روایت‌هایی از تلاقی علم، قرآن و طبابت

روز پزشک فرصتی است برای یادآوری جایگاه خطیر کسانی که همدم رنج بیماران هستند و با دانش و مهارت خود مرهمی بر دردهای جسمانی می‌گذارند، حال زمانی که این رسالت بزرگ با نور قرآن کریم پیوند می‌خورد، جلوه‌ای متفاوت و الهام‌بخش پیدا می‌کند چراکه طبابت از منظر قرآن کریم تنها درمان جسم نیست بلکه توجه به روح، اخلاق و خدمت صادقانه به بندگان خداوند را هم در بر می‌گیرد.

خبرنگار ایکنا از قم به انگیزه روز پزشک و به پاس قدردانی از بزرگ‌مردان عرصه درمان جسم و روح که متعهدانه و به پشتوانه و برکت نور قرآن کریم برای بیماری‌های جسمانی و روحی مردم طبابت می‌‌کنند، با سیدمحمدمهدی صفاالدین‌کاشانی، پزشک متخصص بیماری‌های عفونی و فعال قرآن کریم در عرصه قرائت، صوت و لحن قرآن کریم و موسی زین‌العابدین، فوق تخصص جراحی کودکان و حافظ قرآن کریم به گفت‌وگو پرداخت.

در این گفت‌وگو، از خاطرات انس با قرآن تا تأثیرات آن بر فعالیت‌های پزشکی، نقش اخلاق قرآنی در طبابت و رسالت‌های اجتماعی پزشکان سخن به میان آمد. مشروح این دو گفت‌وگو در ادامه از نظر می‌گذرد:

ایکنا- چگونه و از چه سنی به تلاوت قرآن روی آوردید؟

موسی زین‌العابدین: از کلاس اول راهنمایی با شرکت در کلاس‌های حفظ قرآن به‌صورت منظم شروع به حفظ قرآن کردم. گرچه از دوران ابتدایی در مسابقات قرآن مدرسه شرکت می‌کردم.

سیدمحمدمهدی صفاالدین‌کاشانی: از ۱۹ سالگی یعنی حدود سی و یک سال پیش به‌صورت جدی اقدام به فعالیت و شرکت در جلسات قرائت قرآن داشتم. در سال ۱۳۷۳ جمعه شب‌ها در جلسه استاد مرحوم عباس رنجبر در مسجد محمدیه قم شرکت کردم. هر چند به واسطه برادر خود که روحانی هستند قبل از شرکت در جلسات استاد، از سال ۱۳۶۸ که ایشان به ایران تشریف آوردند، با تلاوت‌های ایشان مأنوس شدم.

ایکنا- بیشتر از چه اساتیدی در تلاوت قرآن تقلید می‌کردید؟

زین‌العابدین: پدر و مادرم هر دو استاد قرآن و بهترین راهنما و روشن‌گر مسیر زندگی‌ام بوده و هستند. از ترتیل استاد شهریار پرهیزگار و استاد منشاوی بیشتر بهره می‌بردم، البته دوران حفظ ما امکانات در این حد نبود و امکان گوش کردن با نوار کاست محدود بود.

صفاالدین‌کاشانی: از استاد مصطفی اسماعیل تقلید می‌کردم و با وجود عدم فرصت کافی سعی در تقلید از ایشان داشتم که این امر همچنان ادامه دارد.

ایکنا- انس با قرآن چه تأثیرات مثبتی در زندگی شما داشته است؟

زین‌العابدین: هر چه در زندگی به‌دست آورده‌ام از برکت قرآن و اهل‌بیت(ع) است. اگر به موفقیتی رسیده‌ام به برکت قرآنی است که با آن انس پیدا کرده‌ام. یکی از دوستان صاحب‌دل می‌گفت که این تعامل با بیماران و عدم دریافت زیرمیزی که متأسفانه امروزه پدیده شایعی است، از خودت نیست، بلکه به برکت قرآنی است که در سینه داری.

