نهادینه کردن اخلاق نیک مستلزم آگاهی جامعه است

حجت‌الاسلام علی‌اکبر صافی، رئیس موسسه آموزش عالی علامه مجلسی در گفت‌و‌گو با ایکنا از اصفهان، با بیان اینکه قرآن به عنوان اساسنامه و دستورالعمل مکتب اسلام، بیش‌ترین تأکید را بر مسائل اخلاقی و تربیتی دارد، اظهار کرد: خداوند در قرآن به طرح مبانی، اصول، روش‌ها و مراحل اخلاق و تربیت پرداخته، ولی چون قرآن در طول 23 سال نازل شده، گزاره‌های اخلاقی در این کتاب آسمانی به صورت پراکنده آمده ‌است. اگر این آیات را در کنار هم قرار دهیم، می‌بینیم که خداوند بر اساس مبانی انسان‌شناختی، مسائل اخلاقی و تربیتی را مطرح‌ و به اصول، روش‌ها و مراحل آنها اشاره کرده ‌است؛ بنابراین بیش‌ترین تمرکز قرآن بر اصلاح اخلاق انسان و توسعه و گسترش تربیت دینی و اخلاقی در سطح جامعه ‌قرار دارد.

تأثیر شرایط محیطی و پیرامونی بر اخلاق و تربیت انسان
وی افزود: یکی از مبانی انسان‌شناختی در قرآن، تأثیر شرایط محیطی و پیرامونی بر اخلاق و تربیت انسان است. خداوند این مبنا را مورد پذیرش قرار داده که انسان به لحاظ موقعیت و طبیعت تحت تأثیر شرایط محیطی و پیرامونی قرار می‌گیرد، بنابراین یکی از اصول اخلاقی و تربیتی در قرآن این است که باید به اصلاح شرایط محیطی پرداخت؛ برای مثال افراد باید سعی کنند که شرایط محیطی مطلوبی را به وجود آورده و از بروز و ظهور شرایط نامطلوب پیشگیری کنند، چنانکه خداوند در آیه 32 سوره احزاب خطاب به زنان پیامبر(ص) می‌فرماید: «یا نِساءَ النَّبِی لَسْتُنَّ کأَحَدٍ مِنَ النِّساءِ إِنِ اتَّقَیتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیطْمَعَ الَّذی فی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلًا مَعْرُوفا؛ ای زنان پیغمبر، شما مانند دیگر زنان نیستید (بلکه مقامتان رفیع‌تر است) اگر خداترس و پرهیزکار باشید، پس زنهار نازک و نرم (با مردان) سخن مگویید، مبادا آنکه دلش بیمار (هوا و هوس) است به طمع افتد، (بلکه متین) و درست و نیکو سخن گویید».

رئیس موسسه آموزش عالی علامه مجلسی استان اصفهان یبان کرد: نهادینه کردن اخلاق خوب و پسندیده در جامعه در گرو تلقی ما از جهان هستی، دنیا، تاریخ، زندگی انسان‌ها، مرگ و پس از مرگ است. اگر ما انسان‌ها، حقیقت جهان هستی را بر اساس آموزه‌های اخلاقی قرآن دریابیم و حقیقت و ماهیت انسان، تاریخ زندگی انسان‌ها، مرگ و پسینه مرگ، حقیقت و ماهیت دنیا را در درک کنیم، ناخودآگاه به سمت مکاتب اخلاقی کشیده می‌شویم.

مرگ‌اندیشی گذرگاه نهادینه کردن اخلاق در جامعه است

وی افزود: برای توسعه دادن اخلاق در جامعه باید آگاهی جامعه را نسبت به جهان هستی و مرگ افزایش دهیم، اگر این آگاهی و درک در مردم ایجاد شود و سبک فکر آن‌ها ارتقاء پیدا کند، خود به خود تمام اجزاء جامعه به سمت نهادینه کردن اخلاق پیش می‌رود و اخلاق در وجود آن‌ها متجلی و جزء شخصیت آن‌ها می‌شود. مبلغان دینی و معلمان می‌توانند با درس آموزی از قرآن این حوزه‌ها را به افراد جامعه بیاموزند. برای تغیبر اخلاق در جامعه باید تفکر و اندیشه تغیبر کند و بدون تغییر اندیشه و برداشت انسان‌ها ما نمی‌توانیم اخلاق را در جامعه نهادینه کنیم.
صافی افزود: ادیان آسمانی در حوزه اخلاق، آموزه‌های یکسانی دارند و اکنون در عهدین آموزه‌هایی وجود دارد که دین مبین اسلام نیز آن آموزه‌ها را تأیید می‌کند. در ادیان تحریف شده نگاه به حوزه‌های اخلاقی با افراط و تفریط همراه است، به این معنا که موازنه‌ای بین آموزه‌های اخلاقی مشاهده نمی‌کنیم، در واقع نوع گذاره‌های اخلاقی در عهدین و در کتب ادیان پیشین در گذر زمان تحریف شده است، اما در اسلام و در قرآن کریم موازنه وجود دارد و افراط و تفریط مشاهده نمی‌شود و این نکته بزرگترین شاخصه بین آموزه‌های اسلام و سایر ادیان است که در اسلام و بر اساس قرآن ما متوجه می‌شویم که تمام ابعاد اخلاقی رشد داده می‌شود، مثلا در اسلام انزوا وجود ندارد و انسان را به گوشه نشینی دعوت نمی‌کند، اما در ادیان دیگر انسان را به مجرد زیستن و ترک دنیا کردن تشویق می‌کند. در صورتی که در اسلام آمده اکه از این دنیا به آخرت می‌رسیم و دنیا مزرعه آخرت است.
انتهای پیام