عبادت هموارکننده مسیر عبودیت است

به گزارش کانون خبرنگاران نبأ، مهدی فیض، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی در جلسه هفتگی تفسیر قرآن کریم با عنوان «مبانی تدبر در قرآن و ادعیه» که روز چهار‌شنبه، 12 شهریورماه با حضور جمعی از کارمندان واحدهای مختلف جهاد دانشگاهی و دانشجویان در سالن جلسات ساختمان شماره 2 جهاد دانشگاهی برگزار شد، اظهار کرد: عبادت، هموارکننده مسیر عبودیت است پس در هر عبادتی (ازجمله تلاوت قرآن و دعا) باید در جست‌وجوی حقیقتی بود که مسیر حرکت به سوی خدا را هموارتر و آدمی را در بندگی بیشتر خداوند توانمندتر می‌کند.

وی با اشاره به روایاتی از امام رضا(ع)، گفت: «لیس العباده کثره الصیام و الصلاه انما العباده، کثره التفکر فی امر الله». «عبادت و اطاعت به روزه و نماز زیاد نیست، بلکه عبادت، تفکر و اندیشه در کار خدا و اسرار و آثار نظام آفرینش اوست».

فیض با اشاره به مفهوم عبادت در قرآن گفت: عبادت یعنی خضوع در نزد پروردگار، تسبیح، تنزیه و تمجید پروردگار. عبادت به معنای خاصّش، ... یعنی همان خلوت با خدا، نماز، دعا، مناجات، تهجّد، نماز شب و مانند آن که جزء متون اسلام است.

وی با اشاره به روایاتی از امام  علی(ع)، گفت: «هیچ تقرّب جوینده‌ای، چیزی چون عبادت خدا به او نزدیک نشده است». با توجه به این دستاورد عبادت است که اولیای الهی، همواره به پرستش خدا عشق می‌ورزند.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی ادامه داد: از آنجایی که انسان مسیر خدایی شدن و بازگشت به کمال مطلق را از مهبط و قرارگاه زمین آغاز می‌کند، مسیری سخت و دشوار را باید بپیماید که گاه از آن به دوزخ دنیوی یاد می‌شود. انسان از پست‌ترین عنصر در هستی یعنی خاک آفریده شده است. این پست‌ترین درعین حال قابل‌ترین عنصر نیز به شمار می‌آید، از این رو پذیرای روح الهی شده و توانایی آن را دارد تا مقام خلافت الهی بر همه کائنات، خود را بالا بکشد. راه رسیدن به خدایی شدن و لقای الهی، مسیری از عبودیت تا متأله شدن است.

فیض افزود: اما این تمام مسیر بشر نیست، چون پس از خدایی شدن تا ربوبیت یافتن در مقام خلافت الهی، راهی بس کوتاه و شیرین باید پیموده شود. از این رو در آموزه‌های قرآنی فرصت عمر کوتاه دنیوی، فرصتی بی‌نظیر و بی‌بدیل است که هرگز تکرار نخواهد شد و انسان هر آنچه را ساخته برای ابدیت خود ساخته است.

وی اظهار کرد: این مسیر تا مظهریت ربوبیت، نیازمند بسترهایی است که از آن به اهداف ابتدایی، میانی و غایی تعبیر می‌شود. این‌گونه است که آبادانی زمین، برپایی عدالت، تعلیم و تزکیه، جامعه مدنی و امت و مانند آن به عنوان فلسفه آفرینش و اهداف خلقت انسان معرفی می‌شود چراکه هر یک بستری برای دیگری است. انسان در این مسیر است که شدن‌های کمالی را به واسطه ابتلا و مانند آن تمرین می‌کند و در کوره دنیا برای عبودیت و خلافت و ربوبیت آب‌دیده می‌شود.

فیض با اشاره به روایتی از پیامبر اکرم(ص) گفت: «نیه المؤمن خیر من عمله و نیه الکافر شر من عمله». «نیت مؤمن بهتر از عمل اوست و نیت کافر بدتر از عمل اوست».

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی به معانی مختلف نیت اشاره کرد و گفت: 1- نیت به معنای عقیده و ایمان است که بهتر از عمل خارجی است. چنانکه کفر قلبی بدتر از فسق عملی است. 2- نیت عمل خیر مؤمن اگر بر آن عمل قدرت نداشته باشد بهتر است از خود عمل اگر بر آن قدرت یابد. زیرا نیت، خالص برای خداست اما عمل، ممکن است ریاکارانه باشد و کافر نیز نیت بدش بالاتر از اعمال زشتی است که انجام می‌دهد، زیرا ممکن است نیت‌های بدی بکند که قدرت بر انجام آن‌ها را ندارد والا انجام می‌داد.

وی ادامه داد: 3- نیت، امری قلبی است و بسیاری اوقات با اغراض نفسانی و دنیوی آمیخته است و اخلاص و تصفیه و پاکیزه کردن آن به طوری‌که به هیچ غرض جز رضای خدا آمیخته نباشد، کاری سخت و دشوار است و جز یگانه مردان روزگار به آن دست نمی‌یابند و با این حال در نزد آنان نیز مراتبی بسیار دارد. بنابراین با توجه به اینکه حسن و کمال عمل از حسن و کمال نیت سرچشمه می‌گیرد، دانسته می‌شود که طبیعت و جوهره نیت با طبیعت عمل تفاوت دارد و نیت ذاتاً و اصالتاً خوب است و عمل به تبع آن خوب است و از همین بیان، بد بودن نیت کافر نسبت به عمل او نیز معلوم می‌شود.

فیض در ادامه با اشاره به معنی صبر، گفت: صبر و استقامت عصاره همه فضیلت‌ها و خمیرمایه همه سعادت‌ها و ابزار وصول به هر گونه خوشبختى است. انسان بدون صبر هم در جهات مثبت به جایى نمى‌رسد و هم در برابر عوامل منفى شکست مى‌خورد چراکه صابر نبودن مساوى با شکست است. به همین دلیل کلید اصلى پیروزى‌ها، صبر است.

وی افزود: صبر یکی از عناصر تقویت پایه‌های ایمان است. هر قدر ایمان انسان به حکمت و رحمت پروردگار بیش‏تر باشد، صبر او نیز افزون‏‌تر خواهد بود. امیرمؤمنان(ع) می‏‌فرماید «اساس و ریشه صبر، ایمان و یقین خوب نسبت به خداوند است».

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی در ادامه عنوان کرد: صبر یعنی ثبات و آرامش نفس در سختی‌ها، بلاها، مصائب، پایدارى و مقاومت در برابر آن‌ها، به طوری که از گشادگى خاطر و شادى و آرامشى که پیش از آن حوادث داشت بیرون نرود و زبان خود را از شکایت و اعضای خود را از حرکات ناهنجار نگاه دارد. علمای اخلاق صبر را بر سه دسته می‌دانند که مکررا در روایات  آمده است، «صبر بر سه قسم است، صبر در هنگام مصیبت، صبر بر طاعت و صبر بر ترک گناه».

فیض در پایان با بیان اینکه نتیجه و ثمره صبر گشایش کارها است، یادآور شد: صبر در برابر مشکلات، ناملایمات، مصیبت‌ها و ... یکی از راه‌های رسیدن به قرب الهی است که در قرآن و روایات بر آن تأکید فراوان شده است.