تشریح علل انحطاط جامعه تنها نیم قرن پس از وفات پیامبر(ص)

حجت‌الاسلام و المسلمین سیدسجاد ایزدهی، مدیر گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره تفاوت تقویت آگاهی‌بخشی سیاسی با  سیاسی‌کاری و آلوده شدن به مسائل سیاسی در منابر و مجالس عزاداری امام حسین(ع) و ویژگی‌های یک منبرعاشورایی مطلوب در حوزه سیاسی گفت: فضایی که در ایام محرم ایجاد می‌شود بستر مناسبی است که ماجرای سال 61 هجری قمری را برای مردم بازخوانی و تبیین کنیم.

توجه به بازخوانی اصیل واقعه عاشورا

وی ادامه داد: درباره این واقعه نظرات گوناگونی ارائه شده است. ممکن است برخی فکر کنند این مسئله فقط مربوط به امام حسین(ع) و در نتیجه مسئله‌ای شخصی بوده است. برخی دیگر آن راتعبیر صرفا عرفانی کرده‌اند و هدف امام حسین(ع)را تنها شهید شدن بیان کرده‌اند یا بعضا گفته شده است واقعه عاشورا چیزی شبیه مقوله «نجات‌انگاری» مسیحیت بوده است؛ یعنی امام حسین(ع) کشته شد تا مردم به واسطه گریه بر ایشان گناهان‌شان بخشیده شود.

حجت‌الاسلام ایزدهی افزود: اما آن چیزی که در بازخوانی اصیل واقعه عاشورا باید مورد توجه قرار گیرد این است که واقعه عاشورا دریک بستر اجتماعی اتفاق افتاد که در آن، جامعه کاملا به لحاظ سیاسی منقلب شده بود؛ به تعبیر قرآن «أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِکُمْ»وجامعه به گذشته قبل از اسلام خود برگشته بود.

وی اظهارکرد: رفتار امام حسین(ع) در این زمینه یک رفتار زمانمند، با توجه به شرایط موجود و مقتضیات زمان بود و برای اصلاح اجتماعی صورت گرفت، لذا حرکتی کاملا سیاسی بود و کسی نمی‌تواند این را انکار کند، زیرا مقابله با حاکم فاسد و جائر بود.

شناخت شرایط جامعه آن روز برای تبیین نهضت عاشورا

حجت‌الاسلام ایزدهی در تشریح شرایط اجتماعی آن زمان گفت: مردم در آن دوران در غفلت به سر می‌بردند و در فضای اسلام اصیل نبودند، سنت پیامبر(ص) فراموش شده بود و در شرف از بین رفتن بود. حال امام حسین(ع) با چنین رویکردی می‌خواستند مردم را هوشیار کنند، آنها را به اسلام اصیل دعوت کنند و آن را به یاد مردم بیاورد تا مردم گمشده خود را بازیابند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عنوان کرد: تعبیر خود امام حسین(ع) نیز این است که: ««إِنّى لَمْ أَخْرُجْ أَشِرًا وَلا بَطَرًا وَلا مُفْسِدًا وَلا ظالِمًا وَإِنَّما خَرَجْتُ لِطَلَبِ الاِْصْلاحِ فى أُمَّةِ جَدّى، أُریدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَأَنْهى عَنِ الْمُنْکَرِ وَأَسیرَ بِسیرَةِجَدّى وَأَبى عَلِىِّ بْنِ أَبیطالِب»، یعنی می‌خواهم سیره جدم و پدرم را احیا کنم.

وی ادامه داد: نکته مهم این است که در منابر باید این مسئله را بازخوانی کنیم که چگونه شد که این اتفاق با گذشت تنها 50 سال از وفات پیامبر(ص)، در سال 61 هجری قمری، می‌افتد و مردمی که تربیت شده پیامبر(ص) و قرآن هستند چنین عملی را انجام می‌دهند که به صورت عادی هیچ قومی انجام نمی‌دهد.

حجت‌الاسلام ایزدهی تصریح کرد: در واقع باید این تغییر و تحولات جامعه مورد بازخوانی قرار بگیرد. آیا تقصیر حاکمان بوده است؟  نقش تحریف‌کنندگان دین در این میان چه بوده است؟ امام حسین(ع) می‌خواست این مسائل را تبیین کند که این چیزی که امروز در جامعه وجود دارد و حاکمان بیان می‌کنند اسلام اصیل نیست و اسلام اصیل آن است که پیامبر(ص) و امام علی(ع) ارائه کردند.

منابر عاشورایی هشداردهنده به جامعه برای جلوگیری از حرکت به سمت انحطاط باشند

وی اظهار کرد: لذا منابر عاشورایی اگر می‌خواهند به امام حسین(ع) اقتدا کنند باید فضای موجود جامعه را بشناسند، فضای موجود جامعه جهانی را رصد کنند، ایده‌آل‌ها و آرمان‌ها را نیز درنظر بگیرند و براساس سیره اباعبدالله (ع) بیان کنند که چگونه می‌شود یک جامعه به سمت انحطاط برود و یا چگونه از انحطاط خارج شود.

