به مناسبت سالروز شهادت امام حسن عسکری/
ارتباط امام حسن عسکری(ع) با شیعیان به واسطه وکلای ابناءالرضا/ «کافی»؛ آینه حکمت عمیق امام
گروه اندیشه: امام حسن عسکری(ع) به این دلیل با شیعیان کم‌تر مراوده می‌کرد تا شیعیان را برای دوران غیبت امام زمان(عج) آماده کند و از طریق وکلای مورد اعتماد با شیعیان ارتباط داشت.
عباس تقویان عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، گفت: امام حسن عسکری(ع) حلقه واسط بین امامان قبل و آخرین وصی خداوند و ذخیره الهی امام حجت(عج) هستند و همین مسئله را می‌توان به عنوان وجه تمایز امام حسن عسکری(ع) نسبت به دیگر امامان معصوم برشمرد.
این استاد دانشگاه افزود: امام حسن عسکری به «ابن الرضا» معروف بودند این لقب به فرزندان امام رضا(ع) اطلاق می‌شد و امام جواد(ع)، امام هادی(ع) و امام عسکری به ابن الرضا معروف بودند یکی از ویژگی ابن الرضا این است که این بزرگواران به شدت تحت مراقبت‌های سیاسی -اجتماعی بودند و ارتباط آنها با شیعیان بسیار محدود بود، مگر ارتباط‌هایی که با افراد خاص مانند «عثمان بن سعید» که نماینده تام اختیار امام بودند. عثمان بن سعید رابط بین امام و سایر شیعیان بود همین ارتباط باواسطه باعث شد تا شیعیان به لحاظ ذهنی آمادگی لازم را برای دوران غیبت امام زمان(عج) پیدا کنند. بسیاری از تحلیل‌گران تاریخ معتقدند امام حسن عسکری به این دلیل با شیعیان کم‌تر مراوده می‌کرد تا شیعیان را برای دوران غیبت آماده کند.
تقویان درباره شخصیت علمی امام حسن عسکری گفت: می‌توان شخصیت علمی امام حسن عسکری را از دو منظر مورد بررسی قرار داد. از منظر اول، امام حسن عسکری امام معصوم شیعیان است که دارنده علم لدنی خدایی است. ایشان به رغم اینکه عمر کوتاهی داشتند و در زمان شهادت تنها 28 سال داشتند اما جایگاه و مقام علمی این بزرگوار بسیار شاخص و برجسته است. انعکاس این ویژگی و علم معصومانه امام در عرصه زندگی ایشان کاملا مشهود است.
این استاد دانشگاه با اشاره به منظر دیگر علم امام حسن عسکری گفت: درست است که فعالیت‌های امام حسن عسکری از سوی دولت عباسی محدود می‌شد اما امام با نامه نگاری‌هایی که به واسطه نمایندگان خود با شیعیان داشتند، معارف را برای شیعیان تبیین می‌کردند. سخنان امام با شیعیان بهترین گواه برای انعکاس حکمت ایشان است. البته که اگر کتب روایی چون «کافی» را مطالعه کنیم، حکمت و دانش عمیق امام حسن عسکری بیشتر برای ما روشن می‌شود.
وی افزود: امام حسن عسکری(ع) در پاسخ به شبهات و عقاید انحرافی زمان خود مقابله جدی می‌کردند که نمونه‌های از پاسخ به شبهات امام در مناظرات و منابع کهن و در لابه‌لای متون تاریخی ثبت و ضبط شده است.
این استاد دانشگاه افزود: امامان بعد از امام رضا(ع) از روش‌های دیگری برای ارتباط با شیعیان استفاده می‌کردند. یکی از راه‌هایی که این بزرگواران از آن بهره می‌گرفتند، شبکه وکلایی بود که امامان را با شیعیان مرتبط می‌کرد.
