قتل نفس خیانت در امانت خدا و گناهی عظیم است

به گزارش ایکنا از قم، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدهادی شهیدی‌فیاض، استاد سطح عالی حوزه، در کنفرانس بین‌المللی «نقش ادیان، معنویت و دعا در پیشگیری از خودکشی» که با محوریت دیدگاه مسیحیت درباره خودکشی و اضرار به نفس از کتاب مقدس، به همت مؤسسه بین‌المللی صلح و ادیان و با همکاری مؤسسه خانواده و تربیت معنوی خاتم، روز گذشته، ۳۰ بهمن‌ماه برگزار شد، درباره علل و انگیزه‌های خودکشی گفت: این یک معضل جهانی برای بشریت است که انسانی به حدی برسد که دست به قتل نفس بزند و به خودش بزرگترین آسیب را وارد کند. حال چه می‌شود که فرد، دست به این اقدام می‌زند؟ یکی از مهم‌ترین دلایل خودکشی جهل است.

وی افزود: جهل در امر خودکشی به معنای ندانستن اینکه چرا کشتن نفس و گرفتن حیات از خود زشت است. کسانی که این کار را انجام می‌دهند قبح را برای خودشان از بین برده‌اند. اگر بتوانیم این قبح را احیا کنیم از خودکشی دست برمی‌دارند.

این استاد سطح عالی حوزه با معرفی دلایلی از قرآن کریم برای فهم قبح خودکشی و رفع این جهل بیان کرد: حیات انسان جلوه رحمت و مهربانی خدا به اوست؛ کسی که این نعمت را با خودکشی از خود سلب می‌کند، درواقع خود را ملعون می‌کند. لعنت شدن یعنی محروم شدن از نعمت خدا. خداوند در آیه ۱۵۶ سوره مبارکه اعراف می‌فرماید: «وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ، رحمتم همه چیز را فرا گرفته است»؛ لکن انسان‌ها هستند که خودشان را با رفتار خودشان محروم می‌کنند. خودکشی نیز از همین نوع محروم کردن خود است. 

وی افزود: خداوند در آیات ۲۹ و ۳۰ سوره مبارکه نساء نیز می‌فرماید: «وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا. وَمَنْ يَفْعَلْ ذَلِكَ عُدْوَانًا وَظُلْمًا فَسَوْفَ نُصْلِيهِ نَارًا وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا، و خودکشی نکنید؛ زیرا خدا همواره به شما مهربان است. و هر که خوردن مال به باطل و قتل نفس را از روی تجاوز از حدود خدا و ستم بر خود و دیگران مرتکب شود، به‌زودی او را در آتشی آزاردهنده و سوزان درآوریم و این کار بر خدا آسان است»؛ رحیم، صفت مشبهه است و نشانه همیشگی بودن محبت خدا نسبت به بندگانش است.

شهیدی‌فیاض با بیان اینکه خودکشی ظلم بر نفس و عدوان با نفس است، اظهار کرد: نفس ما آنقدر عزیز است که خدا‌وند هرگز راضی نیست خودمان به خودمان ظلم کنیم و کسی که این را انجام می‌دهد مستحق عذاب است. آتش جهنم، آتشی است که از درون خود انسان‌ها مشتعل می‌شود و آتش بیرونی نیست. 

قتل نفس؛ خیانت در امانت خدا

وی بیان کرد: خداوند در آیه ششم سوره مبارکه تحریم می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَيْهَا مَلَائِكَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ، اى كسانى كه ايمان آورده‏‌ايد خودتان و كسانتان را از آتشى كه سوخت آن مردم و نگهاست‏ حفظ كنيد بر آن آتش فرشتگانى خشن و سختگير گمارده شده‌اند از آنچه خدا به آنان دستور داده سرپيچى نمى‌كنند و آنچه را كه مأمورند انجام مى‏‌دهند»؛ پس معلوم می‌شود کسی که مرتکب به ظلم بر نفس می‌شود آن هم خودکشی که بالاترین حد آن است، درون خود را از آتش پر می‌کند.

