اشعار سعدی؛ درآمیختن داروی تلخ نصیحت با شهد ظرافت

به گزارش ایکنا از قم، حسن عزیزی، استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی در مراسم روز بزرگداشت سعدی که با عنوان «سعدی؛ شاعر مهر، حکمت و انسانیت» به همت کانون نویسندگان قم و معاونت فرهنگی دانشگاه طلوع مهر، امروز، اول اردیبهشت‌ماه در دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد، با اشاره به شعری از ملک‌الشعرای بهار که در آن، به مقام ادبی سعدی در قالب مسمط تضمینی ارج نهاده شده بود، بیان کرد: سعدی تنها متعلق به یک روز در تقویم نیست، بلکه باید همواره با آثار بزرگان ادب فارسی، چون سعدی، فردوسی و حافظ زیست.

وی با اشاره به سه محور اصلی مهر، حکمت و انسانیت افزود: با تحلیل محتوایی گلستان، بوستان، مجالس پنج‌گانه و دیگر آثار سعدی، می‌توان دریافت که آموزه‌های اخلاقی و اجتماعی او همچنان در تربیت نسل امروز کاربرد دارد.

عزیزی با اشاره به استقبال جهانی از آثار سعدی یادآور شد: وقتی آثار سعدی به زبان‌های اروپایی ترجمه شد، بسیاری آن را هم‌تراز با متون مقدس، چون تورات و انجیل دانستند و از حکمت شرقی سعدی شگفت‌زده شدند.

وی با اشاره به مضامینی همچون تربیت فرزند، مهرورزی، تواضع، نقد اجتماعی و قناعت در اشعار سعدی بیان کرد: سعدی داروی تلخ نصیحت را با شهد ظرافت درآمیخته است و همین راز ماندگاری اوست.

استاد زبان و ادبیات فارسی درباره تمایز میان ثروت و توانگری گفت: توانگری به هنر است، نه به مال. بزرگی در درخشش اندیشه و نیت نهفته است، نه در سال‌های عمر. سعدی در یکی از سروده‌هایش آورده است: «توانگری نه به مال است پیش اهل کمال/ که مال تا لب گور است و بعد از آن اَعمال» و این سروده گواه نگاه متعالی سعدی به مال و دارایی است.

نگاه متعالی سعدی به قناعت و کمال انسانی

وی با اشاره به اینکه ثروت حقیقی در قناعت و کمال انسانی است، تصریح کرد: توانگری واقعی هنری‌ درونی است؛ کالایی که اگر برای تو هیچ نباشد، باز تو را بی‌نیاز می‌کند؛ همچنین سعدی در اشعارش به اهمیت لحظه اکنون اشاره دارد، بنابراین این وقت را غنیمت بدانیم؛ وقت چون شمشیری‌ بُرنده است که اگر از آن غافل شویم، پشیمانی سودی نخواهد داشت.

عزیزی با اشاره به دیدگاه سعدی در مورد عدالت اجتماعی و حکمرانی گفت: در یکی از سروده‌های سعدی در گلستان آمده است: «کنون که نوبت توست‌ ای ملک، به عدل گرای» با استناد به این سروده می‌توان گفت نقش سعدی در نقد قدرت و دعوت به عدالت برجسته بود.

وی با بیان اینکه سعدی را باید در هفت‌ سالگی خواند و در 70 سالگی فهمید، ادامه داد: سعدی با زبان شعر، حاکمان را به راه راستی دعوت می‌کند و در نقد قدرت، دفاع از عدالت و اصلاح‌گری فرهنگی جایگاهی برجسته دارد همچنین نقش سعدی در تربیت اخلاقی نسل‌ها نیز مشهود است.

عزیزی با استناد به سخنان محمدرضا شفیعی کدکنی، سعدی را از سلسله سقایان معرفی کرد و افزود: رنج و ریشه‌داری تجربه را در آثارش وارد کرده و مفاهیمی، چون فتوت و ایثار را با جان خود درآمیخته است.

وی ضمن انتقاد از نظام آموزشی گفت: امروز تربیت انسان فراموش شده و جای آن را حفظیات و رقابت‌های سطحی گرفته است؛ امروز، متأسفانه مردم به‌ویژه نسل جدید از اشعار و آموزه‌های بزرگان ادب فارسی دور شده‌اند، استعداد بدون تربیت، دریغی بزرگ است و تربیت بدون عمق و ریشه، ثمری نخواهد داشت.

در پایان این مراسم، عزیزی با استناد به دیدگاه عرفانی مولانا، غزلی از سعدی درباره‌ «آدمیّت» را قرائت کرد: «تن آدمی شریف است به جان آدمیت/ نه همین لباس زیباست نشان آدمیت».

همچنین، رضا شیخ‌محمدی با اجرای خوانش سنتی از اشعار سعدی، (غزل «وقتی دل سودایی، می‌رفت به بُستان‌ها») حال و هوای نشست را معنوی‌تر کرد. این اجرای هنرمندانه با استقبال و تشویق حاضران همراه شد و پایانی باشکوه بر آیین بزرگداشت بود.