اسماء حسنی الهی طریق بندگی هستند

به گزارش ایکنا؛ مراسم عزاداری شهادت حضرت زهرا(س)، صبح امروز، سه‌شنبه، 8 بهمن‌ماه، با سخنرانی آیت‌الله سیدمحمدمهدی میرباقری، رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم در حسینیه آیت‌الله حق‌شناس برگزار شد.

وی با اشاره به یکی از آیات قرآن کریم بیان کرد: خداوند در آیه 180 سوره اعراف می‌فرماید: «وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا وَذَرُوا الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي أَسْمَائِهِ سَيُجْزَوْنَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ». خداوند اسماء حسنائی دارد که بیش از صد اسم در قرآن مجید ذکر شده است و اگر می‌خواهید خدا را عبادت کنید، باید از طریق این اسماء باشد و اگر می‌خواهید به خداوند اعلام فقر کنید و او را بخوانید نیز باید از طریق این اسماء باشد. در ادامه آیه نیز اشاره می‌کند که باید کسانی که در این اسماء الحاد ایجاد می‌کنند، به حال خودشان رها کرد و نباید از آن‌ها پیروی شود و به زودی این افراد مجازات عمل خود را خواهند دید.

رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم تصریح کرد: طریق عبادت خداوند این اسماء حسنی هستند که ظاهر و باطنی دارند. ظاهر این اسماء، همین اسماء حسنائی است که خداوند متعال در قرآن، برای خودش بیان فرموده و انبیای الهی و معصومین این اسماء حسنی را برای حضرت حق بیان کرده و خدا را با این اسماء معرفی کرده‌اند. از جمله این اسماء در آیه 23 سوره حشر آمده که می‌فرماید: «هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ».

وی در ادامه افزود: بنابراین اگر می‌خواهیم که خداوند متعال را عبادت کنیم و عجز خود را به او اعلام کنیم و به خداوند امید داشته باشیم، بر اساس همین اسماء باید اقدام کنیم و این طور نیست که هر کسی، حق داشته باشد که برای خودش خدایی توصیف کرده و او را عبادت کند. خدایی که خود ما تعریف می‌کنیم، ولو با دقیق‌ترین محاسبات باشد، مصنوع ماست و ما آن تعریف کرده‌ایم، در حالی که خداوند فرمود خداوند منزه از این توصیفات است. البته معصوم نیز از این جهت که لسان‌الله است می‌تواند خدا را توصیف کند که در حقیقت در اینجا نیز خداوند خود را توصیف می‌کند. بنابراین حق نداریم برای خدا اسمائی را بتراشیم و نسبت دهیم.

آیت‌الله میرباقری بیان کرد: در مقابل، یک عده‌ای هستند که در اسماء الحاد ایجاد می‌کنند، خدایی را برای خود ترسیم کرده و او را عبادت می‌کنند. مانند اسامی که برای بت‌های خود می‌گذاشتند و خدای باران، رحمت، عذاب، خوبی‌ها، اهورامزدا و ... را توصیف می‌کردند که در عالم زیاد بوده است. حرف‌های دقیق‌تری نیز زده‌اند و اقدام به درست کردن خدا کرده‌اند، اما نباید خدا را از طریق این توصیف‌ها بشناسیم، چراکه به تعبیر روایت، هر چقدر هم که دقیق باشیم و با دقیق‌ترین معانی خدا را توصیف کنیم، باز هم ساخته ذهن ما و در حد فهم ماست نه اینکه خدا باشد. در نتیجه باید خدا را آن طور که خودش معرفی کرده است، بشناسیم.

وی با اشاره به روایتی از امام صادق(ع) تصریح کرد: در روایات معصومین(ع)، بر این نکته تأکید شده که در مقام پرستش خداوند، باید توجه داشت که اسماء را نمی‌پرستیم، بلکه معنا را باید پرستش کرد. کلینی در کتاب کافی بابی را تحت عنوان «باب المعبود» دارد و روایاتی که نشان می‌دهد معبودی که باید او را عبادت کنیم کیست را نقل کرده می‌کند. روایات لطیف و دقیقی را آورده است که یکی از آنها به نقل از امام صادق(ع) است که می‌فرمایند اگر کسی خدا را به توهم خودش عبادت کند، کافر شده است. کسی که اسماء الهی را بپرستد نیز کافر است و کسی که اسم و معنا را با هم عبادت کند، نیز مشرک است نه اخلاص، اما مؤمن حقیقی کسی است که معنا می‌پرستد نه اسم را و به آن حقیقتی که مسمی است و باید عبادت شود توجه دارد و معنا را نیز با ایقاع کردن اسماء بر ذات می‌فهمد.

میرباقری در ادامه افزود: این اسماء «قدوس» و ... ، اسمی برای یک حقیقت هستند و ذات غیب الهی و ذاتی که با این اسماء معرفی می‌شود، از طریق این اسماء عبادت می‌شود و قلب و لسان نیز معتقد به همین است که ظاهر و باطن فرد، خدا را این طور عبادت می‌کند. بنابراین نباید خود انسان صفتی برای خدا درست کرده و سپس برای خدا جاری کند. حتی اگر حقیقت ذات را نیز می‌خواهد بپرستد، حق ندارد که اسمائی را به آن ذات نسبت بدهد و از طریق آن اسماء، خدا را پرستش کند.

وی بیان کرد: همین طور که اسمائی داریم و این اسماء ملفوظ هستند و با الفاظ، آن‌ها را تلفظ می‌کنیم و بعد نیز معنایی برای آن در نظر می‌گیریم و از این طریق به ذات اشاره می‌کنیم و «علیم»، «حکیم» و ... را استفاده می‌کنیم. در حقیقت این‌ها نشانه هستند و همین طور که اسمائی از این قبیل داریم، اسماء دیگری هم داریم که آن‌ها نیز اسم هستند و حقیقت اسم «حی»، «قیوم» و ... محسوب می‌شوند. حقیقت آن اسماء، حقایقی است که تمام عوالم با آن اداره می‌شود، چنان که فرمود: «وَ بِأَسْمَائِك الَّتِی مَلَأَتْ أَرْكانَ كلِّ شَیءٍ». گاهی اوقات بزرگان می‌گویند که اسم حقیقی همان اسمی است که عالم با آن اداره می‌شود و ما باید از آن اسم استعانت بجوییم و این «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ»؛ یعنی استعانت از اسمائی که عالم با آنها اداره می‌شود و ما نیز به این اسماء فقیر هستیم.

میرباقری در ادامه افزود: در کتاب کافی، باب دیگری به نام توحید وجود دارد که در آنجا نیز روایات دقیقی ذکر شده است. از جمله اینکه فرمودند: خداوند برای اینکه امکان عبادتش فراهم شود اسمائی را آفرید تا از این طریق عبادت شود و در روایت توضیح داده که این اسماء چطور ساخته شده‌اند.