تاریخ بشریت، نهضتی متعالیتر و ماندگارتر از قیام سیدالشهدا(ع) به جانِ جهان خود ندیده است. این جاودانگی، حاوی پیامهای انسانی فراوانی است که به مرور و تکرار هر ساله، تکراری نمیشود. ایام سوگواری اباعبدالله(ع) فرصت مغتنم نشستن پای سخنان اهل معنا و معرفت درباره ابعاد پنهان واقعه عاشوراست. ایکنا به انگیزه بازخوانی جرعهای مختصر از معرفت حسینی به گفتوگو با محمدعلی موحدی، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی، پژوهشگر تاریخ اسلام و صاحب تألیفات متعدد دینی نشسته است. متن پیش رو حاصل گفتار ایشان استاد دانشگاه را با هم میخوانیم:
برای ورود تاریخی به موضوع رمز و راز جاودانگی قیام امام حسین(ع) نکتهای را مطرح میکنم؛ این تصور که دشمنان سیدالشهدا(ع) به دنبال کشتن ایشان بودند، اشتباه است، زیرا قبل از واقعه عاشورا به دنبال حذف یاد و نام امام حسین(ع) بودند و طبق خطبه حضرت زینب(س) در شام «فَکِدْ کَیْدَکَ وَ اسْعَ سَعْیَکَ وَ نَاصِبْ جُهْدَکَ فَوَ الله لَا تَمْحُو ذِکْرَنَا وَ لَا تُمِیتُ وَحْیَنَا؛ هر کید و مکر و هر سعی و تلاش که داری به کار بند، سوگند به خدای که هرگز نمیتوانی، یاد و نام ما را محو و وحی ما را بمیرانی»، با این وصف مشخص میشود، دشمن هدفی ورای از بین بردن امام حسین(ع) داشته است.
خلیفه وقت آن زمان، یزید به دنبال محو کردن نام و یاد امام حسین(ع) و خاموش کردن نور وحی ایشان بود و یکی از اقدامات او در این راستا، هتک حرمت به سیدالشهدا(ع) بود. او در پی اثبات این فرض بود که ثابت امام(ع) شخصیت مقدسی ندارد و اگر داشت از سمت خدا بر دشمنان او عذاب نازل میشد و میخواست امام حسین(ع) را یک شخصیت خارج از دین معرفی کند؛ یزید خود را خلیفه رسول`الله(ص) و امام حسین(ع) را کافر خواند و به این دلیل چنین فجایعی را بر سر امام معصوم و اهل بیت(ع) او آورد.
در دین اسلام، مسلمان حرمت دارد؛ دلیل دفن نکردن امام حسین(ع) و یاران ایشان اثبات مسلمان نبودن آنان بود، زیرا دفن یک مسلمان از واجبات است؛ این افراد پلید به پیراهن کمقیمت و چاکچاک حضرت رحم نکردند، امام صادق(ع) درباره بدن آن حضرت میفرمایند: به اندازه نگین یک انگشتر جای سالم در بدن ایشان وجود نداشت و باز با غارت اموال متعدد از این شهیدان به دنبال کافر نشان دادن سیدالشهدا(ع) و یاران ایشان بودند.
به اسارت بردن اهل بیت امام حسین(ع) نیز مصداق دیگری برای کافر نشان دادن آنان از سوی دشمنان بود و در برابر اقدامات دستگاه خلافت، سیدالشهدا(ع) با سر بریده در کوفه و شام قرآن را قرائت کرد تا به مردم بفهماند که من و اهل بیتم مسلمانیم و ببینید کار امت پیامبر(ص) به جایی رسیده است که امام حسین(ع) بهعنوان نوه پیامبر(ص)، مصداق آیه تطهیر، اصل و اساس دین، حجت خدا و حقیقت دین باید با سر بریده در حضور فاسق و فاجری مانند یزید قرآن بخواند تا ثابت کند من مسلمان هستم.
