«حُسن فاعلی» در سلوک شهید رئیسی

حجت‌الاسلام والمسلمین حسین درودی، پژوهشگر علوم تربیتی در یادداشتی که در اختیار ایکنای قم قرار داده، نوشت: با نگاه ژرف‌ مؤمنانه به سه سال مدیریت کلان اجرایی آیت‌الله شهید رئیسی می‌توان به درس‌های زیادی از نوع سیاست عجین گشته با دیانت که یاد الگو سازی شهید مدرس را زنده می‌کند دست یافت و نسل آینده در مدارس و دانشگاه‌ها را خوش‌بین به آینده کرد.

احیای آرمان‌های انقلاب در سایه مدیریت شهید رئیسی

شهید جمهور عزیز عرصه بنیادین یا همان آرمان‌ها و شعارهای انقلاب را مجددا احیا کرد و مانایی آنها را به رخ دوست و دشمن کشید و اثبات کرد که بدون تردید نور فطرت و وعده خداوند متعال پیشران آرمان‌ها و شعارهای انقلاب ایران است که تاریخ مصرف بردار نیست تا کهنگی یا دلزدگی به سبب نارکارآمدی برخی مدیران شامل آن گردد. 

شهید جمهور عزیز حقانیت انقلاب را از ویترین‌های مدیران و مسئولان منفعل و به خواب رفته به صحن و سرای جامعه اسلامی وارد کرد؛ البته ناگفته نماند که این مهم توسط مثلث شخصیت شهید رئیسی عملی گردیده است که عبارتند از (قلب ذاکر، زبان صادق و عمل مداوم) که به زیبایی توسط رهبری تبیین گردید.

آن مهم و کم نظیر که در شخصیت شهید جمهور مخفی و ناگفته مانده است و آن بحث حسن فاعلی در این شخصیت ساخته و پرداخته شده انقلاب اسلامی است که به فرمایش معمار کبیر انقلاب اسلامی امام راحل تربیت نفوس فتح الفتوح این انقلاب است که این فرمایش امام راحل(ره) را می‌توان به وضوح در استقبال مردم درون کشور و صحنه‌های بین المللی از شهدای خدمت مشاهده کرد.   

تعریف حسن فاعلی تراز آفرین

 «حُسن فاعلی» نظر به اثر اجتماعی و خارجی صرف فعل شهید رئیسی عزیز نیست بلکه نظر به نوع ارتباط اعمال شهید با نیت قلبی ایشان می‌باشد که در این عرصه مفید بودن عمل کافی نیست برای اینکه اعمال آیت‌الله رئیسی، عمل خیرِ خداپسندانه محسوب گردد باید تحقیق و تفحص کرد که فاعل عمل با چه نیّت و چه منظور و هدفی و نیز برای وصول به چه مقصد و مقصودی اقدام کرده است و انرژی آن را از کدام منبع و حاکمیت دریافت کرده تا نتیجه تحقیقات ترازی جهت انتخاب مسئولان و مدیران در انقلاب اسلامی باشد همان ترازی که مردم جهان را شیفته و دلباخته دستورات اسلام ناب می کند.

از همین رو لازم است علت موفقیت‌ها و محبوبیت‌های گسترده شهید رئیسی را که برای برخی شگفت‌آور بوده و شاید هم هنوز ادامه داشته باشد بپردازیم، چراکه لازم است اعمال شهید از پنجره حُسن فاعلی که میزان قبولی اعمال نزد خالق حکیم و نیز اهمیت عبادات و نیز فلسفه احکام مانند حقوق فردی وجمعی و اجتماعی که بخشی از آن امروز در بحث پوشش بانوان مطرح است مورد بررسی قرار بدهیم.

تعریف حسن فاعلی از منظر شهید مطهری

هر عملی دو جنبه و دو بعد دارد و هر یک از دو جنبه آن از نظر خوبی و بدی حسابی جداگانه دارد. ممکن است یک عمل از لحاظ یک بعد نیک باشد ولی در بعد دیگر نیک نباشد. عکس آن نیز ممکن است و نیز ممکن است یک عمل از لحاظ هردو بعد نیک یا بد باشد.

این دو بُعد عبارت است از: شعاع اثر مفید و یا مضرّ عمل در خارج و در اجتماع بشر، و شعاع انتساب عمل بر شخص فاعل و انگیزه های نفسانی و روحی که موجب آن عمل شده است و عامل خواسته است به واسطة عمل و با وسیله قرار دادن عمل به آن هدفها و انگیزه ها برسد.از نظر اول باید دید اثر مفید و یا مضرّ عمل تا کجا کشیده شده است؟ و از نظر دوم باید دید که عامل، در نظام روحی و فکری خود چه سلوکی کرده و به سوی کدام مقصد می رفته است؟ حسن و قبح فعلی، یا خوبی و بدی اعمال، از نظر بعد اول بستگی به اثر خارجی آن عمل دارد؛ و حسن و قبح فاعلی یا خوبی و بدی از نظر بعد دوم بستگی به کیفیّت صدور آن از فاعل دارد. در حساب اول، قضاوت ما دربارة یک عمل از لحاظ نتیجة خارجی و اجتماعی آن است و در حساب دوم، قضاوت ما از نظر تأثیر داخلی و روانی عمل در شخص فاعل است. وقتی یک فرد، بیمارستانی به وجود می‌آورد یا اقدام نیکو کارانة دیگری در امور فرهنگی یا بهداشتی یا اقتصادی یک کشور انجام می‌دهد، شک نیست که عمل او از نظر اجتماعی و در مقیاس تاریخ، خیر است، یعنی کار مفید و نافع برای خلق خداست. در این حساب تفاوتی نمی‌کند که هدف فاعل از ایجاد بیمارستان یا مؤسسة خیریة دیگر چه باشد؟ خواه هدفش ریاکاری و تظاهر و اشباع غرائز نفسانی باشد یا انسانی و عالی و غیر فردی و ما فوق مادی. اما در حساب «حُسن فاعلی» نظر به اثر اجتماعی و خارجی فعل نیست؛ در این حساب نظر به نوع ارتباط عمل با فاعل است؛ در این حساب مفید بودن عمل کافی نیست برای اینکه عمل، «عمل خیر» محسوب گردد.

