رونمایی از دو اثر جدید نمایندگی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) در قم

به گزارش ایکنا از قم، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدامین صادقی‌ارزنگانی، استاد حوزه اندیشه‌های عرفانی امام خمینی(ره) و نویسنده کتاب‌های «زن در اندیشه عارفانه امام خمینی» و «عارفانه‌های امام خمینی(ره) در صحیفه امام» در نشست رونمایی از این کتب که امروز، ۱۹مردادماه در موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) قم برگزار شد، با بیان چند نکته درباره تراث مکتوب امام(ره) بیان کرد: یکی از تجربه‌های محققان و پژوهشگران اندیشه امام راحل آن است که با متونی چندلایه و ژرف مواجه می‌شوند؛ آثاری که در عین داشتن بُعد کلامی، واجد جنبه‌های فلسفی‌اند و در همان حال، عرفانی نیز هستند. کار بر روی چنین متونی، برای کسانی، چون من، آسان نیست اما به هر حال قلمی زده‌ام و آنچه دریافته‌ام، به خوانندگان تقدیم کرده‌ام.

وی با اشاره به اینکه در مواجهه با این آثار، سه رویکرد قابل تصور است، گفت: رویکرد تحریری اولین آن است که تحریر متن در معنای دقیق کلمه، کاری دشوار است زیرا محقق نه‌تنها متن را در سطح اصلی آن حفظ می‌کند، بلکه با شرح و توضیح، آن را ارتقا می‌بخشد. نمونه بارز این امر، تحریر کتاب وسیله‌النجاه مرحوم آیت‌الله خویی از سوی امام خمینی(ره) است که آن را فراتر از متن اصلی برده است.

صادقی‌ارزنگانی بیان کرد: رویکرد تفسیری نیز همان رویکردی است که در این دو اثر جدید دیده می‌شود، در تفسیر، محقق متن را برای همگان دسترس‌پذیر می‌کند، همچون کسی که شاخه‌ای پرمیوه از درختی بلند را خم می‌کند تا همه بتوانند از آن بهره‌مند شوند.

وی اظهار کرد: رویکرد گزارشی آخرین رویکرد در مواجهه با این آثار است. در این رویکرد، معمولاً روح و حلاوت متن اصلی به‌طور کامل منتقل نمی‌شود. از همین رو، در تألیفات خود، کمتر به این شیوه روی آورده‌ام، چرا که کلمات حضرت امام(ره)، همچون حدیث فارسی‌اند و گزارش‌نویسی ساده، نمی‌تواند عمق و روح آنها را به‌درستی منتقل کند.

نویسنده کتاب «زن در اندیشه عارفانه امام خمینی(ره)» بیان کرد: کتاب «زن در اندیشه عارفانه امام خمینی(ره)» در ویرایشی جدید و غنی‌ شده منتشر شده است، نسخه‌ای ناقص‌تر از آن پیش‌تر با نامی دیگر چاپ شده بود.

وی مطالب بیان‌ شده در کتاب «عارفانه‌های امام خمینی(ره) در صحیفه امام» را قطره‌ای از دریای بیکران اندیشه‌های امام دانست و گفت: اندیشه عرفانی امام خمینی(ره)، دریایی است، بیکران که هرکس به آن وارد شود، بی‌تردید خود را در برابر ژرفایی بی‌انتها خواهد یافت.

عرفان در تمام ارکان اندیشه امام خمینی(ره) وجود دارد

همچنین در ادامه این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا غفوریان، محقق حوزه اندیشه امام خمینی(ره) و منتقد کتاب، درباره شخصیت امام راحل گفت: همه کسانی که درباره امام(ره) مطالعه کرده‌اند بر یک نکته اتفاق نظر دارند که جوهره اصلی شخصیت این بزرگوار، با عرفان گره خورده است. این حقیقت تنها یک علاقه شخصی یا ذوق فردی نیست که بگوییم امام به‌طور تصادفی به عرفان گرایش یافته است؛ بلکه عرفان، در تمام ارکان اندیشه و عمل ایشان حضوری پررنگ و بنیادین دارد.