این کارشناس اندیشه سیاسی ابراز کرد: اگر گفتن اینگونه ملاک‌ها و هشداردادن به مردم برای عقب گرد نکردن نسبت به مبانی اسلام و ارزش‌های اسلامی و توجه به اصلاح جامعه در منابر انجام شود قطعا امر مطلوبی است.

تبعات منفی استفاده سیاسی از منابر امام حسین(ع)

وی یادآور شد: اما زمانی است که ما از این قیام استفاده ابزاری می‌کنیم. یعنی ممکن است یک گروه، جریان و جناحی بگوید این بخش از سخن امام حسین(ع) یعنی جریان و گروه ما حق است و بقیه باطل هستند. در واقع همان چیزی که امام حسین(ع) از وقوع آن حذر داشتند و نمی‌خواستند جامعه را به سمت یک گروه و حزب بکشاند دوباره مرتکب بشویم و مردم را به سمت یک گروه بکشانیم و امام حسین(ع) را به خودمان مستند کنیم.

ایزدهی اظهار کرد: معروف است که امام حسین(ع) وقتی که می‌خواستند از مکه خارج شوند فرمودند من از مکه می‌روم برای اینکه می‌خواهم قربانی اسلام شوم نه اینکه مکه به خاطر من به خطر بیفتد. اما ما عملا بعضا امام حسین(ع) را فدای مطامع خودمان و حزب‌مان می‌کنیم در حالی که قضیه برعکس است و باید امام حسین(ع) را احیا کنیم ولو اینکه خودمان و حزب‌مان تضعیف شود و در واقع حقانیت امام حسین(ع) را الگو قرار دهیم، لذا منابر باید در این جهت حفظ شوند.

وی تصریح کرد: در واقع آن چه که نباید در منابر محقق شود این است که امام حسین(ع) را به حزب و جناح خاصی مستند کنیم زیرا در نتیجه این کار آن پیام بلند نهضت عاشورا از سطح آرمانی به سطح پایینی تقلیل داده‌ا‌یم که عملا ماهیت قیام حسینی را از بین می‌برد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: نکته دوم اینکه مردمی که پای این منابر و مجالس می‌آیند به امام حسین(ع) باور دارند و نمی‌خواهند وارد فضاهای سیاسی جزئی شوند و اصلا صلاح هم نیست که وارد این فضاها بشوند زیرا مجلس امام حسین(ع) مجلس سیاسی به معنای سیاسی‌کاری نیست بلکه مجلسی است که معارف نهضت امام حسین(ع) باید تبیین شود.

وی خاطرنشان کرد: طبیعتا سیاسی شدن این مجالس سبب می‌شود بخشی از مردم حاضر در این مجالس از آن جدا شوند که شایسته این فضاها نیست. در عین حال که باید ملاک‌های سیاسی، بصیرت‌افزایی دینی نسبت به ولایت، جامعه و دشمنان در منابر امام حسین(ع) گفته شود اما سیاسی‌کاری و هزینه کردن از امام حسین(ع) برای مطامع و اهداف جریانی و جناحی به صلاح و شایسته نیست زیرا منجر به خاص شدن مخاطبان و تقلیل مخاطبان خواهد شد که با اهداف قیام امام حسین(ع) سازگار نیست.

منابر حسینی براساس سیره پیامبر(ص) امربه معروف و نهی از منکر را تبیین کنند

حجت‌الاسلام ایزدهی با بیان اینکه یکی دیگر از اهداف قیام امام حسین(ع) امر به معروف و نهی از منکر در یک معنای وسیع بود، گفت: منابر حسینی باید این مسئله را در نظر بگیرند و این فریضه را به شکل جزئی و موردی معنا نکنند و آن را  در قالب اصلاح جامعه و ارجاع جامعه به سمت الگوها تشریح و تفسیر کنند. 

وی تأکید کرد: لذا منابر وظیفه دارند همانند امام خمینی(ره) که با پیروی از سیره پیامبر(ص) مردم را از فضای غیر اسلامی یا به تعبیری جاهلی به یک فضای اسلامی و ارزشی هدایت کردند، به مردم هشیاری دهند تا نکند ما نیز با گذشت 50 سال از انقلاب اسلامی فراموش کنیم برای چه انقلاب کردیم و برای چه در مقابل قدرت‌های جهانی ایستادیم.

حجت‌الاسلام ایزدهی عنوان کرد: اگر این اتفاق در منابر بیفتد می‌توان به نتیجه امیدوار بود اما اگر محقق نشود هم قیام مصادره می‌شود و هم هدف مطلوب برای مردم تبیین نمی‌شود و در نتیجه مخاطبان ما مخاطبان صنفی خواهند شد در حالی که قرار بود مخاطبان ما فراگیر و عمومی باشند.

