نشست «شناختی از ازبکستان با تأکید بر حضور تشیع در آن دیار» در قم برگزار شد
نشست گزارش سفر علمی حجت‌الاسلام والمسلمین مهدوی‌راد به ازبکستان با محوریت «شناختی از ازبکستان با تأکید بر حضور تشیع در آن دیار» در تالار شهید مطهری دانشکدگان فارابی دانشگاه قم امروز سه‌شنبه ۲۳ اردیبهشت‌ماه برگزار شد.
به گزارش ایکنا از قم، نشست گزارش سفر علمی حجت‌الاسلام والمسلمین مهدوی‌راد به ازبکستان به همت دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران و با همکاری سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی قم در تالار شهید مطهری این دانشگاه امروز سه‌شنبه ۲۳ اردیبهشت‌ماه برگزار شد.
حجت‌الاسلام و المسلمین محمدعلی مهدوی راد، عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن وحدیث دانشکدگان فارابی در این نشست گفت: من، برخلاف بسیاری، اهل سفر نیستم. سفر کردن برایم دشوار است و گاه در لحظات آخر از رفتن منصرف می‌شوم. خاطرم هست که سال‌ها پیش، با وجود آماده بودن همه مقدمات سفر به فرانسه، اسپانیا و الجزایر، در آخرین لحظه تصمیم گرفتم نروم. اما وقتی که سفر را آغاز می‌کنم، دیگر در آن غرق می‌شوم و از لحظه‌لحظه‌اش لذت می‌برم.
وی افزود: این بار، سفر به ازبکستان در محضر حضرت حجت‌الاسلام والمسلمین شهرستانی، وکیل تام‌الاختیار آیت‌الله العظمی سیستانی، انجام شد. برخلاف برخی که از هر مقصدی سفرنامه‌ای می‌نویسند، من تنها یک بار سفرنامه‌ای نگاشتم که آن هم درباره افغانستان بود، زیرا آن سفر برایم بسیار متفاوت و تأثیرگذار بود.
دیدار با شیعیان ازبکستان
مهدوی‌راد مهم‌ترین هدف این سفر را دیدار با شیعیان دانست و بیان کرد: در هر نقطه‌ای که قدم گذاشتیم، این دیدارها محور اصلی برنامه‌ها بود. در مسکو نیز چنین تجربه‌ای داشتیم؛ کتابخانه‌های مشهور را ندیدیم، اما شیعیان را ملاقات کردیم. در ازبکستان نیز بسیاری از اماکن تاریخی را از دست دادیم اما فرصت دیدار با مردمانی مؤمن، سخت‌کوش و هوشمند را یافتیم.
وی ضمن بیان بازدید از مساجد و برخی اقداماتی که در آن صورت گرفته، بیان کرد: در بخارا و سمرقند، مساجد باشکوهی را دیدیم؛ مسجد امام علی(ع)، مسجد امام حسین(ع)، و امامزاده ابراهیم، که گفته می‌شود از اعقاب امام موسی بن جعفر(ع) است. در این دیدارها، سخنرانی‌هایی برگزار شد و استقبال شیعیان از برنامه‌های قرآنی، به‌ویژه اجرای حفظ قرآن، بسیار چشمگیر بود.
بخارا و سمرقند؛ شهرهای تاریخ و تمدن
این استاد دانشگاه افزود: بخارا و سمرقند، دو شهر کهن، با معماری‌های باشکوه و تاریخی، هر یک روایت‌های خاص خود را دارند. میدان ریگستان در سمرقند، با مجموعه‌ای از مساجد و مدارس، از جمله مسجد شاه زنده، مسجد جامع تیمور، و رصدخانه‌ای که قیاس‌الدین جمشید کاشانی در آن تدریس می‌کرد، از جمله اماکن دیدنی این شهر بود.
وی ادامه داد: در بخارا، مدرسه میر عرب، مدرسه لب حوض، و مدرسه جعفر خواجه، از جمله مراکز علمی و دینی بودند که همچنان فعال‌اند. در این شهر، نقش‌بندی‌ها نیز حضور پررنگی داشتند و دیدار با بزرگان این طریقت، تجربه‌ای متفاوت بود.
فرهنگ و مهمان‌نوازی ازبک‌ها
مهدوی‌راد یکی از ویژگی‌های بارز این سفر را مهمان‌نوازی مردم ازبکستان ارزیابی کرده و اظهار کرد: سفره‌های رنگین، غذاهای متنوع، و پذیرایی‌های مفصل، نشان از فرهنگ غنی این مردم داشت. از سیب‌زمینی‌های پخته‌شده در دنبه گرفته تا آش پلو، همه و همه بخشی از سنت‌های غذایی این منطقه بودند.
وی تصریح کرد: در این میان، نکته‌ای جالب توجه بود؛ برخی جریان‌های سلفی و وهابی، تلاش کرده بودند تا مردم را از مصرف دنبه‌های وارداتی از ایران منع کنند، با این استدلال که ایران کشور شیعیان است و محصولاتش نجس است! اما شیعیان، با روش‌های خاص خود، این تبلیغات را خنثی کرده بودند.