از میان تمامی آیات قرآن؛ امام با سر بریده این آیه را برای خواندن انتخاب میکند: «أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْکَهْفِ وَالرَّقِیمِ کَانُوا مِنْ آیَاتِنَا عَجَبًا؛ تو پنداری که قصه اصحاب کهف و رقیم در مقابل این همه آیات قدرت و عجایب حکمتهای ما از آیات عجیب ماست؟» که زید بن ارقم با مشاهده تلاوت این آیه توسط سر بریده شده امام حسین(ع) میگوید: به خدا سوگند مو بر بدنم راست شد و صدا زدم؛ پسر رسول خدا! به خدا سوگند! سر تو و داستان تو شگفتتر و شگفتتر است.
جاودانگی امام حسین(ع) در طول تاریخ حکایت های فراوانی درد؛ عجیب است نوه رسول خدا(ص) میان امت جدش چنین اتفاقی برایش میافتد و این از بین بردن نام و یاد امام حسین(ع) قبل از عاشورا شروع شده بود و بعد از واقعه کربلا شدت گرفت تا جایی که در طول تاریخ خلیفههای بسیاری به دنبال نابودی قبر امام و یاران ایشان بودند؛ مختار اولین کسی بود که بر روی قبر سیدالشهدا(ع) قبهای درست کرد و اولین شخصی که اقدام به تخریب قبر پرداخت «منصور دوانیقی»، خلیفه عباسی در بغداد بود.
بعد از منصور، «هارون عباسی» و بعد از آن «متوکل عباسی» دو بار سعی کردند مقبره امام(ع) را به واسطه باز کردن شریعه فرات و ایجاد سیل تخریب کنند و طبق برخی گزارشها آب تا ۱۱ متری قبر امام حسین(ع) از حرکت ایستاد و روی هم قرار گرفت که به «حائر حسینی» معروف است؛ حائر یعنی اتفاقی که انسان را به حیرت میآورد و به خاطر همین موضوع به افرادی که در کربلا زندگی میکردند، حائری نیز گفته میشد. حتی از گاوها که در زمان قدیم زمین را شخم میزدند، استفاده کردند تا قبور را تخریب کنند، اما این حیوانات بر روی قبور حرکت نکردند و در طول تاریخ دشمنان بارها آرامگاه امام و یارانش را با خاک یکسان کردند، شاید این تعبیر برای بقیع استفاده شود که تخریب شده، اما با خاک یکسان نشده و قبر امامان ما در میان قبور دیگر مشخص است و قابل شناسایی است ولی قبور مطهر شهدای کربلا را در طول تاریخ بارها با خاک یکسان کردند.
«ابن کثیر» در کتاب «البدایه و النهایه» داستان شخص نابینایی را تعریف میکند که در کربلا خاک قسمتهای مختلف را برمیداشت و میبویید تا قبر امام حسین(ع) را پیدا کند و زمانی که قبر حضرت را پیدا کرد گفت: ای حسین(ع) دشمنان تو فکر میکنند با تخریب قبر تو میتوانند تو را محو کنند، اما نمیدانند بوی قبر تو فریاد میزند؛ به دلیل خفقان جامعه آن روز شیعیان در شب به زیارت سیدالشهدا(ع) میرفتند آن هم با ترس، چون ممکن بود کشته شوند. دشمنان از دیروز تا امروز به دنبال از یاد بردن امام حسین(ع) در اذهان مردم هستند البته در مقطعی از تاریخ با روی کار آمدن آلبویه تا زمان صلاحالدین ایوبی جامعه اوضاع وخامت آنچنانی نداشت، اما بعد از این دوره دوباره شاهد هتک حرمت خلفا به قبور شهدای کربلا بودیم و یکی از کارهای دشمنان قبل از عاشورا تا به امروز؛ جشن گرفتن در روز عاشوراست. «یَوْمٌ تَبَرَّکَتْ بِهِ بَنُو أُمَیَّةَ» یعنی این روز برای بنیامیه برکت دارد.
جشن گرفتن در روز عاشورا قبل از واقعه کربلا نیز جریان داشته؛ با وجود این بخش در زیارت عاشورا «یوم تبرکت به بنو امیة و ابن آکلة الاکباد اللعین ابن اللعین علی لسانک و لسان نبیک (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم) فی کل موطن و موقف وقف فیه نبیک (صلی الله علیه و آله)» در واقع گفته میشود که پیامبر(ص) پسر لعین، که همان یزید میشود را لعنت میکند.