توجه ویژه منابر در عاشورای امسال به تمایزات اسلام ناب و اسلام آمریکایی

حجت‌الاسلام ایزدهی درباره نقش منابر به ویژه در محرم امسال در تبیین تمایزات اسلام حسینی یعنی اسلام اصیل با اسلام داعشی یعنی اسلام آمریکایی گفت: چون منطق ما «کل یوم عاشورا کل ارض کربلا» است لذا پیام‌های ما نیز فرازمانی و فرامکانی است. امروز طبیعتا باید پیام خاصی از نهضت امام حسین(ع) برجسته شود همانطور که مثلا سال گذشته بخش خاصی از پیام ایشان برجسته شده بود.

وی تأکید کرد: در واقع برای شرایط کنونی نیز پیام امام حسین(ع) قابلیت عرضه دارد. اگر حرکت امام حسین(ع) را مرور کنیم می‌بینیم که ابا عبدالله در مقابله با سپاهیان یزید ابتدا غافلان را دعوت به اسلام اصیل می‌کند. با آنکه امام حسین(ع) در فضای جهاد و مقابله قرار دارد اما جهادش هم جهاد رحمانی است و با سپاهیان دشمن و حتی اسبان حر هم انسانی رفتار می‌کند و حر را نیز در روز عاشورا با وجود دشمنی‌های قبلی‌اش در جبهه خود می‌پذیرد و با وی رفتار انسانی و ارزشی می‌کند.

امروز داعش ادامه‌دهنده و نماد اسلام اموی است

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی یادآور شد: در حالی که امروز می‌بینیم منطقی عرضه شده است که عملا اقرار می‌کند ما ادامه دهندگان راه ابوسفیان هستیم و اسلام ما اسلام اموی در قابل اسلام علوی است. امروز تبیین تقابل اسلام اموی و اسلام علوی و بیان شاخص‌های هر دو، بسیار مهم است. چناچه آنها دارند یارگیری می‌کنند و مردم را اغفال می‌کنند که اسلام اصیل هستیم.

وی تصریح کرد: حال باید پرسید آیا ملاک‌های اسلام اموی مطابق سیره پیامبر(ص) و قرآن است یا اسلام علوی؟ طبیعتا امام حسین(ع) در این میان یک شاخص و معیار برای تشخیص این دو جبهه است. اگر ما  سیره علوی را مرور کنیم و نهضت امام حسین(ع)  را به خوبی مطالعه کنیم می‌بینیم که امر به معروف و نهی از منکر در نگاه امام حسین(ع) به معنای تحجر، خشونت و واگرایی در جامعه نیست و نوع عطوفت‌ها و هدایتگری‌های ابی عبدالله (ع) نشان می‌دهد که که کدام اسلام، اسلام اصیل است و کدام اسلام، اسلام بدلی و تقلبی.

امام حسین(ع)، معیار روشنگر همراهان اسلام علوی و حامیان اسلام اموی در عصر حاضر

حجت‌الاسلام ایزدهی بیان کرد: در واقع امام حسین(ع) نشان می‌دهد که چه کسانی با اسلام علوی همراهند و چه کسانی در جبهه اسلام اموی قرار دارند. روز عاشورا و در کربلا اسلام اموی است که در مقابل اسلام علوی قرار می‌گیرد و امام حسین(ع) مقتول منطق یزیدی می‌شود؛ یزید که به عنوان یک منطق نمادی از نظام سلطه امروز است.

 وی اظهار کرد: امروز چه کسی است که نداند  داعش و گروه‌های امثال آن با نظام سلطه مرتبطند. هدف این گروه‌ها ایجاد تفرقه در امت اسلامی است یعنی شیعه و سنی مسلمان را دشمن فرض می‌کنند و آمریکا و صهیونیسم را دشمن نمی‌‌دانند.

مدیر گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ابراز کرد: طبیعی است اگر ما این ملاک‌ها را کنار هم بگذاریم می‌بینیم که اسلام اموی مسلمان کشی می‌کند، مظاهر اسلام را از بین می‌برد، مقدساتی مانند جهاد در اسلام را به مسائل خلاف عفت مانند جهاد نکاح آلوده می‌کند و مسلمانان را برخلاف سیره اسلام تکفیر می‌کند و می کشد که این اعمال هیچ تطابقی با اسلام اصیل ندارد.

حجت‌الاسلام ایزدهی در پایان عنوان کرد: بنابراین منابر حسینی باید بگویند امروز هم همچنان اسلام اموی و اسلام علوی وجود دارد و تنها ادم‌های آن عوض شده‌اند وبراین اساس ملاک‌ها و شاخص‌های این دو جبهه را بیان کنند.