پایان سفر؛ تأملی بر تجربه‌ها
مهدوی‌راد در پایان تاکید کرد: این سفر، تجربه‌ای متفاوت و ارزشمند بود. دیدار با مردمانی که در اقلیت‌اند اما با ایمان و تلاش، هویت خود را حفظ کرده‌اند، تأملی بر تاریخ و فرهنگ این منطقه، و مواجهه‌ای مستقیم با واقعیت‌هایی که شاید در کتاب‌ها نیامده باشد.
وی ضمن بیان توصیه‌ای از بازدید این اماکن، گفت: اگر کسی امکانات و فرصت داشته باشد، دیدار از این سرزمین‌ها، نه‌تنها سفری تفریحی، بلکه سفری معرفتی و فرهنگی خواهد بود؛ سفری که دریچه‌ای نو به شناخت جوامع اسلامی و تاریخ تمدن شرق می‌گشاید.
نقش بی‌بدیل استاد مهدوی‌راد در علوم قرآنی و اعتلای دانش و فرهنگ
همچنین در بخش دیگر این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین مسلم محمدی، رئیس دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران ضمن نکوداشت استاد مهدوی‌راد، گفت: در روزهای اخیر، شاهد رخدادی کم‌نظیر بودیم؛ مراسمی که با حضور فرهیختگان، اساتید و خیرین برگزار شد و در آن، از تلاش‌های ارزشمند بزرگان علم و فرهنگ تقدیر به عمل آمد. از جمله این اقدامات، ساخت کتابخانه‌ای فاخر و بیمارستانی مهم بود که با همت جناب مهندس عسگری و همراهی خیرین ارجمند، به ثمر نشست.
وی ادامه داد: در این میان، یکی از شخصیت‌های برجسته‌ای که شایسته تکریم و تقدیر است، استاد حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد است؛ چهره‌ای علمی و ملی که در حوزه علوم قرآن، جایگاهی رفیع دارد. آثار ارزشمند ایشان و شاگردان فرهیخته‌ای که تربیت کرده‌اند، گواهی بر نقش بی‌بدیل ایشان در اعتلای دانش و فرهنگ است.
رئیس دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران ضمن بیان نکات نکوداشت استاد بیان کرد: به‌همین مناسبت، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، که بیش از نیم قرن از تأسیس آن می‌گذرد، تصمیم گرفته است از نخبگان و اندیشمندان برجسته‌ای که در مسیر علم و معرفت گام برداشته‌اند، تجلیل کند.
وی با بیان برنامه‌ها گفت: در این راستا، چندین برنامه در نظر گرفته شده است؛ انتشار آثار و دیدگاه‌های استاد مهدوی‌راد که تاکنون منتشر نشده‌اند، با همکاری انتشارات دانشگاه تهران، گردآوری نظرات و دیدگاه‌های شاگردان، اندیشمندان و صاحب‌نظران درباره ایشان، که در قالب کتابی ارزشمند منتشر خواهد شد و برگزاری سلسله نشست‌های علمی تحت عنوان «پیش‌نشست‌های همایش»، که مقدمه‌ای بر مراسم اصلی در هفته پژوهش و پایان آذرماه خواهد بود.
محمدی با بیان اهمیت نکوداشت اساتید و تاثیرات آن ابراز کرد: این حرکت، نه‌تنها ادای احترام به بزرگان علم و دانش است، بلکه الگویی برای آیندگان خواهد بود تا قدر سرمایه‌های علمی و فرهنگی خود را بدانند. از همین رو، دبیرخانه‌ای در دانشکده الهیات تأسیس شده تا این روند در سال‌های آینده نیز ادامه یابد و سایر اساتید برجسته در دانشکده‌های حقوق، مدیریت، مهندسی و الهیات نیز مورد تکریم قرار گیرند.
وی در پایان گفت: همکاری مسئولین، اساتید و دانشجویان در این مسیر، شایسته تقدیر است و امیدواریم که این اقدامات، نسل جوان را بیش از پیش با بزرگان علمی و فرهنگی کشور آشنا کند.
استاد محمد علی مهدوی‌راد؛ قرآن‌پژوهی ژرف‌اندیش و میراث‌بان فرهنگ تشیع
حجت‌الاسلام والمسلمین علی راد، دبیر علمی نکوداشت استاد محمدعلی مهدوی‌راد و استاد پردیس فارابی دانشگاه تهران، بیان کرد: امروز باید درود بیکران بفرستیم بر عالمانی که تعدی به کرامت انسان را برنتافتند، در برابر رنج و ستم ایستادند و برای تحقق عدالت در گستره حیات انسانی، قلم زدند و سخن گفتند. جامعه‌ای استوار بر آموزه‌های قرآن و تهی از فقر را مدینه فاضله دانستند و هرگز به خاطر نان و نام، جاه و مقام، قلم نزدند و سخن نگفتند.
