مقام بیات در هنر تلاوت قرآن + فیلم

به گزارش ایکنا، این روزها شیوع ویروس کرونا، باعث ایجاد شرایط خاصی در کشور شده، که از جمله توصیه اکید به مردم برای حضور در خانه و تردد حداقلی در سطح معابر عمومی است. این شرایط و فرصت ایجاد شده می‌طلبد در فضای مجازی نیز مطالب و محتوای مناسب تهیه و منتشر شود تا در جمع خانواده‌ها بهره‌برداری مناسبی صورت گیرد.

فیلم‌های ارائه نکات آموزشی مقامات و الحان در هنر تلاوت قرآن نیز در همین راستا منتشر می‌شود که شاهد انتشار چهارمین قسمت هستیم.

علاقه‌مندان می‌توانند روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه، ساعت ۱۷ شاهد انتشار این فیلم همراه با متن آن در سایت ایکنا و در شبکه‌های اجتماعی iqnanews@ باشند.

این مجموعه آموزشی به درخواست خبرگزاری قرآن با تدریس رضا روانبخش، کارشناس حوزه موسیقی و مدرس آواز اصیل ایرانی، تهیه شده است.

قسمت چهارم: بررسی مقام بیات یا شور در هنر تلاوت قرآن کریم

مقام بیات در موسیقی ایرانی با نام شور شناخته می‌شود. البته تاریخچه خیلی مفصلی در باب این مقام وجود دارد. فواصل تتراکورد چهارتایی بیات به این شکل است که در این مقام فاصله نت دوم نسبت به نت اول سه چهارم پرده است. همچنین، فاصله نت سوم نسبت به نت دوم نیز به همین منوال سه چهارم پرده است و فاصله نت چهارم نسبت به نت سوم نیز یک پرده کامل است.

وقتی صحبت از سه چهارم پرده فاصله بین دو نت می‌شود، یعنی اینکه این فواصل کمتر از نیم‌پرده هستند. البته هیچ‌کدام از این فواصل سه چهارم (یا 75 صدم فاصله) هیچ‌گاه دقیقا ایجاد نمی‌شود که حتما به طور دقیق بین دو نت به میزان 75 صدم پرده فاصله داشته باشیم. فواصل در بین این نت‌ها گاها مقداری بیشتر و یا مقداری کمتر از این فاصله هستند.

به علائم تغییردهنده کمتر از نیم‌پرده که آن‌ها را به عنوان ریزپرده می‌شناسیم، ربع پرده گفته می‌شود. ربع پرده‌ها هیچ‌گاه دقیقا محقق نمی‌شوند و ممکن است ربع پرده‌ها گاهی بیشتر و یا گاهی کمتر از فاصله واقعی بین دو نت باشند.

در برخی موسیقی‌های همجنس مانند موسیقی عثمانی و یا موسیقی عربی، علائمی غیر از این ربع پرده‌ها یعنی یک پنجم و یا یک ششم پرده تدوین شده است که این موضوع به بحث لهجه‌های موسیقایی مربوط می‌شود.

ولی آنچه که به عنوان موضوع عام می‌پردازیم، همان ربع پرده است که هیچ‌گاه این ربع پرده دقیقا ایجاد نمی‌شود. پس در مقام بیات فواصل به صورت پشت سر هم سه چهارم، سه چهارم و یک پرده کامل هستند که سه فاصله برای چهار نت ایجاد می‌شود.

پس دومین تتراکورد یا جنس چهارتایی مهمی که در این برنامه ارائه شد، تتراکورد بیات بود که در موسیقی ایرانی به عنوان تتراکورد و یا دانگ شور شناخته می‌شود.