هنوز دولت اسلامی در کشور شکل نگرفته است / لزوم تثبیت حقوق مردم بر مبنای نصوص دینی

به گزارش ایکنا، کرسی ترویجی عرضه و نقد ایده علمی «حقوق متقابل حکومت و مردم» امروز 24 اسفندماه با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین عباس کوثری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و با حضور حجج اسلام و المسلمین نجف لکزایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، عیسی عیسی‌زاده و علی‌اکبر حسینی رامندی از اعضای هیئت علمی این پژوهشگاه برگزار شد.

حجت‌الاسلام لکزایی در این کرسی گفت: موضوعاتی که در حیطه سبک زندگی کار می‌شود، دو جنبه دارد؛ برخی برای مخاطب عمومی نوشته شده است. گاهی نیز قصد انجام کار دانشنامه‌ای داریم که در این عرصه باید روی مرزهای دانش حرکت کرده و آخرین یافته‌های علمی را مورد توجه قرار دهیم، بنابراین باید رویکرد تخصصی و عمومی در آثار ملاحظه شود.

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه مسئله مهم امروز کشور ما بحث دولت است، گفت: رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند که ما برای تحقق اهداف باید 5 مرحله را طی کنیم که فقط دو مرحله یعنی انقلاب و نظام را طی کرده‌ایم و الان نوبت ایجاد دولت اسلامی است تا به سمت ایجاد جامعه اسلامی و در نهایت تمدن اسلامی پیش برویم؛ حقوق متقابل مردم و دولت هم در ذیل این بحث قابل تعریف است.

لکزایی تصریح کرد: در اینجا این سؤال مطرح است که آیا با استناد به قرآن، امروز سامانه اداره جامعه(دولت) به وظیفه خود عمل می‌کند؟ آیا سبک زندگی ما باید تغییر کند یا خیر؟ هدف از تحقیق آن است که محقق در نهایت به ما پیشنهاد و راه حل برای رفع این مشکلات بدهد، بنابراین جهت‌دهی پژوهش‌ها باید رنگ کاربردی‌تر و پاسخ به سؤالات جزیی‌تر داشته باشد.

استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه ما در اسلام دستورات پیشرفته و خوبی داریم که اجرا نمی‌شود، افزود: باید بررسی کنیم چرا این قوانین اجرا نمی‌شود؟، آیا قانون نداریم، یا داریم و نیازمند اصلاح است، آیا نهاد نداریم و یا نهاد داریم ولی باید اصلاح شود یا همه این موارد هست، ولی باز اجرا نمی‌شود که در این صورت باید پیگیری از نهادهای مربوطه صورت بگیرد.

استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) تصریح کرد: حقوق سیاسی چهار دسته است؛ اول حق مطالبه؛ یعنی مردم حقوقی دارند که باید آن را مطالبه کنند، حال باید تبیین شود که طبق آیات قرآن، مردم چه چیزی را باید مطالبه کنند؟ مثلاً اگر در محلی مسجد نباشد یا مسجد باشد اما روحانی نداشته باشد یا سالن ورزشی ندارند آیا می‌توانند این امور را مطالبه کنند؟ فردی که نان برای خوردن ندارد یا بیکار است آیا با استناد به متون دینی می‌توانیم بگوییم مردم حق مطالبه این امور را از دولتشان دارند یا خیر؟ یا مثلا آیا مردم حق دارند اشتباه کنند یا خیر؟ امام علی(ع) به مالک فرمود که مردم دچار لغزش و خطا می‌شوند. آنان را عفو کن و بر آن عفو پشیمان نباش و در مجازاتشان عجله نکن. 

لزوم شفاف‌سازی در پرونده‌های فساد

لکزایی با بیان اینکه یکی دیگر از معانی حق، قدرت است، گفت:  مثلا انسان می‌تواند در مورد اموال خودش وصیت کند، آیا ما حق اعتراض و پرسش از حکومت را داریم؛ امام علی(ع) فرمودند که مالک اجازه بده مردم بدون لکنت حرف‌هایشان را به تو بگویند. اگر حرف‌های بدی در مورد تو شایع شد برای مردم توضیح بده؛ امروز گاهی پرونده‌ای مطرح می‌شود که با روح و روان مردم بازی می‌کند و البته در خیلی از موارد پایه و اساسی هم ندارد. بنابراین ارائه توضیح نتیجه مثبت زیادی برای مردم دارد.

وی با اشاره به حق مصونیت به عنوان دسته دیگری از حقوق افزود: در اینجا گاهی اختلاف آراء بین صاحبنظران هم هست مثلاً آیا داخل اتومبیل و بالای پشت بام حریم خصوصی است؟؛ امام علی(ع) به مالک گفت که حکومت از همه سزاوارتر است که عیوب مردم را بپوشاند، بنابراین باید بررسی کنیم که آیا مصونیت حق برای مردم ایجاد می‌کند و اگر بله چه مقدار؟ قرآن هم در آیه 48 نساء فرموده است که «لَا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ وَكَانَ اللَّهُ سَمِيعًا عَلِيمًا» یعنی انسان زمانی حق دارد تندی و بدزبانی کند که مورد ظلم واقع شود.

لکزایی با بیان اینکه غربیها برای خود سبک زندگی تعریف کرده‌اند که با ما مقایسه می‌شود، لذا باید در این عرصه تلاش بیشتری داشته باشیم، اظهار کرد: اگر گفتیم بیعت که براساس متون دینی حق و عقد طرفینی است، آیا اگر یک طرف عمل نکرد، طرف مقابل می‌تواند این تعهد را به هم بزند؟ اینها پرسش‌های زیادی است که مردم از ما جواب می‌خواهند.

مراحل سه گانه حقوق بشر

استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به مراحل حقوق بشر افزود: امروز ما در مرحله حق بشر نسل سوم هستیم؛ در حقوق بشر نسل اول مسائلی مانند حق حیات و امنیت مطرح بود؛ در نسل دوم، مسائلی مانند توانمندی مردم در عرصه‌های مختلف مطرح است ولی در نسل سوم حقوق بشر بحث سالم‌سازی محیط زیست، توسعه و حق صلح مطرح است و باید مرجعیت علمی قرآن امروز برای پاسخگویی به سؤالات این مرحله به کار رگرفته شود.

رسیدگی به افراد واجب‌التعلیم یا ساخت فرودگاه‌های بلا استفاده

وی به ذکر مثالی درباره لزوم اولویت‌بندی در پاسخ به نیازهای مردم پرداخت و افزود: الان در سیستان و بلوچستان بیش از صدهزار نفر واجب التعلیم داریم و از سویی در برخی شهرها فرودگاه داریم که قابل استفاده نیست؛ اولویت بندی این مسائل و ده‌ها مسئله دیگر باید براساس قرآن و روایات تبیین شود و در اختیار مسئولان قرار گیرد.

رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه ولایت که در قرآن آمده است، ابزار و وسیله توانمندی انسان برای استفاده از حقوق او هست، اظهار کرد: این مسئله آنقدر مهم است که نامه 53 نهج‌البلاغه را می‌توان حقوق‌نامه مردم دانست؛ حضرت در این نامه اصلاً دغدغه دولت را ندارد و عمدتاً بر حقوق مردم تأکید دارد. امروز هم اگر صحبت‌های امام و رهبری را تحلیل کنیم، می‌بینیم ثقل آن حقوق مردم است و امام زمان هم با کمک مردم اسلام را محقق خواهند کرد.