وی افزود: این دانشوران، مرزبانان حماسه جاویدان غدیر و عاشورا را الگوی حیات طیبه انسان معرفی کردند؛ همانان که پیشوایان مذهب تشیع، آنان را احیاگران امر اهل‌بیت(ع) و پاسداران این مکتب دانستند. از جمله آیین‌های علمی در فرهنگ و سیره مکتب اهل‌بیت، تکریم فرهیختگان ممتاز و تأکید بر نشر اندیشه‌ها و آثار ایشان در دوران حیات و ممات است. راز این تکریم و تجلیل، در نصرت دین و روشنگری نهفته است؛ چنان‌که امام صادق (ع) فرمود: «هذا ناصرنا بقلبه و لسانه» و امام باقر(ع)، شکافنده دانش را معیار فرزانگان شیعه معرفی کرد و فرمود: «اجلس فی مسجد المدینة و أفت الناس.»
دبیر علمی این نکوداشت بیان کرد: آری، اهل‌بیت(ع)، با تکیه بر معیارهایی چون فرهیختگی، مجاهدت علمی و فرهنگی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی، معنویت و دلدادگی به اسلام، همواره عالمان متعهد را تکریم کردند و دیگران را به اقتدا به شخصیت و آثار این فرزانگان فراخواندند. این ستارگان آسمان دانش، با اشراف بر قرآن و سنت، ضمن تألیف آثار فاخر، با برپایی حلقه‌های درس و بحث، نقد و نظر، و گفت‌وگوی عالمانه با دگراندیشان، حضوری جدی و مؤثر در گفتمان علم دینی زمانه خود داشته‌اند. آنان، با آثار متقن و اندیشه‌های ژرف خود، نام و آوازه مکتب اهل‌بیت را در آفاق زنده نگه داشته‌اند.
وی ضمن بیان اوصاف استاد محمدعلی مهدوی‌راد، بیان کرد: ایشان فقیهی تراز اول، قرآن‌پژوهی ژرف‌اندیش، میراث‌بان فرهنگ تشیع، و سنت‌پژوهی چیره‌دست است؛ دانشمندی که در ادب نفس، درس، بحث، نقد و نظر، پیشرو و کاردان بوده و در فرهنگ‌گستری و نقد کتاب و اندیشه، جایگاهی بلند دارد. دانشگاه تهران، به پاس معرفی این شخصیت نامدار به جامعه علمی، به ویژه نسل جوان، مراسم نکوداشتی را در نظر گرفته است.
راد تصریح کرد: آنچه گفته شد، حاصل بیش از سه دهه همنشینی، آشنایی و افتخار شاگردی در محضر استاد مهدوی‌راد است. آشنایان با آثار و اندیشه‌های ایشان تصدیق می‌کنند که استاد، اسلام‌شناسی برجسته، ترجمان قرآن و سنت، و پاسدار مرزهای تشیع بوده است. تلاش‌های معظم او، در طول بیش از چهار دهه تدریس، تألیف و تربیت شاگردان، در محورهایی چون اسلام‌شناسی، شیعه‌پژوهی، قرآن‌پژوهی، تفسیر، نقد کتاب، علوم و معارف حدیث، و دیگر حوزه‌های معرفتی، طبقه‌بندی می‌شود؛ همگی بر محور عقلانیت وحیانی در شناخت اسلام و نقد وضعیت جهان اسلام استوارند.
وی در پایان ضمن بیان نقش برجسته استاد مهدوی‌راد تاکید کرد: آثار استاد، همواره آوردگاه قرآن بوده است؛ او از قرآن، حدیث، نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه، و حماسه جاویدان عاشورا و غدیر، تفسیری امروزین و به افق انسان معاصر ارائه کرده است. استاد، در پی راهی برای رهایی انسان از رنج و درد است؛ رنجی که روزگار بر انسان تحمیل کرده و بخشی از آن، حاصل نگرش‌های نادرست و سکوت برخی مصلحت‌اندیشان در حوزه قرآن‌پژوهی و سنت‌پژوهی است. تفاوت استاد مهدوی‌راد با همگنانش، در نگرش دردمندانه او به وحی و سنت، و تلاش برای پیوند انسان معاصر با وحی است؛ امری که در میان محافل علمی و دانشگاهی، کمابیش مغفول مانده است.
یادآور می‌شود، در این برنامه، از پوستر آیین نکوداشت مقام علمی و فرهنگی استاد محمدعلی مهدوی‌راد نیز رونمایی شد. این نکوداشت، نخستین نشست از سلسله نشست‌هایی است که در چارچوب طرح راه‌اندازی دبیرخانه دائمی نکوداشت مفاخر در سده معاصر، در دانشکده الهیات دانشکدگان فارابی برنامه‌ریزی شده است.
در قالب اجرای این طرح قرار است، ۴۰ نشست ویژه برای نکوداشت ابعاد فکری، علمی و فرهنگی استاد محمدعلی مهدوی‌راد برگزار شود و در پایان، همایش جامع، نکوداشت این استاد در هفته وحدت حوزه دانشگاه در آذرماه سال ۱۴۰۴ نیز برگزار خواهد شد.
خبرنگار: هانیه محمدنژاد
انتهای پیام
