سکوت 72 کشور در قبال فاجعه منا/ حکمرانی تهدید و تطمیع

حجت‌الاسلام والمسلمین سید مهدی علیزاده موسوی، رئیس پژوهشکده حج و زیارت در گفت‌‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با اشاره به اینکه تاکنون پنج کتاب در خصوص فاجعه منا به چاپ رسیده است، گفت: همچنان باید به دنبال مباحثی در خصوص منا باشیم به ویژه اینکه ابعاد مختلف این فاجعه آنگونه که هست، تبیین نشده و به نظر می‌رسد به دلیل سیاست تهدید و تطمیع عربستان سعودی دنیا چندان نسبت به این فاجعه واکنش نداده و همچنان سکوت در خصوص آن ادامه دارد.

وی با تأکید بر اینکه لازم است ابعاد مختلف فاجعه باز و قصور عربستان کاملاً مشخص شود، گفت: حج عملی است که هر سال باید انجام شود تا قصور عربستان و ابعاد وقوع فاجعه مشخص نشود، نمی‌توان از وقوع دوباره آن در آینده پیشگیری کرد به ویژه اینکه در سال‌های گذشته ما شاهد چنین حوادثی در عربستان و در منا بوده‌ایم بنابراین لازم است این مسئله دقیق‌تر و موشکافانه‌تر مورد بررسی قرار گیرد.

حجت‌الاسلام علیزاده موسوی نکته دوم که به شدت باید مورد توجه قرار گیرد را تحلیل و طراحی راه‌های پیشگیری از وقوع دوباره چنین فجایعی برشمرد و گفت: حال که این واقعه رخ داده، هر سال هم حج برگزار می‌شود و در سال‌های بعد هم (با توجه به تکمیل طرح توسعه مسجد‌الحرام و افزایش ظرفیت مطاف) تعداد زائران افزایش خواهدیافت، باید دید چه راه‌کارهایی برای پیشگیری از چنین حوادثی داریم؟ این راه‌کارها اعم از عمرانی، فقهی، مدیریتی و ... است که باید بررسی شده تا معلوم شود در حوزه منا چه باید کرد که مشکل حل شود.

فاجعه منا و لزوم توجه به آینده‌پژوهی حج

وی به مسئله مهم آینده پژوهی حج و فاجعه منا نیز اشاره و تشریح کرد: فاجعه منا را باید زمینه‌ای قرار دهیم تا ببینیم مدیریت حج در آینده باید چگونه باشد. آیا عربستان سعودی همچنان حج را به عنوان یک ابزار سیاسی برای خودش در نظر می‌گیرد تا اگر دلش خواست مردم یمن، سوریه، بحرین و ایران را از حج محروم کند؟ یا نه باید مدیریت حج در دست نخبگان جهان اسلام و تحت یک مدیریت بالاتر باشد؟ یا حداقل آرا و افکار مشورتی نخبگان جهان اسلام در مدیریت حج نقش داشته باشد؟

چرا سایر کشورهای اسلامی سکوت کرده‌اند؟

رئیس پژوهشکده حج به بیانات مقام معظم رهبری که فرمودند: حتی اگر 10 سال هم طول بکشد ما باید به شفاف سازی این قضیه (فاجعه منا) کمک کنیم و نگذاریم این حادثه به فراموشی سپرده شود، نیز اشاره و در پاسخ به این سؤال که دلیل سکوت سایر کشورهای اسلامی چیست؟ گفت: مسئله، تطمیع و تهدید است. سیاست خارجی عربستان مبتنی بر تهدید و تطمیع است. پس از این واقعه عربستان به بسیاری از کشورها برای سرپوش گذاشتن بر قضیه شهدای منا کمک مالی کرد.

حکومت عربستان مونارشی مبتنی بر تهدید و تطمیع

وی ادامه داد: در حکومت‌های پادشاهی و مُونارشی اصولاً یکی از اصول اساسی همین ویژگی است و در مورد عربستان هم همین نگاه کاملاً مشاهده می‌شود. همه دیدیم که وقتی اسم عربستان به عنوان دولتی کودک‌کش مطرح شد، عربستان تهدید کرد که کمک‌های مالی خود را به سازمان ملل قطع می‌کند یا هنگامی که گزارش 27 صفحه‌ای دولت آمریکا در خصوص 11 سپتامبر می‌خواست منتشر شود عربستان تهدید کرد که پول‌هایش را از آمریکا خارج می‌کند.