وی در خصوص ویژگی‌های وکلای ابناء الرضا گفت: وکلای ابناء الرضا افراد خاصی با تعداد انگشت شماری بودند که شبکه‌ای ارتباطی به صورت گسترده ایجاد کردند تا از این طریق با شیعیان در مناطق مختلف اسلامی از جمله ایران، شام وعراق در ارتباط باشند. خلفای عباسی اگر چه امامان شیعه را تحت کنترل شدید داشتند اما امامان در آن شرایط اختناق و خفقان بازبه سوالات و شبهات پیروانان خود پاسخ می‌گفتند و ارتباط سیاسی و تشکیلاتی را در سطوح مختلف با شیعیان خود حفظ می‌کردند.
تصریح امامت امام زمان از سوی امام حسن عسکری(ع)
وی افزود: امام حسن عسکری در سال 254 هجری بعد از شهادت امام هادی(ع) به امامت رسیدند و در سال 260 هجری توسط معتضد عباسی به شهادت رسیدند. معتضد تلاش می‌کرد تا نشان بدهد امام به صورت طبیعی فوت کرده است اما تلاش‌های وی به نتیجه نرسید و همگان متوجه شدند که این بزرگوار به وسیله سم عباسی به شهادت رسیدند.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق تصریح کرد: امام حسن عسکری در توقیعاتی که داشتند، فرزند کوچک خود را به امامت برگزیدند. زمانی که امام حسن عسکری به شهادت رسیدند «ابوالادیان» نقل می‌کند که برادر امام حسن عسکری یعنی «جعفر کذاب» آمد که بر پیکر امام نماز بخواند اما در این لحظه کودکی آمد و پیراهن او کشید و گفت تو حق نماز خواندن بر پیکر پدر من نداری و او را کنار کشید و آن کودک خود بر پیکره امام حسن عسکری نماز خواند.
تقویان در آخرگفت: امام زمان(عج) عموی دیگری به نام «سید محمد» داشتند. ایشان نیز در میان شیعیان از جایگاه والای علمی برخوردار بودند. عده‌ای از شیعیان گمان می‌کردند که شاید سیدمحمد بعد از امام حسن عسکری(ع) عهده‌دار منصب امامت شود، اما با توجه به تنفیذی که امام عسکری داشتند امام زمان بعد از پدر خود جانشین ایشان شدند. البته سیدمحمد نیز هیچگاه مدعی نبودند که جانشینی امام حسن عسکری هستند و در گزارش‌های تاریخی امام حسن عسکری به امامت فرزند کوچک خود تصریح کرده‌‌اند و این مهم امروز برای کسی پوشیده نیست.
این استاد دانشگاه افزود: امام حسن عسکری به «ابن الرضا» معروف بودند این لقب به فرزندان امام رضا(ع) اطلاق می‌شد و امام جواد(ع)، امام هادی(ع) و امام عسکری به ابن الرضا معروف بودند یکی از ویژگی ابن الرضا این است که این بزرگواران به شدت تحت مراقبت‌های سیاسی -اجتماعی بودند و ارتباط آنها با شیعیان بسیار محدود بود، مگر ارتباط‌هایی که با افراد خاص مانند «عثمان بن سعید» که نماینده تام اختیار امام بودند. عثمان بن سعید رابط بین امام و سایر شیعیان بود همین ارتباط باواسطه باعث شد تا شیعیان به لحاظ ذهنی آمادگی لازم را برای دوران غیبت امام زمان(عج) پیدا کنند. بسیاری از تحلیل‌گران تاریخ معتقدند امام حسن عسکری به این دلیل با شیعیان کم‌تر مراوده می‌کرد تا شیعیان را برای دوران غیبت آماده کند.
تقویان درباره شخصیت علمی امام حسن عسکری گفت: می‌توان شخصیت علمی امام حسن عسکری را از دو منظر مورد بررسی قرار داد. از منظر اول، امام حسن عسکری امام معصوم شیعیان است که دارنده علم لدنی خدایی است. ایشان به رغم اینکه عمر کوتاهی داشتند و در زمان شهادت تنها 28 سال داشتند اما جایگاه و مقام علمی این بزرگوار بسیار شاخص و برجسته است. انعکاس این ویژگی و علم معصومانه امام در عرصه زندگی ایشان کاملا مشهود است.