این استاد سطح عالی حوزه ادامه داد: توجه به این نکته که نفس ما امانت الهی است، جهل نسبت به قبح عمل خودکشی را رفع می‌کند. قتل نفس، خیانت در امانت خداست و این خیانت، گناه عظیمی است. امانت به چه چیزی گفته می‌شود که مُکَرَّم و عزیز است. خداوند در آیه ۷۹ سوره ص جان انسان را از از روحی که خود او را در ما دمیده می‌داند و می‌فرماید: «فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ، پس چون او را كاملاً درست كردم و از روح خويش در آن دميدم سجده‏‌كنان براى او به خاک بيفتيد.»

خودکشی؛ برهم زدن هدف خدا از خلقت انسان

وی با بیان اینکه خودکشی نوعی مبارزه با حکمت خدا از خلقت و آفرینش انسان است، گفت: خودکشی برهم زدن هدف خدا از خلقت من است. در پاسخ به این سؤال که انگیزه خدا چه بود که ما را آفرید، باید گفت دو جنبه وجود دارد؛ انگیزه خدا محبت به انسان بود که دست به آفریدن زد. مصداق این موضوع در سوره هود آیه ۱۱۹ است: «إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَلِذَلِكَ خَلَقَهُمْ وَتَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ، مگر كسانى كه پروردگار تو به آنان رحم كرده و براى همين آنان را آفريده است و وعده پروردگارت چنين تحقق پذيرفته است كه البته جهنم را از جن و انس يكسره پر خواهم كرد.» 

شهیدی‌فیاض ادامه داد: جنبه دوم این است که خدا از ما چه می‌خواهد؟ اول غرض این است که ما هم به خدا برای رشد خودمان محبت کنیم. رحمت خداگونه است؛ رحمت جبری و رحمتی که با اختیار خود به سمت خود جذب می‌کنیم. خداوند در سوره مائده می‌فرماید: «فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ، خدا به زودی گروهی را می‌آورد که آنان را دوست دارد، و آنان هم خدا را دوست دارند؛ در برابر مؤمنان فروتن‌اند، و در برابر کافران سرسخت و قدرتمندند، همواره در راه خدا جهاد می‌کنند، و از سرزنش هیچ سرزنش‌کننده‌ای نمی‌ترسند. این فضل خداست که به هر کس بخواهد می‌دهد؛ و خدا بسیار عطاکننده و داناست.»

وی همچنین بی‌ایمانی به آخرت را از دلایل اقدام به خودکشی دانست و گفت: قرآن کریم در همین مورد، در آیه 12 سوره انعام می‌فرماید: «قُلْ لِمَنْ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ قُلْ لِلَّهِ كَتَبَ عَلَى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيْبَ فِيهِ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ، بگو آنچه در آسمان‌ها و زمين است از آن كيست بگو از آن خداست كه رحمت را بر خويشتن واجب گردانيده است‏ يقيناً شما را در روز قيامت كه در آن هيچ شكى نيست گرد خواهد آورد خودباختگان كسانى‏‌اند كه ايمان نمى‌آورند.»

شهیدی‌فیاض بیان کرد: فقدان صبر در مصیبت‌ها و مشکلات سومین انگیزه خودکشی است. قرآن بسیار به این نمونه از انگیزه پرداخته است. این صبر، باعث برانگیخته شدن رحمت‌های ویژه الهی به بنده صابر خواهد شد. انگیزه چهارم، عذاب وجدان و یأس از امید در زندگی است که منجر به خودکشی می‌شود. این عذاب وجدان با توجه به مغفرت و مهربانی خدا در بخشش گناهان برطرف می‌شود.

وی گفت: پنجمین علت، احساس کرامت نفس نداشتن است. امام علی(ع) در همین باره می‌فرمایند: «کسی که احساس کرامت نفس ندارد و خودش را پست می‌داند، ممکن است دست به هر کار خطرناکی بزند، بنابراین از او بر حذر باشید.» وظیفه رهبر دینی معرفت و نور دادن به جامعه تاریک اطراف خودش است. آن‌ها باید ریشه این جهل را با آگاهی بخشیدن به مردم بخشکانند.