نفت، نبض توریسم زیارتی، قدرت مالی بالا و 60 درصد مردم زیر خط فقر!

علیزاده موسوی افزود: از سوی دیگر نفت در دست عربستان است و نبض توریسم زیارتی را در دست دارند شکی نیست که قدرت مالی زیادی دارند و چون همه این هزینه‌های بین‌المللی بالا است، 60 درصد مردم عربستان زیر خط فقر زندگی می‌کنند. اگر از اطراف مسجد‌الحرام و مسجد‌النبی کمی دورتر بروید می‌بینید که مردم این کشور با چه وضعیت اسفباری زندگی می‌کنند.

تکیه عربستان بر دیپلماسی دولتی

وی در پاسخ به این سؤال که ما در مقابل پول و قدرت عربستان چه کار می‌توانیم انجام دهیم و چه داریم؟ گفت: دیپلماسی آنها دیپلماسی دولتی است ولی ما اگر بتوانیم از دیپلماسی عمومی استفاده کنیم به مراتب موفق‌تر خواهیم بود. تا به حال انقلاب اسلامی پول هزینه نکرده است اما به دلیل مواضعی که داشته در توده‌های مردم نفوذ دارد. مردم کشورها با عربستان همراه نیستند پرچم عربستان را در مصر و سودان به آتش می‌کشند و در لبنان مخالفت با عربستان زیاد است. اگر از قدرت توده‌ مردم استفاده کنیم می‌توانیم اهداف خود را جلو ببریم. عربستان اکنون به شدت به دلیل قضایای یمن و حمایت از جریان‌های تکفیری مطرود شده است و ارتباط با دولت‌ها و تطمیع آنها تنها مسئله‌ای است که عربستان بر آن تکیه کرده است.

جریانات سیاسی عربستان و تأثیر آن بر حج

رئیس پژوهشکده حج در ادامه به روند سیاسی حاکم بر عربستان و تأثیر این روند بر مسئله حج نیز اشاره و تشریح کرد: دستگاه تصمیم گیری و مدیریت عربستان با ضعف و چالش‌های اساسی روبه رو است و درگیری عربستان در جبهه‌های مختلف مانند سوریه، یمن، لبنان، بحرین و سایر مناطق موجب شده است که قدرت عربستان در حوزه مدیریت کاهش پیداکند. همچنین چهره‌هایی که امروز مدیریت و کنترل قدرت را در عربستان بر عهده دارند افراد کم‌تجربه‌ای هستند و این عوامل در مجموع موجب شده است که شرایط، شرایط حادی برای عربستان باشد.

وی افزود: مسائل داخلی عربستان به دلیل تأثیر آن بر برگزاری حج بر سایر ملت‌ها نیز تأثیر می‌گذارد. هر سال از 72 کشور دنیا زائر به عربستان می‌رود و نمی‌شود که به مسائل عربستان بی‌تفاوت باشند عربستان در حال تحول اساسی است به این معنی که دولت‌‌ سعودی تضعیف شده و جنگ بین شاهزادگان بالا رفته و با توجه به اینکه ملک سلمان برخلاف روش سلاطین قبلی رسماٌ محمد بن سلمان جوان را به عنوان ولیعهد انتخاب و قدرت‌ها را در وی متمرکز کرده، به نظر می‌رسد همه این‌ها نشان می‌دهد آتش زیر خاکستری در عربستان نهفته است و مردم هم از این وضعیت خسته شده‌اند و ایدئولوژی وهابیت هم دیگر پاسخ‌گو نیست.

علیزاده موسوی در پایان گفت: از سوی دیگر خود سلفی‌ها هم در حال تهدید عربستان هستند این‌ها تأثیراتش را در تحولات عربستان خواهدگذاشت و باید نگران تأثیر این مسائل بر روی مسئله حج باشیم. به نظر من سازمان حج و بعثه به درستی تشخیص دادند که امسال و تا زمانی که تضمین کافی وجود نداشته باشد حج برگزار نشود.