وی افزود: در هر عرصه‌ای که امام وارد شده‌اند از مباحث معارفی و اعتقادی، اخلاق، فقه و اصول، فعالیت‌های سیاسی، رهبری انقلاب، پیش و پس از پیروزی، ریشه‌های عرفانی به‌روشنی دیده می‌شود. مهم‌تر آنکه امام جایگاه عرفان را در منظومه دین‌شناسی خود به‌درستی می‌شناختند و آن را در کنار دیگر ارکان معرفت دینی، به‌شکل منظم و حساب‌شده به کار می‌بردند.

غفوریان اظهار کرد: این کار آسانی نیست که کسی در شناخت دین، جایگاه عرفان، فقه، سیاست، جامعه‌شناسی و تاریخ را بداند و بتواند همه را به‌درستی تنظیم کند. بسیاری از مشکلاتی که پس از انقلاب با آن روبه‌رو بوده‌ایم، ریشه در همین نداشتن نگاه جامع و متوازن داشته است.

محقق حوزه اندیشه امام‌خمینی(ره) گفت: برخی افراد، به‌دلیل پررنگ شدن بیش از حد فقه در ذهنشان، اصول و معارف را در حاشیه نهاده‌اند و برخی دیگر، چنان در مباحث عرفانی غرق شده‌اند که از فقه و مسائل عملی جامعه غافل مانده‌اند.

وی در خصوص ارزش بزرگ شخصیت امام(ره) بیان کرد: همین جامعیت همراه با تنظیم دقیق این اجزا بود. حتی اگر در برخی دیدگاه‌ها بتوان نقد‌هایی وارد دانست، این شیوه جامع‌نگری ایشان قابل تحسین است.

غفوریان تصریح کرد: برای مثال، در برخی فروع فقهی مانند احکام وطن، دیدگاه‌هایی داشتند که در عمل پیچیدگی‌هایی ایجاد می‌کرد اما این دیدگاه‌ها ناشی از نظام منسجم دین‌شناسی ایشان بود. همین نگاه جامع، در موضع‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی ایشان نیز مشهود بود، چنان‌که در تشکیل مجمع تشخیص مصلحت و برخی احکام حکومتی، به‌وضوح دیده شد.

غفوریان بیان کرد: اگر همان شیوه تفکر و تنظیم اصول و فروع که امام داشتند ادامه می‌یافت، بسیاری از مشکلات امروز ما پدید نمی‌آمد.

وی درباره کتاب «عارفانه‌های امام خمینی(ره) در صحیفه امام» ابراز کرد: یکی از جنبه‌های ارزشمند این کتاب، استخراج و دسته‌بندی مطالب عرفانی از میان سخنرانی‌ها، پیام‌ها و نامه‌های امام است.

محقق حوزه اندیشه امام‌ خمینی(ره) گفت: مثال روشنی که خود امام هم به‌کار بردند، نامه به گورباچف است که در آن از اندیشه‌های شیخ اشراق و ملاصدرا بهره گرفتند، اما با توجه به حال و ظرفیت مخاطب، از ورود به مباحث عمیق‌تر عرفانی خودداری کردند. این نشان از ظرافت و دقت ایشان در به‌کارگیری عرفان در عرصه سیاست دارد.

غفوریان با ارائه چند پیشنهاد برای تکمیل کار این کتاب گفت: بهتر است تفکیک میان عرفان نظری و عرفان عملی شفاف‌تر شود، به‌گونه‌ای که عرفان عملی پس از مباحث نظری بیاید.

وی ادامه داد: در عرفان عملی، بخشی با عنوان «اسرار عبادات» به‌صورت مستقل گنجانده شود؛ زیرا امام در اسرار نماز، روزه، حج و مانند آن مطالب فراوانی دارند.

غفوریان تصریح کرد: بخش مربوط به حضرت زهرا(س) که اکنون در فصل «فاطمه‌شناسی عارفانه» آمده، اگر به کتاب «زن در اندیشه عارفانه امام خمینی(ره)» منتقل شود، انسجام هر دو کتاب بیشتر خواهد شد.

در پایان از کتاب‌های «زن در اندیشه عارفانه امام خمینی(ره)» و «عارفانه‌های امام خمینی(ره) در صحیفه امام» رونمایی شد. 

گزارش از هانیه محمدنژاد