علم و فضایل حضرت معصومه(س) تجلی‌گر نفوس قدسی است
حجت‌الاسلام والمسلمین امیرعلی حسنلو گفت: پيوند حضرت معصومه(س) با علم و فضيلت سبب پيدايش يک شهر بزرگ معنوی در مرکز ايران شد و علم اهل بيت(ع) در اين شهر جوانه زد و روز به روز رشد پیدا کرد، به‌طوری که قم محلی برای تربیت نفوس قدسی شده است.
حضرت فاطمه معصومه(س) علاوه بر آنکه سرچشمه خوبی‌ها و کمالات بی‌حد بوده از منسوبین سه امام معصوم است و تکریم و احترام ایشان گرامیداشت جایگاه بلند خاندان پیامبر(ص)، خصوصاً مقام امامان شیعه حضرت موسی بن جعفر(ع)، علی بن موسی(ع) و محمد بن علی امام جواد(ع) به حساب می‌آید.
ورود حضرت معصومه(س) به قم باعث برکات فراوانی شد و به یمن وجود بارگاه ایشان در قم، امروزه این شهر از بزرگ‌ترین مراکز علمی و دارای باشکوه‌ترین حوزه‌های علمیه جهان است.
اهمیت زیارت ایشان، علما و دانشمندان فراوانى را به سوى این شهر جذب و بركات فراوانى را نصيب قم كرد كه مهم‌ترين آنها گسترش مراكز علمى بود و نقش بسزايى در تحكيم و گسترش حوزه علميه و رفت و آمد و ارتباط علما و راويان و شاگردان برجسته امامان(ع) داشت.
ورود ايشان به قم، و مرقد مطهرشان، و سپس ورود امامزادگان و راويان احاديث و دانشمندان كوفه و ديگر شهرها به قم، موجب تحولات تازه و مؤثرى در استحكام و گسترش تشيع شد؛ خبرنگار ایکنا از قم درخصوص جایگاه و مقام حضرت معصومه(س) با حجت‌الاسلام والمسلمین امیرعلی حسنلو، استاد حوزه و مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه‌های علمیه به گفت‌وگو پرداخته است که قسمت اول آن را در ادامه می‌خوانیم.
حسنلو بیان کرد: آنچه از برکات حضور خاندان حضرت موسی بن جعفر(ع) به بشریت رسیده؛ بی‌شمار است. برکات آنان فراتر از شیعه و مذهب برای همه بشریت، ادیان و مذاهب بوده و همه مسلمانان از شعاع نور حضرت معصومه(س) به خیر، نورانیت، تمدن و فرهنگ رسیده‌اند، بنابراین نباید این برکات را مختص شیعه دانست و در آن محدود کرد.
یکی از عناصر مهم هر تمدن و پایه اصلی آن علم و آگاهی و دانش است یا به عبارتی آغازین نقطه همه تمدن‌ها، علم است؛ فضايل حضرت فاطمه معصومه(س) وقتی روشن می‌شود که پيوند آن بزرگوار با علم معلوم شود. علم و دانش اين بانوی گرامی اسلام بيش از آن است که در معرض شناخت ما قرار گرفته است.
جايگاه علم در دين مبين اسلام بسيار خطير است و خداوند متعال علم و دانش را از الطاف خاص و ويژه خود به پيامبران و دانشمندان قرار داده و درک و دريافت وحی و ابلاغ آن را با علم عجين کرده است. برای پی بردن به فضيلت و مقام والای حضرت معصومه(س) و اينکه چرا و چگونه بوده است که آن بانوی کريمه در بين ديگر امامزادگان از برتری و جلالت و شأن ويژه برخوردارند، کافی است به فضايل و ويژگی‌های علمی آن بانوی گرامی پی ببريم.
جاودانگی در سایه علم و معنويت
پيوند بين علم و معنويت به انسان جاودانگی می‌بخشد. علم از صفات الهی و از تجليات بزرگ خداوند است و همين تجلی بزرگ است که آدم را مسجود ملائکه قرار داده است.
درباره امتيازات و ويژگی‌های همه پيامبران، «علم» برجستگی خاص و مأموريت ويژه است، پيامبران به همان ميزان که مأمور به انذار بوده‌اند، مأمور به تعليم نيز بوده‌اند، انذار و تزکيه مقدمه علم است. تعليم مردم و علم محوری و حمايت از دانش يکی از مأموريت‌های بزرگ انبيای الهی است.
هر جا علم و دانش رونق داشته فرهنگ و تمدن در دامن آن جوانه زده است، اگر گذشته تاريخ بشريت و تمدن‌ها را مورد بازشناسی قرار دهيم؛ مهد تمدن‌های بزرگ انسانی در نقطه‌ای از جهان قرار دارد که پيامبران بزرگ الهی از آن برخاسته‌اند، علم و تمدن از محل زيستن انبيا به جاهای ديگر رسيده است.
