چرا پژوهش‌های قرآنی ارتباطی با نیازهای جامعه ندارند

حجت‌الاسلام والمسلمین سیداحمد سجادی، رئیس دانشکده علوم قرآنی اصفهان، در گفت‌وگو با ایکنا، در بیان راهکارهای کاربردی‌سازی مطالعات قرآنی، اظهار کرد: آمار دقیقی از وضعیت کاربردی‌بودن پژوهش‌های قرآنی وجود ندارد؛ چراکه مطالعه و شناخت کافی درباره اینکه چه مطالعاتی کاربردی است و چند درصد از پژوهش‌ها کاربردی و چند درصد کاربردی نمی‌شود، وجود ندارد. هیچکس نیز چنین آمار و ارقامی را در اختیار ندارد و صرفاً با حدس و گمان می‌توان آمار ارائه داد؛ برای مثال آنچه در مرحله دانشجویی و پایان‌نامه‌ها وجود دارد این است که بیشتر تحقیقات، صرفاً تئوری‌پردازی محض و کپی‌برداری مفهومی است؛ یعنی نقل قول‌های همدیگر را با شکل‌های مختلف بیان کرده است.

نیازسنجی و درک مسئله جامعه

وی ادامه داد: گاهی حتی مطلب یا چکیده پایان‌نامه‌ای را که می‌بینیم با پایان‌نامه‌ها و مقالات دیگر که به صورت کتاب ارائه شده‌اند بسیار شبیه هستند. علت این کار این است که متأسفانه در جامعه قرآنی بررسی عمیقی انجام نداده‌ایم تا نیاز جامعه در حوزه معرفتی و فرهنگی را درک کنیم و با ابزار قرآنی و مطالب دینی پاسخگو باشیم؛ لذا از یک طرف نیازسنجی صورت نگرفته و از سوی دیگر مراکزی که دغدغه کار قرآنی و معارفی دارند، ارتباط چندانی با دانشگاه‌ها ندارند.

در این زمینه بیشتر بخوانید؛

• الزامات توفیق در کاربردی‌‎سازی مطالعات قرآنی
• توسعه مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن و اولویت‌های پیش‌روی آن

حجت‌الاسلام سجادی با اشاره به اهمیت ارتباط مراکز قرآنی و نقش آن در کاربردی شدن پژوهش‌ها در جامعه افزود: ارتباط قوی بین مراکز دانشگاهی قرآنی و علوم حدیث و مراکز و پایگاه‌های تبلیغات دین همانند دفتر تبلیغات اسلامی، سازمان تبلیغات، اداره کل‌های ارشاد، امور مساجد یا ستاد اقامه نماز جمعه یا ائمه جماعات وجود ندارد یا اگر ارتباطی هست بسیار مقطعی و تقریباً به صورت سلیقه‌ای است. همین مسئله باعث شده تا اگر در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه‌ها فعالیت‌هایی برای تثبیت مطالب علمی انجام می‌شود، به سمتی حرکت کند که نیاز فرهنگی و تبلیغی جامعه نیست.

کاربردی‌سازی با ارتباط مراکز علمی و فرهنگی

رئیس دانشکده علوم قرآنی اصفهان یادآور شد: تصور کنید چه ارتباطی بین مراکز فیلم‌سازی و صداوسیما با مراکز قرآنی وجود دارد. واقعیت این است که ارتباطی هم اگر هست، بسیار ضعیف است. با اینکه فیلم‌سازانی هستند که دغدغه کار دینی دارند، اما دانشگاه‌ها و مراکز قرآنی، راه دیگری را طی می‌کنند و این ارتباط بین حوزه‌ها و دانشکده‌های معارفی هم بسیار ضعیف است؛ لذا به صورت کارساز نیازهای قرآنی و فرهنگی جامعه را برطرف نمی‌کند و علتش هم عدم ارتباط و درک متقابل بین کسانی است که می‌خواهند کار فرهنگی و قرآنی انجام دهند و کسانی که علم آن را در اختیار دارند.

وی به ارائه پیشنهادات خود برای کاربردی‌شدن پژوهش‌های قرآنی پرداخت و بیان کرد: پیشنهاد مشخص من ارتباط بین این دستگاه‌هاست. گاهی اوقات بین بنده به عنوان رئیس دانشکده و یک مرکز قرآنی ممکن است رفاقت باشد و ارتباطی بین ما برقرار شود، اما باید ارتباط بین مراکز علمی قرآنی و فرهنگی به صورت تشکیلاتی، تعریف شده و ساماندهی شده جلو برود؛ مثلاً پایان‌نامه‌ها را براساس نیاز مراکز علمی و فرهنگی به دانشجو پیشنهاد بدهیم نه اینکه دانشجو با هر سلیقه‌ای که داشت پایان‌نامه‌ای را بر عهده بگیرد و بعد از چند ماه زحمت و کمک استاد راهنما و مشاور و صَرف انرژی، آن پایان‌نامه در قفسه دانشگاه‌ها خاک بخورد.

ضعف در ارتباط مراکز قرآنی

مدیر عامل مرکز تحقیقات رایانه‌ای حوزه علمیه اصفهان ادامه داد: این ضعف ماست که این ارتباط حاصل نشده است؛ لذا باید ارتباطی تعریف شده بین مراکز علمی قرآنی برقرار شود و اگر این اتفاق حاصل شود، زحمات علمی به نتیجه‌ خواهد نشست؛ در غیر این صورت مراکز علمی به دنبال مطلب علمی می‌گردند و دانشجو هم به دنبال مراکزی است که از کارهای علمی آنها حمایت کند و  همدیگر را هم پیدا نمی‌کنند.

حجت‌الاسلام سجادی در پاسخ به این سؤال که آیا صِرف این ارتباط منجر به افزایش بار علمی پژوهش‌های قرآنی خواهد شد، اظهار کرد: معتقدم چنین اتفاقی رخ خواهد داد، چراکه از یک طرف احساس نیاز کار علمی وجود دارد و از سوی دیگر کار علمی در دانشگاه‌ها انجام می‌شود، اما این احساس نیاز تاکنون به بار ننشسته است. همین الان محصول و کارهای علمی مورد نیاز تولید می‌شود و پایان‌نامه‌ها و مقالات متعدد قرآنی داریم، اما بیشتر از جنبه تئوری‌پردازی و علمی بیرون آمده و تأثیری بر جامعه نداشته است؛ چراکه کِشت محصول بر اساس نیاز نبوده یا در جای خود کشت نشده است، اما اگر ارتباط برقرار شود هم کشت سر جای خود است و هم آن کِشتی که نیاز است انجام خواهد شد.