انقلاب فقهی در حوزه ایجاد شود / لزوم تولید گفتمان مشترک انقلابی برای جهان

به گزارش ایکنا، نشست «آسیب‌شناسی عملکرد روحانیت در تداوم انقلاب اسلامی» شامگاه دوشنبه‌، 20 بهمن از سوی مؤسسه فقاهت و با حضور سهیل اسعد، مبلغ بین‌المللی و حجج اسلام و المسلمین محمدتقی اکبرنژاد، تولیت مؤسسه فقاهت و یحیی جهانگیری،  مبلغ عرصه بین‌الملل برگزار شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین یحیی جهانگیری، استاد حوزه و مبلغ بین‌المللی در این نشست، گفت: با آسیب‌شناسی فعالیت حوزه صرفاً دنبال تنقیص گذشته نیستیم بلکه می‌‍خواهیم مسیر آینده را روشن‌تر دنبال کنیم؛ آسیب‌شناسی شناخت راه فردا هست و نه صرفاً نقد گذشته. شهید مطهری گفته اگر به نقد درون گفتمانی نرسیم دیگری ما را نقد خواهد کرد و به محک کشیده‌شدن توسط دیگری نوع دیگری خواهد بود که می‌بینیم حتی درباره آینده مرجعیت و مصلحت در فقه شیعه در کشورهای دیگر مقاله می‌نویسند و کنفرانس برگزار و ما را نقد می‌کنند.

وی افزود: رابطه روحانیت و انقلاب گزاره‌های حقیقی است و به محض اینکه ما روحانیت شیعه را تصور کنیم انقلاب اسلامی به ذهن متبادر خواهد شد؛ یعنی روحانیت شیعه هرگز نمی‌تواند از انقلاب شانه خالی کند و به اسم روحانیت نوشته شده و از طرف دیگر هم انقلاب نمی‌تواند از روحانیت شانه خالی کند و این دو بهم گره خورده‌اند.

جهانگیری اضافه کرد: یکی از آرزوهای بنده این است که مدل ایزوتسو در عرصه قرآن را به حوزه‌های دیگر مانند فقه و انقلاب هم تسری بدهیم، اگر انقلاب را در مدل ایزوتسویی تحلیل کنیم چند مفهوم محوری وجود دارد که مفاهیم دیگر به صورت دور و نزدیک در پیوند با آن است؛ مثلاً کوخ‌نشینی از مفاهیم پیوندخورده با انقلاب است که در برابر آن کاخ‌نشینی است؛ یعنی اگر روحانیت به کاخ‌نشینی روی آورد از انقلاب جدا شده است.

رواج کاخ‌نشینی در روحانیت یعنی دوری از انقلاب

وی افزود: جداشدن از انقلاب به معنای دوری از مفاهیم محوری انقلاب است که یکی از آنها ساده‌زیستی و کوخ‌نشینی است؛ مفهوم هجرت و فرامرزی اندیشیدن هم از دیگر مؤلفه‌های اصلی انقلاب بوده است لذا اگر حوزه فقط دغدغه‌های بومی و منطقه‌ای داشته باشد از انقلاب فاصله گرفته‌ایم. صدور انقلاب از مفاهیمی است که بد فهمیده شد زیرا برخی تصور کردند صدور انقلاب یعنی اینکه ما چند حرکت پارتیزانی داشته باشیم ولی امام(ره) این مسئله را نفی کردند و رهبری هم در ابتدای رهبری خود از صدور انقلاب به معنای صحیح سخن گفتند.

این مبلغ عرصه بین‌المللی با طرح این سؤال که چرا انقلاب نتوانست بسط گفتمانی بیشتری داشته باشد، گفت: یکی از عوامل این مسئله آن است که ما مفهوم مشترک با ملت‌های دیگر تعریف نکرده‌ایم؛ اگر فرمت تبدیل گفتمان بین‌المللی نداشته باشیم گفتمان ما قدرت بسط قلمروی نخواهد داشت لذا باید ادبیات گفتمانی را باید اصلاح کنیم.

