آثار پوشش از منظر قرآن و آموزه‌های اهل بیت(ع)
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بیان کرد: طهارت قلب، رستگاری، امنیت، پیشگیری از تحریک شهوات، زیبایی، محافظت از بدن، ایجاد نشاط و رفع اندوه و بهره‌مندی از پاداش الهی از آثار و برکات پوشش اسلامی از منظر آیان قرآن کریم و روایات اهل بیت(ع) به‌شمار می‌رود.
به گزارش ایکنا از قم، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین عیسی عیسی‌زاده، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در یادداشتی آورده است:
از راهکار‌های مهم در نهادینه نمودن فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه، ارتقای آگاهی اقشار گوناگون جامعه به ویژه جوانان در باره اهمیت، جایگاه و آثار و برکات حجاب و عفاف می‌باشد از همین رو تلاش شده است تا در این نوشتار کوتاه، نکاتی از آموزه‌های نورانی قرآن و اهل بیت (ع) در این باره تقدیم مخاطبان شود.
تاریخ نیاز انسان به پوشش، به قدمت آفرینش وی بر کره زمین باز می‌گردد و این امر مسلّمی است که جای هیچ ابهام و تردیدی وجود ندارد.
انسان‌ها از آغاز زندگی تاکنون، همیشه از هر نوع برهنگی گریزان بودهاند؛ نه‌تنها آدمیان که بسیاری از حیوانات نیز به‌طور طبیعی و غریزی نوعی پوشش و استتار دارند. وجود سرما و گرما، سوزش آفتاب و باد و بوران در تنوع و تفاوت انواع لباس در زندگی انسان تأثیر فراوان داشته است اما احساس نیاز انسان به پوشیدگی، تنها معلول گرما و سرما نیست؛ بلکه فطرت انسان به گونه‌ای است که از برهنگی پرهیز دارد و پوشش را حصار امن و زیبایی برای خویش میداند. انسان خود را بدون پوشش، آسیبپذیرتر و در تیررس دشمن احساس می‌کند.
تهیه و بهره‌برداری از پوشاک مختلف در سرزمین‌های گوناگون با عقاید و افکار متفاوت، دلیل بر احساس نیاز طبیعی بشر به اصل پوشش و بیزاری از برهنگی است.
بنا به گزارش آیات الهی، آدم و همسرش در آغاز آفرینش در بهشت الهی پوشیده بودند؛ ولی شیطان به انگیزه نمایاندن بدی‌های پوشیده، آن دو را به بهره‌مندی از درخت ممنوع به طمع انداخت و آنان با خوردن میوۀ ممنوعه، برهنه شدند؛ ولی باز هم کوشیدند با برگ درختان بهشتی خود را بپوشانند. آدم و حوا همسر و محرم یکدیگر بودند و برهنگی آنان در برابر همدیگر اشکالی نداشت اما باز هم از برهنگی، احساس شرم یا بیم داشتند و پوشش را آگاهانه و آزادانه بر برهنگی و بی‌پوششی برتری دادند.