در دين اسلام علم و عالم از جايگاه بی‌نظير برخوردار است؛ نگاه قرآن و سيره معصومان به علم نيز مؤيد جايگاه رفيع علم است. امتياز و ويژگی بزرگ حضرت معصومه(س)، پيوند آن حضرت با علم است؛ تأکيد ائمه به زيارت و پاداش بزرگ زيارت آن حضرت، همه از اين جهت است که مکانت علمی حضرت برای ديگران روشن شود.
حضرت معصومه(س)؛ بانویی که تمدن‌ساز شد
پيوند آن بانوی گرامی با علم و فضيلت سبب پيدايش يک شهر بزرگ معنوی در مرکز ايران شد و پس از حضور آن حضرت در اين شهر و واقع شدن مزارش، علم اهل بيت(ع) در اين شهر جوانه زد و روز به روز رشد پیدا کرد. محدثان بزرگ از اين شهر برخاسته و علوم اهل بيت(ع) را رواج داده‌اند و آثار علمی بزرگ پديد آورده و تمدن اسلامی را رونق بخشيده‌اند.
پس از حضور حضرت معصومه(س) در شهر قم به‌عنوان يک شهر بزرگ علمی و یکی از مکاتب حدیثی بزرگ و اثرگذار شیعه مورد توجه قرار گرفت و به تدريج اين شهر تبديل به مرکزی در علم شد و تمدن اسلامی از این چشمه معرفت سیراب شد، در سایه نور فاطمه معصومه(س)، قم پس از حضور و رحلت این بانو به قطبی علمی مبدل شد و از آن روز به بعد تا به امروز این مرکزیت درخشش بیشتری داشته است.
قم مدت‌ها در مکتب نقل حدیث محوریت و بر مکاتب دیگر جهان اسلام رجحان داشت، به همین جهت قم مرکز تجمع بزرگان شیعه و دانشمندانی بود که مکتب بغداد و ری به آن نیازمند بودند؛ طلوع علم از قم با محوریت کتاب‌های حدیثی به اوج رسید و میراث آن در شکل‌گیری مجموعه‌های روایی شیعه تأثیر و سهم قابل توجهی داشته است؛ مکتب بغداد و سپس نجف و دیگر ممالک اسلامی از نظر اندیشه و فکر نیز متأثر از مکتب قم بوده است.
پس از آغاز غیبت کبری گرایش از نقل روایت به تعقل و اجتهاد و عقل‌گرایی و تفسیر نیز در قم بالنده شد که در مکاتب دیگر مؤثر است؛ از این‌رو اگر عناصر مهم تمدن اسلامی مورد دقت و معرفت قرار گیرد و براساس نقش عناصری مورد سنجه قرار گیرد، بهره‌گیری تمدن اسلامی از محتوای غنی مکتب قم فزون‌تر از همه مکاتب است.
با روندی که در تاریخ و سیر جریان علمی دیده می‌شود، دوره فترت در تولید علم از ناحیه قم بسیار اندک و ناچیز است، در حالی که سهم مکاتب دیگر علمی با فروپاشی برخی از عناصر محوری بیشتر دیده می‌شود، از این‌رو سهمی که حضور بابرکت حضرت معصومه(س) در قم ایجاد کرده به این تکاپوی وسیع علمی، تحرک و بالندگی وسیعی همراه با نوآوری بخشیده است.
اين پيوند با علم و دانش، با روح ملکوتی حضرت معصومه(س) به شهر قم منتقل شد و مکتب حدیثی قم با محوریت فقاهت در شهر قم به اوج رشد خود رسید، بنابراین حکمت و سرّ برتری حضرت معصومه(س) به ساير امامزادگان را بايد با ادراک شهودی و باطنی تفسير کرد. حيات انسانيت با علم است و علم حياتی مرگ‌ناپذير است، علم هميشه زنده است و مايه حيات جوامع انسانی است، از اين‌رو شهرهايی که مدفن و مزار اهل بيت(ع) در آن قرار گرفت چون شمع هميشه روشن، مرکزيت علمی را مختص خود کرده‌اند.
این در حالی است که قبرستان‌های فراوانی در دنيا وجود دارد که نه تنها هرگز بوی علم از آنها به مشام نمی‌رسد، بلکه بوی ويرانی و اندوه از آنها مشام انسان را از حيات نااميد می‌کند، اما مزار اهل بيت(ع) مرکز نشر علوم شده است، تفاوت قبر آنها با ديگران در اين است که در زيارت جامعه می‌خوانيم «قبورکم في القبور» قبرهای شما در ميان قبرهاست؛ اما با اين تفاوت که از آنها زندگی، رضايت و معنويت به جامعه الهام می‌شود، اين ويژگی از پيوند علم با اين خاندان حکايت دارد.
