سه نوع معیت الهی
قرآن کریم، سه نوع معیت برای حضرت حق با آدمیان ترسیم می‌کند؛ یکی معیت عام باشد که از آن به معیت قیّومیه یا مطلقه تعبیر میشود، دیگر از معیت خداوند، «معیت قهریه» و سوم «معیت خاص» است.
حجت‌الاسلام والمسلمین حمید احمدی، عضو هیئت علمی گروه انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی در یادداشتی که در اختیار ایکنای قم قرار داده است، نوشت: قرآن کریم در آیه شریفه ۱۲۸ سوره مبارکه نحل از مَعیّت خداوند با پارسایان و محسنین خبر داده و فرمود: «إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِینَ اتَّقَوْا وَالَّذِینَ هُمْ مُحْسِنُونَ».
و قبل از این بشارت، در آیات پیشین آن، برخی از اوصاف و فضیلت‌های ایشان را تبیین می‌کند، از حکمت، عدالت، مقاومت، صبر و مداومت در راه تبلیغ حق و عفو.
اما از ظرافت‌های آیه آن باشد که، اولاً بشارت از عنایت و حمایت ویژه خداوند نسبت به کسانی که به این صفات آراسته‌اند، می‌دهد که ایشان در کنف لطف خاص او قرار خواهند گرفت و راه صعود و کمال نشان‌شان دهد و بر ایشان گشاید.
ثانیاً، این معیت به حسب مفاد آیات دیگر، خاص باشد، چون که هستی در هیچ لحظه و نقطه‌ای خالی از حضور حق‌تعالی نیست و بلکه همه هستی چیزی جز تجلی ذات حق و حضورش نباشد، پس چگونه فرمود، خداوند با پارسایان و محسنین هست؟
قرآن کریم، سه نوع معیت برای حضرت حق با آدمیان ترسیم می‌کند؛ یکی معیت عام باشد که از آن به معیّت قیّومیه یا مطلقه تعبیر میشود. آن‌جا که فرمود: «هُوَ مَعَكُمْ أَیْنَ مَا كُنتُمْ؛ هر كجا باشيد او با شماست»(سوره حديد/آیه 4) خداوند با همه خلائق در همه حالات هست و اساساً بی‌حضور او آدمی قابلیت وجود و بقا نمی‌یابد و چیزی نیست که به ذکر آید و به اشاره و معنا درآید: «لَمْ يَكُنْ شَيْئًا مَذْكُورًا؛ كه چيز قابل ذكرى نبود.»(سوره انسان/ آیه ۱).
همه از مسلمان، مشرک و کافر در ذیل این معیت الهی قرار دارند و بدون آن هیچ‌اند.
«گر به جهل آییم آن زندان اوست/ور به علم آییم آن ایوان اوست
ور به خواب آییم مستان وییم/ ور به بیداری به دستان وییم
ور بگرییم ابر پر زرق وییم/ ور بخندیم آن زمان برق وییم
ما کییم اندر جهان پیچ پیچ/چون الف او خود چه دارد، هیچ هیچ.»
دیگر از معیت خداوند، «معیت قهریه» باشد، فرمود: «إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصَادِ؛مسلما پروردگار تو در كمينگاه است.»(سوره فجر/آیه۱۴).
خداوند در کمین‌گاه است و آنان را رصد می‌کند. این معیت ویژه ظالمان و آلودگان به پلیدی‌ها و اهل دسیسه‌ای است که در محافل مخفی به دسیسه چینی، تباهی و طراحی ستم برخلق و علیه حق گرد هم می‌آیند، باشد.
چنان‌که فرمود: «یَسْتَخْفُونَ مِنَ‌النَّاسِ وَلَایَسْتَخْفُونَ مِنَ‌اللَّهِ وَهُوَ مَعَهُمْ إِذْ یُبَیِّتُونَ مَا لَایَرْضَىٰ مِنَ‌الْقَوْلِ ۚ وَکَانَ‌اللَّهُ بِمَا یَعْمَلُونَ مُحِیطًا؛ خیانت خود را از مردم پنهان می‌دارند، و (نمی‌توانند)از خدا پنهان کنند، و خدا با آنان بود، آن گاه که در جلسه مخفی شبانه، درباره طرح و نقشه و سخنی که خدا به آن رضایت نداشت، چاره اندیشی می‌کردند و خداوند همواره به آن‌چه انجام می‌دهند، احاطه دارد.»
و سوم «مَعیّت خاص» باشد که فرمود: «خداوند با پارسایان و محسنین است». او همان‌سان که در جان، قلب و اندیشه پارسایان و محسنین جای دارد، چون نفس خویش به این فضیلت‌ها آراسته‌اند، از این رو دل‌شان را بیت و حرم خویش می‌سازد و به اندیشه، تلاش و راه‌شان روشنایی می‌بخشد و بالا می‌برد و با قدرت خویش به هدف می‌رساند که «وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ؛ هنگامی که به سوی دشمنان تیر پرتاب کردی، تو پرتاب نکردی»(سوره انفال/ آیه ۱۷).
از تجلی همین معیت باشد، با آلودگان و ستم‌پیشگان و دسیسه‌گران نیز هست و بر آنان احاطه دارد و باطل را به محاق بَرد و به جلالت همین حضورش، آنان را بی بهره از جمال هستی ساخته و از آنان انتقام خواهد گرفت: «إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِینَ مُنْتَقِمُونَ؛قطعا ما از مجرمان انتقام كشنده ايم.»(سوره سجده/آیه ۲۲).
چنان‌که حضرت آیت الله جوادی آملی بیان می‌دارد: «این معیّتی که در قرآن کریم است، اینها سه قِسم است یک معیّت قیّومیّه است که معیّت عام و مطلق است. خدا با هر کسی هست در هر شرایطی، آن را در سورهٴ مبارکهٴ «حدید» بیان فرمود: «وَهُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ مَا کُنتُمْ» هرجا باشید او با شماست در خواب و بیداری، در خلوت و جلوت خدا با شماست این معیّت قیّومیّه است، نسبت به مؤمن و کافر این آیه صادق است.
یک معیّت ویژه است برای قهر و غلبه، آن را ذات اقدس الهی درباره کسانی که تصمیم‌های زشت می‌گرفتند، فرمود خدا در پشت در‌های بستهٴ افرادی که جلسات خصوصی دارند، در جلسات خصوصی‌شان هست که همان‌جا خواست اینها را بگیرد بتواند، آیه سوره مبارکه نساء این است که «یَسْتَخْفُونَ مِنَ النَّاس؛ (خیانت پیشگانْ خیانت خود را) از مردم پنهان می‌دارند، و (نمی‌توانند) از خدا پنهان نمایند.» (سوره نساء/ آیه ۱۰۸).
اینها جلسات مخفیانه دارند، محرمانه دارند، کسی از اینها باخبر نباشد، اینها خودشان را از مردم مخفی می‌کنند، اما «وَلاَ یَسْتَخْفُونَ مِنَ‌اللّه» خودشان را نمی‌توانند از خدا مخفی کنند.
بنابر‌این، آن‌ها كه صِدق «مع الحق» را رعايت و با رب‌العالمین صادق باشند، می‌شوند متّقی، آن‌ها كه روابط حَسنه‌شان را با خلق خدا حفظ كنند، می‌شوند «مُحْسِنُون».كسي كه اين دو پيوند را حفظ كند با خدا متّقی باشد و با خلق خدا مُحسن، خدا با اوست.
انتهای پیام