وی افزود: من با یک کشیشی در لبنان صحبت کردم و او از من پرسید شما کسانی مانند ابن رشد داشتید ولی چرا بعد از او فلسفه سقوط کرد؟ ما واقعاً فلاسفه زیادی مانند ملاصدرا را بعد از او داشتیم ولی چرا این تصور برای او وجود دارد؟ و چرا ما را این طور می‌بینند؟ این نشان می‌دهد ما ادبیات و گفتمانی را که برای خودمان تولید کرده‌ایم همیشه در فضای بیرونی به نفع ما نیست.

تولید ادبیات گفتمانی مشترک؛ ضرورت صدور انقلاب

جهانگیری تصریح کرد: مثلاً ما انقلاب را به revolution معنا می‌کنیم ولی ذهن یک فرد غربی از این واژه، کارهای پارتیزانی و چریکی است و وقتی سخن از حوزه انقلابی به میان بیاید آن را حوزه پارتیزانی می‌دانند؛ یا ذهنیت غرب از بسیج کسانی است که فقط کار نظامی می‌کنند، لذا ما باید برای صدور انقلاب مفاهیم همسو با آن را هم تعریف و تبیین کنیم. آیا روحانیت برای بسط گفتمان انقلاب ادبیات و تصویر مناسب را برای بیرون آماده کرده است؟ اینکه بگوییم ما 20 کتاب را به زبان‌های دیگر ترجمه کرده‌ایم کفایت ندارد و گاهی ممکن است نتیجه معکوس برای ما داشته باشد.

جهانگیری اضافه کرد: انقلاب در دنیای امروز به معنای جابجایی قدرت که در یک مکان و زمان مشخص صورت می‌گیرد ولی امام(ره) انقلاب را جابجایی قدرت و افراد نمی‌دانست بلکه تغییر ساختار و سیستم می‌دانست بنابراین محدودکردن انقلاب به جایجایی افراد بزرگ‌ترین ظلم به امام(ره) و انقلاب است.

وی با بیان اینکه انقلاب امام(ره) فقط سیاسی نبود بلکه مجموعه چندوجهی است، افزود: براین اساس ظلم است که انقلاب امام(ره) را به revolution ترجمه کنیم، بنابراین روحانیت در این زمینه چقدر تلاش کرده است؟ همچنین انقلاب امام یک زمانی و پروژه نبود بلکه امام(ره) انقلاب را روند و فرایند می‌دانست؛ یعنی تازه پیروی انقلاب را آغاز کار دانستند بنابراین برای شناخت انقلاب باید امام خمینی(ره) را بشناسیم.

جهانگیری با تأکید بر تولید ادبیات مشترک برای انتقال مفاهیم انقلاب، افزود: با این سخنان ادبیات انقلاب نیاز به تفسیر و تصویر در فضای بین‌المللی دارد و نقش روحانیت در اینجا خیلی مهم است؛ انقلاب ما چند وجهی است و اگر تغییرات ساختاری آن هم ذوابعاد نباشد همانند انقلاب‌های دیگر ثمر لازم را نخواهد داشت و فرزندان خود را خواهد خورد.

انقلاب در فقه

این مبلغ بین‌المللی اظهار کرد: انقلاب مبتنی بر فقه نیازمند انقلاب در فقه و این دانش است، انقلابی که می‌خواهد چندوجهی باشد باید فقه آن هم چندوجهی باشد؛ گاهی دستاوردهای انقلاب صرفاً به پشرفت‌های صنعتی و خدماتی منحصر می‌شود، در حالی که این همه در علم انسانی و اسلامی نظریه‌پردازی می‌شود که باید تبییت کنیم؛ ما ماتریالیست‌تر از ماتریالیست‌ها شده‌ایم و دستاوردها را فقط در تولید لوله و سیم و ... می‌بینیم. البته در عرصه فقه سیاسی خوب کار شده ولی نیازمند فقه اقتصادی و فرهنگی و ... هم هستیم لذا برای انقلاب مبتنی بر فقه انقلاب در فقه هم لازم است.

وی تأکید کرد: امام(ره) وظیفه تحقیق، پژوهش و ترویج و تبلیغ را که بر دوش روحانیت بود تأیید کرد ولی در کنار آن وظیفه تحقق را هم اضافه کرد؛ یعنی نظریات تولید شده باید اجرایی هم بشوند لذا امام(ره) در بحث ولایت فقیه این مسائل را پیاده کرد و روحانیت وظیفه دارند که تئوری‌های عرصه‌های دیگر را هم ترویج و تبلیغ کنند.