حرکت و آهنگ کلمات، رمز تأثیرگذاری تلاوت قرآن است

به گزارش ایکنا از قم، احمد ابوالقاسمی، قاری بین‌المللی قرآن کریم و داور برنامه «محفل» در کارگاه ارتقای صوت و لحن که برای آمادگی و ارتقای متسابقان در بیست‌ودومین دوره جشنواره قرآن و عترت دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم امروز ۱۸ خردادماه برگزار شد، ضمن بیان نکاتی که باعث هرچه زیباتر شدن تلاوت می‌شود، گفت: در تلاوت قرآن و مداحی، حرکت و آهنگ کلمات نقش اساسی دارد. هر کلمه باید دارای یک آکسان‌گذاری مناسب باشد تا اثرگذاری آن حفظ شود. 

وی افزود: اگر کلمه‌ای طولانی است، لازم است حداقل یک نقطه قوی در آن وجود داشته باشد تا از یکنواختی جلوگیری کند. همچنین، تکرار بیش از حد نوت‌ها می‌تواند باعث خستگی شنونده شود، بنابراین بهتر است از تنوع ملودیک استفاده شود.  

ابوالقاسمی تمرینات صوتی را از ارکان مهم تلاوت دانست و بیان کرد: یکی از روش‌های مؤثر، کند خواندن و کشیدن نوت‌ها است تا خواننده بتواند کنترل بهتری روی صدا و ملودی داشته باشد. تغییر مقام‌ها (مانند مقام حجاز) و وسعت دادن به ملودی، جذابیت تلاوت را افزایش می‌دهد. همچنین، هماهنگی بین صدا و آهنگ بسیار مهم است؛ حتی اگر آهنگ ساده باشد، صدای گیرا می‌تواند، تأثیر آن را چند برابر کند.

وی تصریح کرد: برخلاف برخی تصورات، هیچ محدودیتی در شروع غیرمتعارف تلاوت وجود ندارد؛ یعنی لازم نیست حتماً با روشی رسمی آغاز شود. برخی قاریان بزرگ، مانند عبدالباسط، گاهی تلاوت خود را با ملودی‌های سریع و جذاب شروع می‌کنند، در حالی که برخی دیگر از روش‌های آرام‌تر استفاده می‌کنند. این انعطاف‌پذیری به قاری اجازه می‌دهد تا با توجه به موقعیت و حس خود، سبک مناسبی را انتخاب کند.  

عناصر تلاوت موفق

این قاری بین‌المللی با معرفی عناصر تلاوت موفق اظهار کرد: سه عنصر اصلی در تلاوت موفق عبارتند از صدای خوب، تکنیک‌های صوتی، و آهنگ. اگر فردی صدای زیبا و رسا داشته باشد، حتی با آهنگ‌های ساده نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد. اما کسانی که صدای چندان قوی ندارند، باید روی تکنیک‌های صوتی (مانند تنفس صحیح، کنترل صدا، و تحریرها) و تنوع ملودیک کار کنند.  

وی همچنین با بیان مثالی درباره مصداق بارز تلاوت موفق بیان کرد: مثال بارز این موضوع، مصطفی اسماعیل است که با وجود گذشت سال‌ها، تلاوت‌هایش هنوز جذاب است. این جذابیت نه فقط به دلیل صدای او، بلکه به خاطر تکنیک‌های حرفه‌ای و آهنگ‌های متنوع اوست. بنابراین، اگر کسی می‌خواهد در این مسیر موفق شود، باید هم روی صدای خود کار کند و هم اصول آهنگین تلاوت را بیاموزد.

 اشتباهات رایج در تلاوت

ابوالقاسمی ضمن بیان برخی از اشتباهات رایجی که می‌تواند کیفیت تلاوت را کاهش دهد، ابراز کرد: خارج شدن صدا از کنترل (مثلاً فریاد زدن یا ناهنجاری صوتی) که باعث آزار شنونده می‌شود. تغییر مداوم و بی‌دلیل مقام‌ها که باعث سردرگمی و خستگی مخاطب می‌شود. تأکید افراطی روی برخی حروف (نازک‌خوانی بیش از حد) که ممکن است تلاوت را مصنوعی نشان دهد.  

وی در پایان با ارائه راه‌حل این مشکلات تاکید کرد: تمرین منظم، گوش دادن به تلاوت‌های اساتید و بازخورد گرفتن از مربیان چاره رفع این‌گونه مشکلات است. یک قاری موفق باید بتواند تعادل مناسبی بین صدا، تکنیک، و آهنگ ایجاد کند تا تلاوتش هم زیبا و هم تأثیرگذار باشد.