. برخورداری از حقوق اساسی، انتظار زیادی نیست که جوانان به‌دنبال آن هستند. اشتغال، حق ازدواج و ترس از آینده و عواقب ناپیدای تشکیل زندگی، مسائلی است که باید توجه مسئولان را به خود جلب کند و زنگ خطری را که به صدا درآمده است، پیش از آنکه دیر شده و به معضل تبدیل شود، بشنوند و برای آن چاره‌اندیشی کنند.

طهماسبی اضافه کرد: دسترسی به ارتباطات کاری و فرهنگ‌سازی لازم برای استفاده بهینه از فضای ارتباطات مجازی، این زمینه را فراهم می‌کند که دولتمردان به مردم راست بگویند و به آنچه می‌گویند، عمل کنند. جلب اعتماد جوانان و بازسازی آن برای مشارکت حداکثری در انتخابات و تعیین سرنوشت و احساس مسئولیت، لازمه آینده روشن برای جوانان در جامعه است. مسئولان موظف هستند که عوامل و زمینه‌های پیشگیری از فرار مغزهای جوان را جزئی از وظایف مهم و ملی خود بدانند تا جوانان در این بستر بتوانند به پیشرفت‌های شایسته دست پیدا کنند.

وی تصریح کرد: جوانان که این روزها نقد بیشتری به امور کشور دارند و احساس می‌کنند حق آنها کمتر رعایت شده است، خود باید حضور و مشارکت فعال‌تری داشته باشند و با ابزارهایی که در اختیار دارند، اجازه ندهند که برخی نهادها محدودیت‌های اساسی برای حق انتخاب آنها ایجاد کنند. علاوه بر این، لزوم تغییر و تحول در سیستم آموزشی، مسئله‌ای است که باید مورد توجه مسئولان آموزش عالی قرار گیرد و به‌جای سختگیری برای حفظ کردن دروس، بر پرورش قابلیت‌های نقادی ذهن و تفکر که لازمه موفقیت در زندگی است، تأکید شود. آموزشی که جوانان را مخترع، ماجراجو و خطرپذیر تربیت کند و به آنها یاد بدهد که جسارت بورزند، چالش‌گر قدرت باشند، زمین بخورند و دوباره به‌پا خیزند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: نظام آموزشی باید انعطاف‌پذیری، نواندیشی، مشکل‌گشایی و پرسش‌گری را در جوانان تقویت کند و با بال و پر دادن به آنها، جوانان را برای شکست خوردن آزاد بگذارد و سپس فرصت‌های دوباره و سه‌باره در اختیارشان قرار دهد، تا فرهنگ از این رهگذر بتواند مشوق انسان‌های خودجوش، استثنایی، خلاق و آینده‌آفرین باشد. نظام آموزشی نباید صرفاً جوانان را برای اطاعت از امریه‌های دولتی آماده کند، بلکه برعکس باید به جوانان این میدان را بدهد که بتوانند تحول‌آفرین و تغییردهنده سرنوشت جامعه باشند.