راهکارهای حفظ سلامت روان سالمندان در بحران

به گزارش ایکنا از قم، عاطفه عربی، روانشناس و پژوهشگر حوزه سلامت روان در چهارمین نشست از سلسله نشست‌های افزایش آگاهی جمعی در شرایط بحران با عنوان «حمایت‌های روانشناختی از سالمندان در شرایط بحرانی» که شامگاه ۹ تیرماه به همت جهاددانشگاهی استان قم برگزار شد، گفت: بحران نوعی پاسخ به وقایع خطرآفرین و خطرزای یک حادثه است که فرد به‌صورت شرایط دردناک تجربه می‌کند و می‌تواند از چند ساعت تا چند هفته به درازا بینجامد و منجر به استرس شود و در شرایطی که فرد احساس کند منابع یا زمانش برای مقابله کافی نیست، از منظر شناختی، عاطفی، جسمانی و رفتاری دچار تنش می‌شود.

 

وی با اشاره به ابعاد واکنش‌های روانشناختی در شرایط بحران ادامه داد: اثرات عاطفی شامل شوک، ناباروری، کرختی روانشناختی، تحریک، خشم، پایین آمدن آستانه تحمل و وحشت، اثرات روانشناختی از جمله، اختلال در تمرکز، کاهش توانایی و عملکرد فردی، انزوا و خودمحوری است و اثرات جسمانی به‌صورت، خستگی، تحلیل رفتن، بیماری‌های مزمن، پنیک، تعریق و بی خوابی بروز پیدا می‌کند.

 

عربی افزود: وجود یا عدم وجود بحران را می‌توان براساس حضور یا عدم حضور عناصری از جمله وجود یک واقعه استرس‌زا یا استرس طولانی، تجربه پریشانی یا وضعیت ناگوار، وجود فقدان، احساس غیرقابل مهار بودن شرایط، به‌هم‌ریختگی تغییر روال عادی، وجود ابهام و تردید نسبت به آینده، ناراحتی و پریشانی طولانی‌مدت تشخیص داد.

 

این روانشناس با بیان اینکه سالمندان باتوجه به شرایط جسمانی و روانشناختی، گروه‌ حساس و آسیب‌پذیر هستند، گفت: سازمان جهانی بهداشت، سالمندان را به سه گروه سالمند ۶٠ تا ٧۴ سال، سالمند ٧۵ تا ٩٠ سال و سالمند ٩٠ سال به بالا تقسیم می‌کند، در نتیجه چگونگی تجربه بحران، در معرض آسیب بودن، ارتباط با قربانیان، تجارب قبلی حادثه، سطح رشدی و سن بر شدت آسیب‌پذیری تأثیرگذار است.

 

وی تصریح کرد: خرد، تجربه، کاهش تدریجی توانایی‌های شناختی، کاهش توانمندی‌های جسمانی، افزایش حساسیت عاطفی، کاهش استقلال، تجربه سوگ از دست دادن شغل، دوران آشیانه خالی، کمبود ویتامین، کمبود تحرک، انرژی پایین و افزایش وابستگی از ویژگی‌های روانشناختی و نیاز‌های جسمانی سالمندان است.

 

این روانشناس تأکید کرد: اضطراب و ترس مزمن، اختلال استرس پس از سانحه، پرخاشگری و انزوای اجتماعی، تغییر در سبک زندگی و ارزش‌ها، مشکلات شناختی، عاطفی و رفتاری از تأثیرات روانی جنگ بر سالمندان است، سالمندان به‌دلیل تجربه تأثیرات جسمی و روانی جنگ ایران و عراق، در شرایط امروز ممکن است با علائمی مانند اختلال استرس پس از سانحه، سندروم قلب سرباز، برگشت شرایط ناگوار و تاب‌آوری مواجه شوند.

 

عربی گفت: از طرفی توقف جنگ و بحران منطقه خاکستری جنگ یک وضعیت پیچیده روانی و اجتماعی است که نه جنگ تمام شده و نه صلح پایدار است که تأثیرات عمیقی دارد، بنابراین ذهن و بدن سالمندان پس از تحمل استرس جنگ تحمیلی ۱۲ روزه برای آرام شدن نیاز دارد دوباره به حالت تعادل و امن برگردد.

 

وی در پایان با بیان اینکه در ایران، سالمندی به‌عنوان مرحله‌ای از بلوغ فکری و معنوی شناخته می‌شود و سالمندان منبع برکت و رهبری درنظر گرفته می‌شوند و جایگاه ویژه‌ای دارند، تأکید کرد: ارائه حمایت‌های روانی و اجتماعی با هدف کاهش آسیب و افزایش آرامش سالمندان با رعایت اصولی از جمله روابط مثبت، حس آرامش و امنیت، دیدار منظم، حضور دلسوزانه، همدلی، انجام نیایش و تقویت معنویت، مشارکت اجتماعی، استفاده از رویکرد‌های هیجان‌مدار و مسئله‌مدار و مشارکت دادن سالمندان در تصمیم‌گیری‌ها باید انجام شود و این امر در سلامت روان سالمندان تأثیرگذار است و می‌تواند در جهت حفظ شأن و کرامت انسانی افراد سالمند کمک شایانی کند.