در اینجا حساب این است که فاعل با چه نیّت و چه منظور و هدفی و برای وصول به چه مقصدی اقدام کرده است. (مجموعه آثار شهید مطهری ج1 – عدل الهی، شهید مطهری)

تبیین حسنِ فاعلی شهید رئیسی در بیانات رهبری 

اگر قلب مدیران و مسئولان انقلاب اسلامی از جنس خشوع و ذکر الهی باشد وعده صادق حق تعالی در قرآن کریم بر این است که نور انرژی‌زای او توسط ملائکه چنان در قلب آنها وسعت و قوت می آفریند که منجر به زبان صریح و صادق و خسته کننده عمل می‌گردد. اکنون به بخشی از اعمال شهید جمهور که توسط امام جامعه اسلامی تببیین گردیده با رویکرد قلبی اشاره می‌شود.

1- مردمی بودن (در قلب مردم را عیال خود یافتن)

به نظر من یکی از مهم‌ترین خصوصیات آقای رئیسی، مردمی بودن بود و اینکه به مردم اعتنا می‌کرد و برای آنها احترام قائل بود. در بین مردم حضور پیدا می‌کرد و حقایق را لمس می‌کرد. حرف‌های آنها را می‌شنید و نیازهای آنها را محور برنامه‌ریزی‌های خودش قرار می‌داد.

2- اهل ذکر و توسل و دعا (ملازمه ذکر با قلب ناجی)

خصوصیت دیگر مرحوم رئیسی هم این بود که وی اهل ذکر و توسل و دعا بود. اهل گریه بود و دلش روشن بود و قلباً با عالَم غیب مرتبط بود. همینهاست که انسان را نجات می‌دهند و پیش می‌برند.

3- تواضع و بردباری در منش اخلاقی (ظهور آرامش قلبی در رفتار انسانی)

نکته دیگر شهید رئیسی، منش اخلاقی وی بود. جداً متواضع و بردبار و انسان صبوری بود. با کسانی که با او اختلاف نظر داشتند؛ چه اختلاف نظری و چه اختلافات نظری که منهی به اختلاف عملی در عرصه می‌شد اهل مدارا بود.

4- دنبال‌گیری سیاست خارجی بر پایه تعامل و عزت‌مداری (قلب نفوذ ناپذیر متعادل)

نکته برجسته دیگری که در ایشان وجود داشت، این بود که در سیاست خارجی دو خصوصیت را با هم و در کنار هم رعایت می‌کرد. یکی تعامل بود و دیگری عزت‌مداری و عزت‌مندی. وی اهل تعامل بود، اما از موضع عزت. نه آنچنان تند و دورکننده که قطع شود و نه بیخودی امتیاز دادن و دست پایین گرفتن.

5- مأیوس نشدن از زخم زبان‌ها (قلب بردبارِصبور)

نکته برجسته دیگر ایشان، مأیوس نشدن از زخم زبان‌هابود. نمی‌توان گفت که رنج نمی‌کشید؛ چرا رنج هم می‌کشید و گاهی هم نزد بنده شکایت می‌کرد؛ لکن مأیوس نمی‌شد و از کار کردن سرد نمی‌شد.

6- خستگی‌ناپذیری از کار (قلب محیط بر بدن)

خصوصیت دیگر ایشان، خستگی‌ناپذیری از کار بود. من مکرر به مرحوم رئیسی توصیه می‌کردم که قدری استراحت کند و او همیشه می‌گفت که من خسته نمی‌شوم. من از کار خسته نیستم و واقعاً هم خسته نمی‌شد.

7- صراحت در اعلام مواضع انقلابی و دینی(قلب شیطان شکن)

یک نقطه برجسته دیگری که در مرحوم رئیسی وجود داشت، صراحت در اعلام مواضع انقلابی و دینی بود. در اولین مصاحبه‌ای که کرد، از او در مورد ارتباط با فلان کشور پرسیدند و او پاسخ خود را به‌صراحت داد. (بیانات در مراسم بزرگداشت شهید رئیسی و شهدای پرواز اردیبهشت، چهارشنبه ۳۰ اردیبهشت‌ماه)

از شهادت آیت‌الله اشرفی اصفهانی تا شهادت آرمان علی وردی

امام خامنه‌ای با تبیین اینکه انقلاب اسلامی با پیمایش پیروزمندانه دربرابر دشمنی های بی رحمانه جهان استکبار و مزدوران آنها و خط سیر فخرآمیز ۴۰ساله انقلاب از شهادت آیت‌الله اشرفی اصفهانی تا آرمان علی وردی اعلام کردند که این شهادت پذیری و مقاومت خردورزانه شکست ناپذیری انقلاب اسلامی را بشارت می دهد.

تبیین رهبر انقلاب اسلامی خوش بینی و نیز امید به آینده را با استدلال شهودی و قابل لمس در میدان برای گام دوم انقلاب و همچنین نسل آینده ترسیم و تثبیت کردند که لازم و ضروری است این اجتهاد سیاسی متناسب کتب درسی دانش آموزان و دانشجویان طراحی و جاسازی فنی گردد تا از مجموعه ناامید سازی و یأس‌آفرینی دشمنان داخلی و خارجی پیشگیری به عمل آید.