ما میدانیم که معاویه شش ماه قبل از واقعه عاشورا از دنیا رفته بود، اما روز عاشورا را از قبل جشن میگرفت و به آن آگاه بوده؛ همانطور که در ادامه زیارت عاشورا آمده است: «وَ هذا یَوْمٌ فَرِحَتْ بِهِ آلُ زِیادٍ وَ آلُ مَرْوانَ بِقَتْلِهِمُ الْحُسَیْنَ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیْهِ (عَلَیْهِ السَّلاَمُ)» محمد تیجانی در کتاب خود به نام «ثُمَّ اهْتَدَیتُ» میگوید ما در کشور تونس در روز عاشورا جشن میگرفتیم، لباس خوب میپوشیدیم و این جشن در حال حاضر در بعضی کشورهای شمال آفریقا و کشورهای حاشیه خلیج فارس در جریان است.
عبدالعزیز آلالشیخ مفتی عربستان سعودی سال ۲۰۱۱ در روز عاشورا برای پسرش عروسی گرفت و فردای آن روز روزنامههای معتبر عربستان آن را پوشش خبری دادند؛ این دشمنیها با امام حسین(ع) تا به امروز ادامه دارد و در مقابل اهل بیت(ع) به شیعیان توصیههایی کردند، بهطور مثال گفته شده هنگام آب خوردن بر دشمنان حسین(ع) لعنت بفرستید، با تسبیحی ذکر بگویید که از تربت کربلا باشد و بر روی خاک کربلا نماز بگزارید.
زیارت سیدالشهدا(ع) امری مهم است، امام صادق(ع) زیارت این امام معصومه(ع) را به همه توصیه میکردند. مانند ام سعید که برای زیارت شهدای احد راهی شده بود و زمانی که امام صادق(ع) فرمود: شما را چه میشود که به زیارت جد ما بروید. در مقابل ام سعید پاسخ داد من یک زن تنها هستم و راه کربلا دور است و امام پاسخ داد هرچند که یک زن تنها هستی، زیارت جد ما را فراموش نکن که عاق رسول خدا(ص) و ما میشوی؛ این اهتمام امام به زیارت جدشان به خاطر فراموش نشدن یاد امام حسین(ع) بود.
اهل بیت(ع) اولین کسانی بودند که برای امام حسین(ع) مجلس عزا میگرفتند و همیشه از سیدالشهدا(ع) با حزن یاد میکردند. اکنون نیز دوستانی که به سمت کربلا مشرف میشوند باید با یادآوری مصیبتها و غم عاشورا راهی شوند، حتی تظاهر به گریه نیز سفارش شده است و با توجه به تلاشهای بسیار از سوی مردم شور حسینی فراگیر شده و از کشورهای مختلف به سوی کربلا میآیند.
قرآن در آیه «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الإِسْلاَمَ دِینا؛ امروز، دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دین شما پذیرفتم» این یعنی راضی شدن خداوند به دین اسلام برای مردم که به واسطه ولایت امام علی(ع) و اهل بیت(ع) دیگر خداوند راضی شد که اسلام آخرین دین در دنیا شناخته شود.
روز عاشورا امام حسین(ع) رو به دشمنان خود فرمود: «ای پیروان ابوسفیان اگر دین ندارید و از آخرت نمیترسید آزاده باشید، برگردید به دوره جاهلیت» یعنی اعراب بعد از رحلت پیامبر(ص) جاهلیت را نیز رد کرد این یک علامت سؤال بزرگی است که چطور با گذشت فقط ۵۰ سال اینگونه تغییر کردند؛ زمانی که امتی امام خود را ترک کند و روبروی او بایستد، چنین حوادثی رخ میدهد، انشاءلله ما بتوانیم در رکاب حضرت بقیةالله(عج) باشیم و مانند کوفیان نباشیم.
به کوشش حانیهسادات حسینیکیا
انتهای پیام
ممنونم