قدر قرآن

فرصت ماه مبارک رمضان که شب قدر در آن قرار دارد و ماه نزول قرآن کریم است برترین زمان برای انس و الفت با قرآن کریم است.

شب قدر شبی است که در تمام سال شبی به عظمت و فضیلت آن برابری نمی‌کند و عمل در آن از عمل در هزار ماه برتر است و نزول قرآن کریم در آن شب بر جایگاه شایسته آن افزوده است.

فرشتگان الهی و اعظم فرشتگان به نام روح به اذن خداوند در آن شب به زمین‌ فرود می‌آیند و محضر حضرت امام زمان(عج) می‌رسند و آنچه را که برای هر کس در طول سال آینده مقدر شده است بر آن حضرت عرضه می‌کنند. 

علت نامگذاری شب‌های قدر 

در علت نامگذاری یکی از شب‌های نوزدهم یا بیست‌ویکم و یا بیست‌وسوم به شب قدر، نظر‌های گوناگونی است که به تعدادی از آنان اشاره می‌شود:

۱- شب قدر به این جهت نامیده شده است که در آن شب، جمیع مقدرات بندگان در تمام سال تعیین می‌شود.

۲- بعضی آن شب را از این جهت شب قدر نامیده‌اند که دارای قدر و شرافت عظیمی است.

۳- به خاطر آن است که قرآن کریم با تمام قدر و منزلتش بر رسول والاقدر و برای امت با قدر و ارزش و به‌وسیله فرشته صاحب قدر نازل شد. «انزل فی‌ها کتاب ذو قدر الی رسول ذی قدر لاجل امة ذات قدر علی یدی ملک ذی قدر»

۴- شبی است که مقدر شده قرآن کریم در آن نازل شود.

۵- کسی که آن شب را احیا بدارد صاحب قدر و مقام و منزلت می‌شود.

۶- در آن شب آن قدر فرشتگان به زمین نازل می‌شوند که عرصه زمین بر آن‌ها تنگ می‌شود.

جمع بین‌ این تعاریف بر عظمت و فضیلت این شب افزوده است. باید بگوییم شب قدر تعیین شد تا قرآن کریم در آن نازل و قدر قرآن شود.

تلاوت و خواندن قرآن، تدبر و فهم در معانی آیات و الفاظ؛ صداقت و سادگی قاریان؛ خواندن برای کسب برترین و کامل‌ترین هدایت، دستیابی به سعادت و رستگاری و قرار گرفتن در صراط مستقیم الهی است. آمرزش گناهان، شفای درد‌ها و آرامش دل‌ها از برکات تلاوت و انس و الفت با قرآن کریم است.

عظمت قرآن و تلاوت آن از منظر ائمه(ع)

پیامبر خدا حضرت محمد(ص) در وصف و عظمت قرآن کریم می‌فرماید: قرآن راهنمای گمراهی و بینایی از هر کوری است و سبب گذشت از لغزش‌هاست و روشنی در هر تاریکی است و در پیشامد‌ها (بدعت‌ها) پرتوی است و نگاه‌دارنده از هر هلاکتی است و ره‌جویی در هر گمراهی است و بیان‌کننده هر فتنه و اشتباهی است و انسان را از دنیای پست به سعادت‌های آخرت می‌رساند و کمال دین شما در آن است و هر کس از قرآن‌روی گردان شود به‌سوی دوزخ می‌رود.

امیرمؤمنان حضرت علی(ع) خانه‌هایی که در آن تلاوت قرآن شود را درخشان می‌داند و می‌فرماید: خانه‌ای که در آن قرآن خوانده شود و ذکر خدای عزوجل و یاد او در آن بشود برکتش بسیار شود و فرشتگان در آن بیایند و شیاطین از آن دور شوند و برای اهل آسمان می‌درخشد چنان‌چه ستارگان برای اهل زمین می‌درخشند و خانه‌ای که در آن قرآن خوانده نشود و ذکر خداوند عزوجل در آن نشود برکتش کم می‌شود و فرشتگان از آن دور می‌شوند و شیاطین در آن حاضر می‌شوند.

حضرت امام صادق(ع) قرآن را عهد خداوند معرفی می‌کند و می‌فرماید: قرآن عهد خداوند و فرمان اوست بر خلقش؛ پس سزاوار است برای شخص مسلمان که در این عهد و فرمان خداوند نظر بیندازد و روزی 50 آیه از آن را بخواند.

استفاده‌ از بطون قرآن با تعلم و تفقه

حضرت امام خمینی(ره) که پرورش‌یافته با اخلاص در مکتب نورانی قرآن کریم است رفع حجاب‌ها را برای درک و فهم آیات واجب و ضروری می‌داند و می‌فرماید: «مادامی که انسان در حجاب خود است نمی‌تواند این قرآن را که نور است و به حسب فرمایش خود قرآن نور است، نور را کسانی که در حجاب هستند و پشت حجاب‌های زیاد هستند نمی‌توانند ادراک کنند، گمان می‌کنند که می‌توانند لکن نمی‌توانند، تا انسان از حجاب بسیار ظلمانی خود خارج نشود، تا گرفتار هوا‌های نفسانی است. تا گرفتار خودبینی‌هاست، تا گرفتار چیز‌هایی است که در باطن نفس خود ایجاد کرده است از ظلماتی که بعض‌ها فوق بعض است لیاقت پیدا نمی‌کند انسان که این نور الهی در قلب او منعکس بشود. کسانی که بخواهند قرآن را بفهمند و محتوای قرآن را، نه صورت نازل کوچکش را، محتوای قرآن را بفهمند و طوری باشد که هرچه قرائت کنند بالا بروند و هر چه قرائت کنند به مبدأ نور و مبدأ اعلی نزدیک شوند این نمی‌شود الا این که حجاب‌ها برداشته بشود؛ و تو خود حجاب خودی؛ باید از میان برداری این حجاب را تا بتوانی این نور را به آن‌طور که هست و انسان لایق است برای ادراک او، ادراک کند.»

رهبر معظم انقلاب اسلامی بر اهمیت تفقه در آیات می‌فرماید: عالی‌ترین مفاهیم مربوط به زندگی انسان را قرآن می‌تواند به ما معرفی کند که البته این، با تعلم و تفقه به ‌ست می‌آید؛ این را فراموش نکنید.

بله، غالب مردم از ظاهر قرآن یک استفاده‌ای می‌کنند، اما استفاده‌ از اعماق قرآن و بطون قرآن جز با تعلم و تفقه به‌دست نمی‌آید که در نهج‌البلاغه در خطبه‌ ۱۱۰ می‌فرماید: «وَ تَعَلَّمُوا القُرآن»؛ بعد با یک فاصله‌ای می‌فرماید: «وَ تَفَقَّهوا فیه»؛ تفقه یعنی آموزش عمیق، به یادگیری عمیق می‌گویند «تفقه».

باید چشمه‌ معنوی قرآن سرازیر بشود به افکار مردم، به دل‌های مردم و در نتیجه به عمل‌های ما مردم سرازیر بشود؛ خداوند ان‌شاءالله این توفیق را به شما‌ها و همه‌ ما عنایت کند.

حجت‌الاسلام محمد‌رضا قاسمی‌نیا، پژوهشگر دینی