این موضوع در دو جای قرآن بیان شده که رابطه انسان و پوشش و نقش شیطان را در تلاش برای برهنگی انسان نشان میدهد. قرآن وقتی از هشدار خداوند به آدم سخن می‌گوید و دشمنی شیطان به وی و همسرش را یادآور می‌شود، نعمت‌های بهشتی را چنین برمیشمارد: «فَقُلنا یا آدمُ اِنِّ هذا عَدُوٌ لکَ و لِزَوجِکَ فلا یُخرجَنَّکما مِنَ الجَنَهِ فَتَشقی، إِنَّ لَکَ أَلَّا تَجُوعَ فِیهَا وَلَا تَعْرَی، وَأَنَّکَ لَا تَظْمَأُ فِیهَا وَلَا تَضْحَی؛ تو در بهشت، نه گرسنه میشوی و نه برهنه میمانی؛ نه تشنگی داری و نه از گرما رنج میبری».(سوره طه/117 تا 119) قرآن پوشیدگی را یکی از نعمت‌های بهشتی میشمارد و بدبختی و شقاوت انسان‌ها را نتیجه پذیرش وسوسههای شیطان و محصول ساده‌اندیشی و طمع‌ورزی و تبلیغات دروغین او میداند و تصریح می‌کند که نخستین گام در هبوط آدم، خوردن میوه ممنوعه و پیدایش برهنگی است؛ آنجا که آمده است: «فَأَکَلَا مِنْهَا فَبَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا؛ سرانجام هر دو از آن خوردند و عورتشان آشکار شد».(سوره طهه/آیه 121)
قرآن پوشش را در جای دیگر، نعمتی آسمانی میشمارد و می‌فرماید: «یَا بَنِی آدَمَ قَدْ أَنزَلْنَا عَلَیْکُمْ لِبَاسًا یُوَارِی سَوْءَاتِکُمْ وَرِیشًا وَلِبَاسُ التَّقْوَیَ ذَلِکَ خَیْرٌ ذَلِکَ مِنْ آیَاتِ اللّهِ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ؛ هان ای آدمیان! پوششی که زشتیهایتان را بپوشاند، بر شما فرود آوردیم و اسباب آراستگی برای شما قرار دادیم و جامه پارسایی بهتر است؛ این از نشانههای خداست؛ باشد که متذکر شوند».(سوره اعراف/آیه 26).
امام صادق (ع) نیز در ارزش‌گذاری این نعمت الهی فرموده است: «و أَمَّا اللِّبَاسُ الظَّاهِرُ فَنِعْمَهٌ مِنَ اللَّهِ تَعَالَی تُسْتَرُ بِهَا عَوْرَاتُ بَنِی آدَمَ وَهِیَ کَرَامَهٌ أَکْرَمَ اللَّهُ بِهَا ذُرِّیَّهَ آدَمَ مَا لَمْ یُکْرِمْ بِهَا غَیْرَهُمْ وَهِیَ لِلْمُؤْمِنِینَ آلَهٌ لِأَدَاءِ مَا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَخَیْرُ لِبَاسِکَ مَا لَا یَشْغَلُکَ عَنِ اللَّهِ عَزَّ و جَلَّ بَلْ یُقَرِّبُکَ مِنْ ذِکْرِهِ وَشُکْرِهِ وَطَاعَتِهِ وَلَا یَحْمِلْکَ عَلَی الْعُجْبِ وَالرِّیَاءِ وَالتَّزْیِینِ وَالتَّفَاخُرِ وَالْخُیَلَاءِ فَإِنَّهَا مِنْ آفَاتِ الدِّینِ وَمُورِثَهُ الْقَسْوَهِ فِی الْقَلْبِ؛ و، اما لباس ظاهری، پس آن نعمتی است که عورت‌های بنی‌آدم به آن پوشیده می‌شود و آن کرامتی است که خداوند فرزندان آدم را به آن گرامی داشته و به‌جز آنان، موجودات دیگر مشمول این کرامت نیستند و آن برای مؤمنان، وسیله‌ای برای ادای فرایض و انجام تکالیف الهی است و بهترین لباس تو، آن لباسی است که تو را از یاد خدا و از انجام وظایف لازم مانع نشود؛ بلکه تو را به یاد و سپاسگزاری و اطاعت پروردگار متعال نزدیک کند و تو را به خودبینی، خودنمایی، زینت‌دادن خود، افتخارکردن و خودستایی وا ندارد؛ زیرا اینها همه از آفات دین و سبب قساوت و تیره‌بودن قلب است. (امام صادق۷ (منسوب)؛ ترجمۀ مصباح الشریعه؛ ص۳۰).