این استاد دانشگاه با اشاره به منظر دیگر علم امام حسن عسکری گفت: درست است که فعالیت‌های امام حسن عسکری از سوی دولت عباسی محدود می‌شد اما امام با نامه نگاری‌هایی که به واسطه نمایندگان خود با شیعیان داشتند، معارف را برای شیعیان تبیین می‌کردند. سخنان امام با شیعیان بهترین گواه برای انعکاس حکمت ایشان است. البته که اگر کتب روایی چون «کافی» را مطالعه کنیم، حکمت و دانش عمیق امام حسن عسکری بیشتر برای ما روشن می‌شود.
وی افزود: امام حسن عسکری(ع) در پاسخ به شبهات و عقاید انحرافی زمان خود مقابله جدی می‌کردند که نمونه‌های از پاسخ به شبهات امام در مناظرات و منابع کهن و در لابه‌لای متون تاریخی ثبت و ضبط شده است.
این استاد دانشگاه افزود: امامان بعد از امام رضا(ع) از روش‌های دیگری برای ارتباط با شیعیان استفاده می‌کردند. یکی از راه‌هایی که این بزرگواران از آن بهره می‌گرفتند، شبکه وکلایی بود که امامان را با شیعیان مرتبط می‌کرد.
وی در خصوص ویژگی‌های وکلای ابناء الرضا گفت: وکلای ابناء الرضا افراد خاصی با تعداد انگشت شماری بودند که شبکه‌ای ارتباطی به صورت گسترده ایجاد کردند تا از این طریق با شیعیان در مناطق مختلف اسلامی از جمله ایران، شام وعراق در ارتباط باشند. خلفای عباسی اگر چه امامان شیعه را تحت کنترل شدید داشتند اما امامان در آن شرایط اختناق و خفقان بازبه سوالات و شبهات پیروانان خود پاسخ می‌گفتند و ارتباط سیاسی و تشکیلاتی را در سطوح مختلف با شیعیان خود حفظ می‌کردند.
تصریح امامت امام زمان از سوی امام حسن عسکری(ع)
وی افزود: امام حسن عسکری در سال 254 هجری بعد از شهادت امام هادی(ع) به امامت رسیدند و در سال 260 هجری توسط معتضد عباسی به شهادت رسیدند. معتضد تلاش می‌کرد تا نشان بدهد امام به صورت طبیعی فوت کرده است اما تلاش‌های وی به نتیجه نرسید و همگان متوجه شدند که این بزرگوار به وسیله سم عباسی به شهادت رسیدند.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق تصریح کرد: امام حسن عسکری در توقیعاتی که داشتند، فرزند کوچک خود را به امامت برگزیدند. زمانی که امام حسن عسکری به شهادت رسیدند «ابوالادیان» نقل می‌کند که برادر امام حسن عسکری یعنی «جعفر کذاب» آمد که بر پیکر امام نماز بخواند اما در این لحظه کودکی آمد و پیراهن او کشید و گفت تو حق نماز خواندن بر پیکر پدر من نداری و او را کنار کشید و آن کودک خود بر پیکره امام حسن عسکری نماز خواند.
تقویان در آخرگفت: امام زمان(عج) عموی دیگری به نام «سید محمد» داشتند. ایشان نیز در میان شیعیان از جایگاه والای علمی برخوردار بودند. عده‌ای از شیعیان گمان می‌کردند که شاید سیدمحمد بعد از امام حسن عسکری(ع) عهده‌دار منصب امامت شود، اما با توجه به تنفیذی که امام عسکری داشتند امام زمان بعد از پدر خود جانشین ایشان شدند. البته سیدمحمد نیز هیچگاه مدعی نبودند که جانشینی امام حسن عسکری هستند و در گزارش‌های تاریخی امام حسن عسکری به امامت فرزند کوچک خود تصریح کرده‌‌اند و این مهم امروز برای کسی پوشیده نیست.