اگر گفتار و رفتارمان براساس قرآن باشد و اهل‌بیت(ع) را ناظر بر آنها بدانیم، به هر کاری که مشغول باشیم آن‌را به بهترین شیوه انجام می‌دهیم و به داشته‌هایمان قانع خواهیم بود. به قول رهبر معظم انقلاب هر جایی که مشغولیم آن‌را مرکز دنیا بدانیم و بیشترین سعی را در انجام صحیح کار‌های محوله داشته باشیم.

صفاالدین‌کاشانی: انس با قرآن در طبابت تأثیر بسزایی گذاشته است. قرائت قرآن، تلاوت و آموزش می‌تواند موجب فاکتور‌های بسیار مثبتی در طبابت شود، انس با قرآن غیر از اثراتی که به‌طور ظاهری می‌تواند داشته باشد، اثرات باطنی نیز دارد؛ ارتباط با قرآن و اهل بیت(ع) تأثیر عمیقی بر همه ابعاد زندگی دارد و این امر در همه ابعاد زندگی به خوبی قابل لمس است.

ایکنا- آیا می‌توان گفت که قرآن با رشته پزشکی آمیخته شده است؟

زین‌العابدین: قرآن با همه شئون زندگی‌مان آمیخته شده، چراکه قرآن کتاب زندگی است. رشته پزشکی، چون تعامل مستقیم با مردم دارد و گاهی بیماری باعث فشار روحی و روانی می‌شود، بسیاری از آیات قرآن در این راه کارساز و مفید واقع می‌شوند. برای نمونه «دفع به احسن» از آیاتی است که خیلی با آن سر و کار داریم. «َلا تَسْتَوِی الْحَسَنَةُ وَ لا السَّیِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ عَداوَةٌ کَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیمٌ؛ و هرگز نیکی و بدی در جهان یکسان نیست، همیشه بدی (خلق) را به بهترین شیوه (که خیر و نیکی است پاداش ده و) دور کن تا همان کس که گویی با تو بر سر دشمنی است دوست و خویش تو گردد.» (سوره فصلت/ آیه ۳۴)

صفاالدین‌کاشانی: جلسه قرآنی را از سال ۱۳۷۶ آغاز کردم و اکنون بعد از گذشت ۲۸ سال در تلاشم برنامه پزشکی خود را به گونه‌ای تنظیم کنم که این جلسه برگزار شود و هرگز اجازه ندادم طبابت مانع از حضورم در جلسات قرآن شود.

این مسئله که طبابت و جلسات قرائت قرآن با هم پیش می‌رود، بسیار لذت‌بخش بوده است. خاطره‌ای که از این دوران دارم این است، زمانی که پزشک عمومی بودم، خانواده‌ای با یک بچه کوچک به من مراجعه کردند و دیدم آن خانم به من نگاه می‌کند، به او گفتم من را می‌شناسید که پاسخ داد من سال ۱۳۸۰ شاگرد قرآنی شما بودم و برای من بسیار جالب بود که اینها از محاسن قرآن بود.

ایکنا- چگونه یک پزشک باید قرآن را سرلوحه فعالیت خود قرار دهد؟

زین‌العابدین: پزشک غیر از اینکه درمانگر بیماری جسم است، باید بداند که بسیاری از افراد از رفتار و گفتارش تأثیر می‌پذیرند. استاد اخلاقی داشتیم که واقعه جالبی را نقل می‌کرد: یکی از اقوامشان نماز نمی‌خواند و هر چه ایشان را موعظه می‌کردند فایده نداشت. روزی دیدند نمازخوان شده است. علت را جویا شدند، گفت پزشک حاذقی در مطبی شلوغ از بیماران به علت دقایقی که برای نمازخواندن اول وقت معطل می‌شوند عذرخواهی می‌کند. پس تأثیر می‌پذیرد و می‌گوید وقتی آن پزشک معروف، مطب و بیماران را رها کرده و نماز می‌خواند پس به‌طور قطع خیر دنیا و آخرت را در پیش دارد.