برتری حضرت معصومه(س) از اين قرابت و پيوند حکايت دارد که مدفنش مرکز نشر علوم شده و علم از کوفه و نجف و مدينه غروب کرده و در شهر مقدس قم سر برآورده است. اين مرکزيت علمی در اخبار اهل بيت(ع) نيز منعکس شده که حکمت آن بعدها روشن شده و روند تاريخ علمی به خوبی نشان می‌دهد که پس از رحلت حضرت معصومه(س) در قم، اين شهر مرکز ثقل علمی شد؛ بی‌حکمت نيست که بزرگترين فلاسفه و حکمای جهان افرادی چون ملاصدرای شيرازی بهترين آثار علمی خود را در مجاورت و با استعانت از اين بانوی بزرگ می‌نويسد.
کرامات بانویی که اوراق خاطرات علما را طلایی کرد
حال و هوای شهر قم مملو از رويش علمی است؛ اين فرصت بی‌نظير در هيچ نقطه جهان با اين امنيت ميسر نبوده است، چون حضرت معصومه(س) بانوی علم و فضايل است. اين دو ويژگی مهم حضرت معصومه(س) از شهر قم يک شهر مهم مذهبی و معنوی و علمی و فکری بی‌نظير در دنيا ساخته است که مردم از تمام کشورها و ملت‌های جهان برای تحصيل در اين شهر حضور دارند و به کسب علوم آل محمد(ص) با عشق وافر و زايد‌الوصف اشتغال دارند.
در پرتو توجهات و فيوضات حضرت فاطمه معصومه(س) علوم اسلامی در اين شهر رشد و گسترش بی‌نظير در طول تاريخ يافته و عالمان بزرگی در دامن معنويت اين بقعه مطهر و آسمانی تربيت شده هر يک از عالمان تربيت شده در فضای معنوی شهر قم در هر نقطه از ايران و جهان استقرار يافته‌اند. پس از استقرار نور علم و معنويت را در آن منتشر کرده و بذر علم و تقوی را در دل شيفتگان علم و تقوی نهاده‌اند، به نحوی که شعاع نورشان تا قيامت درخشش خواهد داشت.
حضرت فاطمه معصومه(س) با فضايل و کرامات محسوس، مشتاقان علم و علمای بزرگ را مورد لطف و توجه قرار داده و هيچ حاجت‌مندی از لطف آن حضرت محروم نبوده است. باب کرامت و بخشش امامت از سوی آن بانوی الهی نيز پيوسته در حال تربيت نفوس کريم است. هر يک از ابعاد شخصيتی آن بانوی مقدس برای دانشمندان يک ويژگی و برتری بخشيده است. درباره کرامات آن بانوی گرامی مراجع عظام و طلاب علوم دينی خاطرات و تجارب ذی قيمتی دارند که اگر تمام آنها به دقت ثبت شود، هزاران اوراق را طلايی خواهد کرد.
شعاع نور معنویت اهل بیت(ع) از فضای قم به برکت حضور حضرت به همه عالم می‌درخشد؛ حضرت معصومه(س) و بارگاهش در مرکز ایران و وجود امام رضا(ع) و قبر مطهرش در شرق ایران مایه برکت برای همه ایران بوده است که ایرانیان را در شعاع نور اهل بیت(ع) قرار داده است.
دختران امام موسی کاظم(ع) طبق نقل تاریخ، عموماً فقیه، دانشمند، محدث، پاک‌دامن، پارسا و پرهیزگار بودند و در میان زنان مدینه، به ترویج مباحث علمی و احادیث نبوی اشتغال داشتند. ام احمد، یکی از زنان امام موسی کاظم(ع) است که همواره مورد اعتماد و اطمینان امام بود؛ امام کاظم(ع) هنگام مسافرت به عراق، ضمن سپردن امانات خود به او، از شهادت خویش نیز خبر داده و امام پس از خود را به او معرفی و توصیه کردند بعد از شهادت خویش، امانت‌ها را به امام رضا(ع) بسپارد. ام احمد نیز پس از شهادت امام موسی کاظم(ع)، ضمن رد امانت به امام بر حق و معرفی او به افراد امین و مورد اطمینان، نقش حساس خود را به خوبی ایفا کرد.
دختران امام موسی کاظم(ع) نیز در دوران حساس و خفقان‌آور عباسی هر یک بنا به توانایی و تکلیف خویش، مسئولیت‌های مهمی ایفا کردند و به تشریح دیدگاه امامت و ولایت و آشنا کردن بانوان با اهل بیت(ع) می‌پرداختند. نکته جالب توجه این است که دختران امام موسی کاظم(ع) هر یک عالمه‌ای بودند که با نقل روایات مستند و احادیث معتبر در مورد فضایل امیرمؤمنان(ع) و عاشورا و استمرار ولایت و معرفی امام زمان خویش، فعالیت داشتند و این فعالیت آنان تأثیر بسیار بزرگی در روشنگری مردم داشت.
گفت‌وگو از مهنوش بهروز
انتهای پیام
بسیار عالی عالی بود خیلی مفید تشکر از ایکنا وکارشناس عزیز 
