الزام در ارائه روش تدریس واحد با خلاقیت در علوم قرآنی منافات دارد

مسعود اکبری، حافظ کل قرآن کریم در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از استان مرکزی، با اشاره به فقدان روش واحد تدریس قرآن گفت: بدون تردید انجام هر فعالیتی مستلزم وحدت رویه و سازماندهی کلی است، وجود وحدت باعث می‌شود متولیان آن مجموعه به جای فرد محوری، قانون ‌محور و تکلیف‌مدار باشند.
مربی قرآن کریم بابیان اینکه آموزش قرآن نیز از قاعده قانون‌محور بودن مستثنی نیست اما باید فضا را برای خلاقیت افراد باز گذاشت، تصریح کرد: همیشه افرادی با نظرات واحد ولی فن ‌بیان متفاوت وجود دارند، داشتن روش واحد در کلیت امر می‌تواند در ارزشیابی، فعالیت‌های گسترده‌تر و تصمیم‌گیری در حوزه قرآن مؤثر باشد.

اصول و سلایق؛ دو عنصر مهم تدریس
داور مسابقات قرآن کریم، اصول و سلایق را دو عنصر مهم در تدریس موفق دانست و اظهار کرد: اصول برای تمامی افراد باید یکسان رعایت شود، حال روش‌هایی که شما می‌خواهید اصول را به مخاطب القا کنید در قالب تدریس تعریف می‌شود، روش‌هایی که مربی جهت آموزش بهتر مبانی به‌کار می‌گیرد تا قرآن‌آموز فراگیری بهتری را داشته باشد سلیقه‌ای است که مربی اتخاذ می‌کند.
وی از دو بُعد مهم محتوا و تدریس به عنوان اجزای مهم آموزش یاد کرد و افزود: تدریس به محتوا روح می‌بخشد، روشی که مربی در نظر می‌گیرد تا محتوا را به مخاطب آموزش دهد تدریس نام دارد، ما در حوزه محتوایی بحثی نداریم چون قواعد و اصول کاملا مشخص است و قرار نیست ما به قاعده‌های آموزش قرآن چیزی اضافه کنیم اما آنچه می‌تواند تغییر پیدا کند نحوه تدریس و روش‌هایی است که برای حس القایی محتوا وجود دارد.
حافظ کل قرآن کریم بااشاره به اینکه این هنر معلم است که به محتوا روح می‌دهد تصریح کرد: معلم در تمام رشته‌ها به ویژه مربی علوم قرآنی می‌تواند هنر خود را در تدریس نمایان کند، محتوای کتب قرآنی مشخص است و هیچ کم یا زیاد نمی‌شود، برخی موارد مانند تسلط بر مطلب، کلاس‌داری جذاب و کاربردی و ... از اصولی است که معلم باید رعایت کند، اما آنچه می‌تواند تعیین کننده باشد سلایق تدریس است، افراد سلیقه‌های مختلف دارند و نمی‌توان روش واحدی را برای کل کشور تصویب کرد، اجرای این کار و ارائه دستورالعمل تدریس واحد خلاقیت و نوآوری را از بین خواهد برد.
اکبری یادآور شد: آموزش دارای دو بخش محتوایی و تدریس است، در محتوا نمی‌توان تغییری ایجاد کرد، تدریس نیز دارای اصول و قواعد خاص و سلیقه است، اصول اولیه در تدریس را نیز نباید نادیده گرفت و همگی باید به صورت یکسان رعایت کنند، فقط با ارائه سلیقه است که خلاقیت مربی و استعداد قرآن‌آموزان بروز پیدا می‌کند.

قاعده‌گویی صرف در آموزش قرآن جایگاهی ندارد
مربی قرآن کریم اظهار کرد: یکی از مباحث در روش تدریس مهارت‌افزایی و حل مسأله است، با ایجاد روش‌های نو انگیزش را در افراد ایجاد و زمینه بروز خلاقیت و استعدادهای قرآن‌آموزان را فراهم می‌کنیم، پرونده قاعده‌گویی صرف و سخنوری تئوری در کلاس‌های قرآنی سال‌هاست که بسته شده، معلم قرآن نباید متکلم ‌وحده باشد، قاعده‌گویی باید در مدت زمان بسیار کوتاه مطرح و پس از آن برای اداره کلاس از خود قرآن‌آموز کمک گرفت، مشارکت مخاطب در عملیاتی کردن روش‌ها، به یادسپاری او نیز کمک بسیاری می‌کند.
اکبری بابیان این مطلب که در رشته‌های قرآنی کاربردی عمل کردن حائز اهمیت است و تنها پرداختن به مباحث تئوری 20درصد جایگاه را به خود اختصاص می‌دهد، گفت: مطالب به صراحت در کتاب عنوان شده و وظیفه من معلم است تا با استفاده از سلیقه، این اصول را به صورت کاربردی تشریح کنم، به گونه‌ای که هم قرآن‌آموز تعریف را متوجه شود و هم بداند چطور مطلب را ادا کند.
مربی قرآنی در ادامه رسم‌الخط کتب آموزشی و مغایرت آن با رسم‌الخط‌های رسمی را دارای معایب و مزایایی برشمرد و افزود: برای آموزش در رده‌های سنی مختلف باید تفکیک سنی را در نظر بگیریم، در حال حاضر رسم‌الخط‌های موجود دوران ابتدایی و راهنمایی خوب است اما باید حواسمان باشد هدف اصلی ما رسم‌الخط عثمان‌طه است و باید به این سو حرکت کنیم.
وی ادامه داد: در مورد نبود رسم‌الخط‌های آموزشی نمی‌توان نظر قاطع داد، اگر قرار بود این نوع نگارش وجود نداشته باشد فعالان قرآنی تدبیری را اتخاذ کرده و کتب آموزشی را جمع‌آوری می‌کردند، در مجموع تفاوت فاحشی بین آنها وجود ندارد، اما بهترست افرادی که قصد تخصصی کار کردن دارند از همان ابتدای امر با رسم‌الخط عثمان‌طه آموزش ببینند.

آسیب بی‌توجهی به حفظ اصولی قرآن
حافظ کل قرآن کریم در بخشی از سخنان خود با اشاره به آسیب‌های عدم توجه به حفظ درست و کاربردی، اظهار کرد: آسیب‌های بد حفظ کردن را در ابعاد آسیب‌های فنی و رفتاری گنجانده می‌شود، قرآن‌آموز به دلیل وجود آسیب فنی در کلیت و محتوا نمی‌تواند محفوظات خود را به درستی ارائه دهد که با مرور مداوم، داشتن مربی حاذق و آشنایی با مواردی که به علم این حوزه ارتباط دارد رفع می‌شود.
اکبری در پایان آسیب رفتاری را از دیگر موارد آسیب‌های بد حفظ کردن بیان کرد و گفت: عدم توانایی در خوب حفظ کردن مخاطب را خسته کرده و همین خستگی باعث می‌شود تا قرآن‌آموز در دوران نوجوانی پرخاشگر شود، آستانه تحملش پایین بیاید و مستعد برای رفتار ناهنجار ‌شود، آسیب رفتاری حفظ بد با حضور پررنگ خانواده و دلگرمی، تقویت اراده فردی و مربی حاذق برطرف خواهد شد.