صفاالدین‌کاشانی: یک پزشک باید از طریق خدمت درست و سالم به بیمار، قرآن را سرلوحه فعالیت خود قرار بدهد، به این صورت که بیمار را تنها وسیله امرار معاش خود نبیند بلکه وسیله تقرب به سمت خدا بداند زیرا لطف خدا هستند و پزشکان باید از آن به خوبی استفاده کنند.

ایکنا- رسالت‌های یک پزشک در جامعه چیست؟

زین‌العابدین: رفتار و اخلاق پزشکان می‌تواند تأثیر مثبت یا منفی در اطرافیان داشته باشد. باید مراقب باشیم، چون در مقابل این مسئولیت اجتماعی در محضر خدا پاسخگو خواهیم بود. شاید یک رفتار یا تلنگر به‌هنگام ما بتواند راهگشا باشد. «وَ جَعَلَنِی مُبارَکاً أَیْنَ ما کُنْتُ وَأَوْصَانِی بِالصَّلَاةِ وَالزَّکَاةِ مَا دُمْتُ حَیًّا؛ و مرا هر کجا که باشم مایه برکت (و رحمت) گردانید و تا زنده‌ام به عبادت نماز و زکات سفارش کرد.» (سوره مریم/ آیه ۳۱.»

همه ما به‌ویژه کادر درمان باید مایه برکت برای اطرافیان باشیم و این نعمتی است که خداوند به مدافعان سلامت بخشیده است.

همان‌گونه که امام حسین(ع) فرمود: «إنَّ حَوائِجَ النّاسِ إلَیکُم مِن نِعَمِ اللّهِ عَلَیکُم؛ نیازهاى مردم به شما، از نعمت‌هاى خداوند بر شماست، پس از نعمت‌ها ملول نشوید (و آنها را برآورده سازید) وگرنه از دست مى‌روند.»

صفاالدین‌کاشانی: یکی از رسالت‌های پزشکان در جامعه این است که تنها در جنبه پزشکی فعال نباشند زیرا پزشکی شغل بسیار شریفی است و اگر پزشک زمینه‌های رشد معنوی و فعالیت‌های دینی را فراهم کند، این امر نمود پیدا می‌کند و تأثیرگذاری بسیاری بر روی افراد به خصوص نسل جوان دارد.

اگر طبابت با نور قرآن و سیره اهل بیت(ع) همراه شود، تنها یک حرفه تخصصی نیست بلکه رسالتی الهی و اجتماعی است، رسالتی که در آن درمان جسم و پرورش روح در کنار هم معنا پیدا می‌کنند، امروز که جامعه بیش از هر زمان دیگری به اخلاق، معنویت و صداقت نیاز دارد، الگوگرفتن از چنین پزشکانی تنها با تکیه بر علم به کمال نمی‌‎رسد بلکه با انس با قرآن و عمل به آموزه‌های الهی است که به رسالت حقیقی خود دست پیدا می‌کند. 

قدردان تلاش‌های خالصانه پزشکانی هستیم که هم در سنگر علم و سلامت و هم در میدان معنویت و اخلاق پیشگام‎‌اند. چهره‌هایی که آیه نورانی «وَجَعَلَنِی مُبَارَکًا أَیْنَ مَا کُنْتُ وَأَوْصَانِی بِالصَّلَاةِ وَالزَّکَاةِ مَا دُمْتُ حَیًّا؛ و هر جا که باشم بسیار بابرکت و سودمندم قرار داده و مرا تا زنده‌ام به نماز و زکات سفارش کرده است.» (سوره مریم/آیه 31) را در زندگی و حرفه خویش متجلی ساختند.

گزارش از الهام حلاحیان