آثار و برکات پوشش اسلامی
طهارت قلب
یکی از آثار و برکات رعایت حد پوشش هنگام روبروشدن زنان و مردان نامحرم با همدیگر، طهارت و پاکی قلب است که خداوند دراین‌باره خطاب به مؤمنان فرموده است: «وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَسْئَلُوهُنَّ مِن وَراءِ حِجَابٍ ذَالِکُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ؛ اگر از زنان پیامبر اکرم چیزی خواستید، از پشت پرده بخواهید؛ این کار، هم برای دل‌های شما و هم برای دل‌های آنان پاک‌دارنده‌تر است». (سوره احزاب/ آیه 53) در آیه‌ای دیگر فرمود: «قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّواْ مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَ یَحْفَظُواْ فُرُوجَهُمْ ذَالِکَ أَزْکیَ لهَمْ؛ ای [پیامبر]به مردان مؤمن بگو چشم‌ها از نگاه [ناروا]فرو گیرند و دامن خود را حفظ کنند که این بر پاکیزگی [جسم و جان] ایشان شایسته‌تر است».(سوره نور/ آیه 30) در حدیثی از امام صادق(ع) در تفسیر این آیه آمده است: «کلُّ شیءٍ فی القرآن مِن حِفظِ الفرجِ فهو منَ الزّنا الا هذهِ الایه فانّها مِنَ النَّظرِ؛ هر آیه‌ای که در قرآن سخن از حفظ فروج می‌گوید، منظور حفظ کردن از زناست؛ جز این آیه که منظور از آن، حفظ‌کردن از نگاه دیگران است».(عبدعلی عروسی حویزی؛ نور الثقلین؛ ج۳، ص۵۸۸).
رستگاری
دستیابی به سعادت و رستگاری، یکی دیگر از آثار رعایت احکام پوشش و نگاه‌کردن در برابر نامحرمان است که در قرآن به آن اشاره شده است. خداوند در این‌باره به رسول اکرم(ص) توصیه کرده است: «قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّواْ مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَ یَحْفَظُواْ فروجَهم وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَرِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ تُوبُواْ إِلیَ اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکمُْ تُفْلِحُون؛ به مردان (و زنان)مؤمن بگو چشمان خود فرو گیرند و شرمگاه خود را حفظ کنند و به سوی خدا باز گردند تا شاید به رستگاری برسند». (سوره نور/آیه 30 و 31)
امنیت
امنیت یکی از نیاز‌های اصلی انسان برای دستیابی به یک زندگی سالم است زیرا در صورت وجود امنیت و آرامش، زمینه رشد و تکامل افراد و جامعه فراهم و بدون آن، هرگونه چرخه تکامل زندگی متوقف می‌شود.
یکی از عوامل ایجاد امنیت، پایبندی زنان به پوشش اسلامی است؛ چنان‌که خداوند در قرآن کریم دراین‌باره می‌فرماید: «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنی أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحیماً؛ ای پیامبر! به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو پوشش‌های خود را بر خود بپیچند؛ این به آنکه [به عفیف بودن]شناخته شوند و مورد تعرض [هوس بازان]قرار نگیرند، نزدیک‌تر است و خدا آمرزنده و مهربان است».(سوره احزاب/ آیه 59)
پیشگیری از تحریک شهوات
یکی دیگر از آثار و فواید پوشش، پیشگیری از تحریک شهوت جنس مخالف است زیرا جذابیت جسمانی در افراد به‌ویژه زنان سبب جلب توجه و تحریک غریزه جنس مخالف می‌شود اما پوشاندن اندام‌ها مانع از جلب توجه و تحریک قوای شهوانی می‌شود؛ بر همین اساس خداوند افزون بر نهی مردان و زنان مؤمن از نگاه شهوت‌آلود به همدیگر، به آنان دستور داده خود را بپوشانند.«قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّواْ مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَ یَحْفَظُواْ فُرُوجَهُمْ ذَالِکَ أَزْکیَ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرُ بِمَا یَصْنَعُونَ * وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَرِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ»(سوره نور/ آیه 30 و 31).
از امام باقر(ع) در شأن نزول این آیه نقل شده که جوانی از انصار در مسیر خود با زنی رو‌به‌رو شد و چون در آن زمان، زنان مقنعه خود را در پشت گوش‌ها قرار می‌دادند، چهره آن زن، نظر آن جوان را به خود جلب کرد و چشم خود را به او دوخت، هنگامی که زن از آنجا گذشت، جوان همچنان با چشمان خود او را بدرقه می‌کرد؛ درحالی که راه خود را ادامه می‌داد تا اینکه وارد کوچه تنگی شد و هنوز به پشت سر خود نگاه می‌کرد. ناگهان صورتش به دیوار خورد و تیزی استخوان یا قطعه شیشه‌ای که در دیوار بود، صورت او را شکافت.
