تحولات بنیادین آموزش قرآن بعد از انقلاب اسلامی

میلاد رستگار، رئیس اداره قرآن، عترت و نماز اداره‌کل آموزش و پرورش استان قم در گفت‌وگو با ایکنا از قم در پاسخ به اینکه تحولات قرآن در قبل و بعد انقلاب اسلامی چگونه بود، گفت: مقایسه قبل و بعد انقلاب، مقایسه هست و نیست، است. قبل از انقلاب در عرصه تخصصی قرآن هیچ خبری نبود؛ استاد رنجبر که از خاطرات قبل از انقلاب برای بنده نقل می‌کرد: «قبل از انقلاب، چند نفر نشسته بودیم که با هم قرآن بخوانیم، اما ساواک ما را به جرم اینکه قرآن می‌خواندیم و فکر می‌کرد مبادا این جلسه ضد رژیم شاهنشاهی رقم بخورد، ما را کتک زد و تنبیه کرد. همچنین بابت قرآن خواندن در ژاندارمری بازخواست شدیم.» امروزه اما دیگر این‌گونه نیست و فضای کار برای قرآن کریم باز است.  

بیشتر بخوانید:

• پیشرفت چشمگیر بانوان در فعالیت‌های قرآنی پس از انقلاب
• نقش پژوهشگران قرآنی در آینده انقلاب
• از مهجوریت قرآن قبل از انقلاب تا جایگاه محوری در زندگی اجتماعی
• از جلسات مخفی قرآن در دوره شاهنشاهی تا مسابقات پررونق امروز
• از رشد مراکز قرآنی تا تربیت نخبگان بین‌المللی پس از پیروزی انقلاب
• قرآن؛ رکن اصلی هویت فرهنگی پس از انقلاب

وی افزود: اوایل انقلاب با تدبیر مقام معظم رهبری، اساتید برجسته مصری نظیر شحات انور و احمد نعینع به ایران دعوت می‌شدند و قاریان ایرانی در جلسات آن‌ها حاضر می‌شدند و این اساتید نکاتی به آن‌ها می‌گفتند و قاریان ایرانی یادداشت‌برداری می‌کردند. کم‌کم به این صورت شد که قاریان ما از نکات اساتید مصری بی‌نیاز شدند و اکنون به‌صورتی است که اساتید ایرانی را به کشورهای دیگر دعوت می‌کنند و نکاتی را برای ارائه دارند.

رئیس اداره قرآن، عترت و نماز اداره‌کل آموزش و پرورش قم بیان کرد: آن رشدی که باید در عرصه قرائت، حفظ و مفاهیم قرآنی اتفاق می‌افتاد، با سرعتی مافوق همه پیشرفت‌ها انجام شده و ایران کشوری است که می‌توان به‌عنوان یکه‌تاز عرصه کارهای قرآنی به آن اشاره کرد‌.

رستگار اظهار کرد: قبل از انقلاب، آموزش‌های عمومی قرآن، قرآنی نبود چه روش‌های مکتب‌خانه‌ای و چه روش‌های مدرسه‌ای. بعد از انقلاب زحمات بسیاری کشیده شد تا آموزش عمومی قرآن کریم رشد کند و هنوز به آن هدف و نتیجه‌ای که دلخواه باشد، نرسیده‌ایم و بسیار جای کار دارد.

وی با مقایسه وضعیت آموزش قرآن در قبل و بعد از انقلاب اظهار کرد: آموزش قرآن قبل از انقلاب، سنتی و روش مکتب‌خانه‌ای مرسوم بود. حتی تا نزدیک انقلاب نیز به همین صورت بود. بعد از انقلاب، بحث آموزش تخصصی قرآن با تألیفات و مبادرت‌هایی که بین آموزش و سایر کشورهای پیشرو صورت گرفت، پیشرفت‌های خوبی در زمینه آموزش‌های تخصصی قرآن کریم صورت گرفت.

نقش آموزش و پرورش در تحولات قرآنی

رستگار در پاسخ به اینکه نقش آموزش و پرورش در تحولات قرآنی پس از انقلاب را چگونه ارزیابی می‌کنید، بیان کرد: اداره قرآن، عترت و نماز در اداره‌کل آموزش و پرورش استان قم، رسالت‌هایی دارد. یکی از رسالت‌های آن، آموزش قرآن و مسابقات قرآن است. ما برنامه‌های متنوعی را در زمینه عترت و نماز برگزار می‌کنیم. امسال چهل‌وسومین دوره مسابقات قرآن، عترت و نماز دانش‌آموزان سراسر کشور را برگزار می‌کنیم. سی‌وسومین دوره مسابقات درس‌هایی از قرآن حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی را برگزار می‌کنیم. هشتمین دوره همخوانی و مدیحه‌سرایی را برگزار می‌کنیم. 

وی ادامه داد: به دو صورت آموزش قرآن داریم؛ یکی از آن‌ها در ۱۸ مرکز دارالقرآن در سطح شهر به آموزش قرآن تخصصی برای دانش‌آموزان می‌پردازد. طی گزارشی که شده در سال گذشته ۱۰ هزار و خرده‌ای دانش‌آموز در این مراکز تحت آموزش قرآن قرار گرفته‌اند. 

رستگار افزود: بحث آموزش همکاران فرهنگی نیز با طرح اتقان(ارتقای توانمندی قرآنی آموزگاران ابتدایی) که طی دو سال، چهار هزار نفر معلم ابتدایی را آموزش روخوانی و روانخوانی دادیم که بهتر این تعالیم را بتوانند به دانش‌آموزان منتقل کنند. در عرصه مسابقات هم استان قم همیشه داعیه‌دار بوده و بیشترین سهمیه را در کشور داشته و به همین تناسب، در سال گذشته رتبه‌های شایسته‌ای را در سطح کشوری و بین‌المللی کسب کردیم.

وی بیان کرد: چشم‌انداز ما این است که در عرصه دانشگاه فرهنگیان ورود کنیم و بحث توانمندسازی دانشجومعلمان را داشته باشیم تا بتوانیم به نهضت عمومی حفظ قرآن حتی به اندازه یک جزء و نیز روخوانی و روانخوانی قرآن‌ در بین دانش‌آموزان دست پیدا کنیم. همچنین یکی دیگر از چشم‌اندازهای ما این است که بتوانیم استان قم را به‌عنوان یک نمونه کشوری معرفی کنیم. با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری در زمینه هوش مصنوعی، تلاش کرده‌ایم که تولیدات خوبی در عرصه استفاده از هوش مصنوعی برای آموزش قرآن داشته باشیم.

گفت‌وگو از هانیه محمدنژاد