سه گام اساسی آماده‌سازی کودک در مواجهه با بحران‌ها
معصومه‌سادات طباطبایی گفت: نقش‌آفرینی مادر در آماده‌سازی فرزند در مواجهه با بحران در سه مرحله پیش از بحران، حین بحران و پس از بحران اتفاق می‌افتد و مهم‌ترین نقش مادر در مرحله پیش از بحران، آماده‌سازی فرزند برای مسائل احتمالی است.
به گزارش ایکنا از قم، معصومه‌سادات طباطبایی، استاد حوزه و دانشگاه در هفتمین نشست از سلسله نشست‌های افزایش آگاهی جمعی در شرایط بحران با عنوان «نقش مادران در مدیریت بحران‌های اجتماعی» که شامگاه یکشنبه، ٢٩ تیرماه به‌صورت مجازی، به همت جهاددانشگاهی قم برگزار شد، گفت: مدیریت بحران‌های اجتماعی مسئله‌ای اساسی و بسیار مؤثر است که در دهه اخیر، به‌ویژه سال‌های گذشته، به یکی از کلان‌موضوع‌های مهم تبدیل شده است، اهمیت این موضوع از دو منظر مباحث دینی و دیدگاه علمی مورد توجه ویژه قرار گرفته، قدمت پرداختن به این مسئله بسیار طولانی است و همین امر بر اهمیت آن برای ما می‌افزاید.
وی با بیان اینکه نقش مادر در این میان به‌عنوان کانون اصلی فرآیند تربیت فرزند بسیار حیاتی است، ادامه داد: پرسش کلیدی این است که یک مادر چگونه باید عمل کند تا نقش مؤثری در تربیت فرزند داشته باشد؟ و یکی از مؤلفه‌های مهم تربیت، یعنی «مدیریت بحران» را به‌موقع، به‌جا، بهنگام و هوشمندانه محقق کند.
طباطبایی افزود: طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، بحران به شرایطی گفته می‌شود که یک یا چند ساختار اجتماعی دچار اختلال شدید می‌شود، به بیان ساده‌تر، بحران پیشامدی ناگهانی است که وضعیت آرام و مسیر عادی امور را دچار اختلال می‌کند و با تدابیر معمول نمی‌توان آن را مدیریت کرد؛ در چنین شرایطی، نیاز به روش‌های ویژه و مؤثرتر برای حل مسئله احساس می‌شود.
این روانشناس با بیان اینکه واژه بحران در موقعیت‌های مختلف به‌کار می‌رود، گفت: بحران فرهنگی، زمانی پدید می‌آید که مسائل فرهنگی دچار اختلال می‌شود، ارزش‌های اخلاقی و هویت تضعیف می‌شود، بحران اقتصادی، هنگامی که معیشت مردم تهدید می‌شود و فاصله طبقاتی افزایش می‌یابد، بروز پیدا می‌کند؛ واژه بحران‌های طبیعی در موقعیت‌های سیل، زلزله و بلایای طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بحران اجتماعی، هنگامی که مفاهیم و ارزش‌های اساسی جامعه دچار اختلال می‌شوند، به‌کار می‌رود و بحران جنگ هم در موقعیت‌هایی مانند جنگ تحمیلی به‌کار می‌رود که پس از آن، پرداختن به بحران‌های هویت اجتماعی اعم از دینی و ملی فرزندان به یک ضرورت تبدیل شد زیرا جنگ تنها تهدید مرز‌های جغرافیایی نبود، بلکه هجمه‌ای همه‌جانبه برای تهدید ارزش‌های اعتقادی و هویتی ملت ما محسوب می‌شد.
این مدرس حوزه و دانشگاه با بیان اینکه خانواده به‌عنوان مهم‌ترین رکن و نهاد اجتماعی، اولین محیط مواجهه فرد با دنیای پیرامون است، تأکید کرد: خانواده تأثیرگذارترین نهاد در تربیت فرزندان محسوب می‌شود توجه به تربیت فرزند برای رشد و تعالی روح و روان او در کانون خانواده امری حیاتی است. همه علوم جامعه‌شناسی، روانشناسی و به‌ویژه علوم دینی، بر نقش بی‌بدیل خانواده و به‌طور خاص نقش والدین و محوریت مادر در تعالی انسان تأکید دارند.
تقویت هوش هیجانی مبنای آماده‌سازی کودک در برابر بحران
وی تصریح کرد: نقش مادر از منظر دینی اهمیت زیادی دارد، در آیات و روایات متعدد، مستقیم و غیرمستقیم بر جایگاه مادران در تعالی، رشد و تربیت فرزند تأکید شده است. حضرت فاطمه زهرا(س) به‌عنوان الگویی نورانی، بسیاری از تکنیک‌های تربیتی و روانشناسی را قرن‌ها پیش به‌کار بستند، از منظر روانشناسی نیز در مدیریت بحران، تعامل بین مادر و فرزند نقشی کلیدی دارد، مادر هوشمند کسی است که از روش‌های مستقیم و غیرمستقیم برای حل مسئله و آماده‌سازی فرزندش در مواجهه با بحران استفاده می‌کند.
طباطبایی با اشاره به اینکه نقش‌آفرینی مادر در آماده‌سازی فرزند در مواجهه با بحران در سه مرحله اتفاق می‌افتد، گفت: مرحله پیش از بحران، مهم‌ترین نقش مادر در این مرحله، آماده‌سازی فرزند برای مسائل احتمالی است، استفاده از اقتضائات محیطی و زمانی برای ایجاد زمینه راهبری فرزند در بحران‌های آینده ضروری است و غفلت از این آماده‌سازی می‌تواند منجر به آسیب‌های جبران‌ناپذیر روانی و هزینه‌های سنگین مادی و معنوی شود؛ در همین راستا، تقویت هوش هیجانی فرزند در تعاملات روزمره، مثلاً نحوه کنترل هیجان مادر در ترافیک یا تصادف، پایه این آماده‌سازی است.
این مدرس حوزه و دانشگاه ادامه داد: مرحله بعدی، حین بحران است، بنابراین اگر مادری به هر دلیل در مرحله قبل آماده‌سازی کافی نداشت، در حین بحران، ابتدا باید خودش بحران و هیجاناتش را بپذیرد و مدیریت کند؛ انکار یا پاک‌کردن صورت مسئله، بحران را پیچیده‌تر می‌کند و اینکه داشتن گوش شنوا و گفت‌وگوی مؤثر برای درک احساسات فرزند و دیگر اعضای خانواده مسئله‌ای حیاتی است.
این روانشناس با بیان اینکه مرحله پس از بحران شامل بازسازی روحیه، پردازش تجربیات و آماده‌سازی برای بحران‌های احتمالی آینده می‌شود، تأکید کرد: نقش مادر در مدیریت بحران، نقشی پیش‌گیرانه، حمایت‌گر و تربیت‌کننده نسلی تاب‌آور و مسئولیت‌پذیر است که هم در کانون خانواده و هم در سطح جامعه تأثیری ماندگار و حیاتی بر جای می‌گذارد. پرورش هوش هیجانی، مهارت حل مسئله، انتخاب‌گری، مسئولیت‌پذیری فردی و اجتماعی و استوار بر ارزش‌های دینی و ملی در فرزندان، به آن‌ها کمک می‌کند تا در آینده بتوانند بحران‌ها را هوشمندانه مدیریت کنند.
انتهای پیام