هنگامی که زن رفت، جوان به خود آمد و دید خون از صورتش جاری است و به لباس و سینه‌اش ریخته است. با خود گفت به خدا سوگند، من خدمت پیامبر(ص) می‌روم و این ماجرا را بازگو می‌کنم. هنگامی که چشم رسول خدا(ص) به او افتاد، فرمود: چه شده است؟ جوان ماجرا را نقل کرد. در این هنگام، جبرئیل نازل شد و آیه فوق را آورد. امام رضا(ع) نیز در فلسفه حرمت نگاه کردن به موی زنان نامحرم فرموده است: «نگاه به مو‌های زنان باحجاب ازدواج‌کرده و بانوان دیگر، ازآن‌رو حرام شده که نگاه، مردان را بر می‌انگیزاند و آنان را به فساد فرا می‌خواند در آنچه که ورود در آن، نه حلال است و نه شایسته».
زیبایی
یکی از ویژگی‌های روحی انسان، زیبادوستی است و این ویژگی از فطرت او سرچشمه می‌گیرد. بر همین اساس انسان می‌کوشد با بهره‌گیری از ابزار گوناگون، خود را زیبا جلوه دهد. یکی از نعمت‌هایی که خداوند برای برآورده‌شدن این نیاز فطری آفریده، پوشش است، تا انسان‌ها با آن، زشتی‌های خود را بپوشانند و خود را زیبا جلوه دهند؛ البته این خصلت در زنان بیش از مردان وجود دارد اما آنچه در این مسئله باید مورد توجه قرار گیرد، رعایت حدود الهی است؛ زیرا در دین اسلام برای استفاده از پوشش‌های زیبا، حدودی برای مردان و زنان تعیین شده که هر مسلمانی باید آن را رعایت کند.
محافظت از بدن
بدن انسان همیشه در معرض آسیب‌های طبیعی همچون گرما، سرما و آسیب‌های انسانی مانند ایراد ضرب و جرح است. یکی از چیز‌هایی که جسم انسان را در برابر این خطرات حفظ می‌کند، پوشش‌های مناسبی است که خداوند برای او آفریده است.
ایجاد نشاط و رفع اندوه
یکی از نیاز‌های طبیعی انسان که می‌تواند زمینه چشیدن لذت از زندگی و بندگی بهتر خداوند را فراهم کند، وجود نشاط در جسم و روح انسان است؛ زیرا هرگونه غم و اندوهی می‌تواند مانع دستیابی به لذت‌های زندگی و لذت‌های عبادی و بندگی خداوند شود. یکی از چیز‌هایی که می‌تواند این نیاز انسان را تا حدی فراهم کند، پوشش مناسب است؛ زیرا به فرموده حضرت محمد(ص) پوشش نرم سبب شادابی جسم انسان می‌شود و به فرموده امام علی(ع) پوشش پاکیزه غم و اندوه را از انسان دور می‌کند.
بهره‌مندی از پاداش الهی
پایبندی به حدود الهی و رعایت سفارش‌های امامان معصوم در پوشش، نشانه پایبندی به تکالیفی است که خداوند با هدف دستیابی به سعادت، آن‌ها را بر عهده انسان‌ها قرار داده است و چنین تعبد و پایبندی به احکام نورانی اسلام در امر پوشش ـ افزون‌بر آثار دنیوی، پاداش اخروی را نیز در پی دارد. بر همین اساس خداوند پس از بیان شماری از احکام و حد و مرز‌های شرعی فرموده است: «تِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ یُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدینَ فی‌ها وَ ذلِکَ الْفَوْزُ الْعَظیم؛ این مرز‌های الهی است و هرکس خدا و پیامبرش را اطاعت کند (و به این حدود پایبند باشد)، خداوند او را در باغ‌هایی از بهشت وارد می‌کند که همواره آب از زیر درختانش جاری است و جاودانه در آن می‌ماند و این رستگاری بزرگی است»(سوره نساء/آیه 13).
انتهای پیام
