عید قربان یادآور تمرکز بر اشتراکات مسلمانان است
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه عید قربان یادآور تمرکز بر اشتراکات و دور شدن از اختلافات است، گفت: اصل وجود جشن عید قربان و شادی حاصل از مراسم آن در جای جای کشور‌های اسلامی امری وحدت‌آفرین است.
حجت‌الاسلام والمسلمین اسماعیل چراغی کوتیانی، استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با ایکنا از قم، در پاسخ به این سؤال که چرا گفته می‌شود عید قربان جشن ذبح خواهش‌های نفسانی است، اظهار کرد: همه مناسک دینی دارای کارکرد خاصی است که هنگام عمل به آن منسک باید به کارکرد آن توجه کرد، برای نمونه کارکرد حج اظهار عبودیت و بندگی نسبت به خدا و بهره‌گیری از فرصت اجتماع بزرگ مسلمین برای آشنایی با شرایط و اوضاع اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است.
وی ادامه داد: برخی عبادات در کنار کارکرد‌های مهم اجتماعی و سیاسی، سویه‌های نمادین دارند، به این معنا که آن عبادت بیانگر و یادآور رفتار‌های تاریخی افرادی است که برای تقرب به خدا، به رنج افتاده و برای بندگی او همه سختی‌ها را به جان خریدند و باید الگوی جامعه مؤمنان باشند.
جشن عبودیت و بندگی در عید قربان به چه معناست
استاد حوزه علمیه گفت: حج عبادتی است سیاسی که همه مراحل و ساحت‌های آن هم جنبه نمادین و نمایشی برجسته‌ای دارد و تمامی مراحل آن دارای کارکرد است که موجب پایایی و مانایی دین و جامعه دینی می‌شود که یکی از سویه‌های نمادین آن ذبح قربانی است.
وی بیان کرد: ذبح قربانی به معنای سر بریدن حیوانی برای هدیه به آستان قدس الهی به پاسِ سپاس از خداوند است، زیرا توفیق بندگی در چند روزه ایام حج را حج‌گذار هدیه کرده است و حیوان قربانی، نمادی از بعد حیوانیت وجود انسانی است.
چراغی کوتیانی با بیان اینکه انسان دارای دو ساحت معنوی (روحی و انسانی) و بعد حیوانی است، افزود: آنچه در انسان اصالت دارد و باید فربه شود بعد معنوی انسان است که این فرایند با گذر از بعد حیوانی و سر بریدن خواهش‌های انسانی امکان تحقق دارد.
وی بیان کرد: همان‌گونه که حج‌گذار چندین روز با خودمهارگری و نظارت بر خود و کنار گذاشتن برخی از نیاز‌های مادی و تقویت ابعاد معنوی و الهی خود، به خدا تقرب یافته و برای شکرگزاری از این پیروزی، حیوانی را به نشانه سر بریدن هوا‌های نفسانی، ذبح می‌کند، انسان مؤمن نیز باید همیشه ایام بر خود نظارت داشته و خواسته‌های مادی خود را مهار کرده و این‌گونه به خدا تقرب جوید.
استاد حوزه علمیه گفت: هر ساله جشن عبودیت و بندگی را در عید قربان برپا می‌کنند یعنی از اینکه توانسته در طول یک سال تقوای الهی را رعایت کند و به بندگی خدا همت گمارد، این روز را جشن می‌گیرد، این جشن و شادی برانگیخته از آن، جشن خودمهارگری و توفیق در نظارت بر خود و ذبح یک ساله حیوانیت در مسلخ عبودیت خداست.
عید قربان؛ انسجام‌بخشی و وحدت‌آفرینی بین مسلمانان
وی در پاسخ به این سؤال که عید قربان چگونه موجب انسجام‌بخشی بین مؤمنان می‌شود، افزود: این کارکرد از دو طریق تحقق می‌یابد نخست اینکه عید قربان یادآور تمرکز بر اشتراکات و دور شدن از اختلافات است.
چراغی کوتیانی بیان کرد: یکی از اموری که گاه مورد غفلت مسلمانان قرار می‌گیرد، وجود اشتراکات پرشمار در اعتقادات، ارزش‌ها، هنجار‌ها و نماد‌هاست، در برابر، گاه بنا بر دلایلی بر جنبه‌های اختلافی که شمار آنها بسیار اندک است، تمرکز می‌شود. همه مسلمانان، در اصل وجود خدا، در اعتقاد به پیامبران الهی به‌ویژه پیامبر عظیم‌الشأن اسلام(ص)، کتاب خدا و ارزش‌های بسیار و مناسک پرشماری، با هم اشتراک دارند.
وی اضافه کرد: گاهی دشمنان اسلام، زمینه غفلت از همه داشته‌های مشترک مسلمانان را با حربه‌های گوناگون فراهم می‌آورند و بر تمایزات کم‌اهمیت تأکید می‌کنند، اما در مقابل عید قربان این داشته‌های مشترک را یادآوری می‌کند.
استاد حوزه علمیه بیان کرد: حضور مسلمانان از کشور‌ها، فرهنگ‌ها، زبان‌ها و نژاد‌های مختلف در حج و انجام اعمال عبادی و سیاسی یکپارچه، همه مسلمانان را به پرشماری اشتراکات و امور وحدت‌آفرین آگاه کرده و ظرفیت انسجام‌بخش این جشن بزرگ را به ظهور می‌رساند. از سوی دیگر، اصل وجود جشن عید قربان و شادی حاصل از مراسم آن در جای جای کشور‌های اسلامی امری وحدت‌آفرین است.
وی گفت: دیدار مؤمنان با یکدیگر، توجه به بر طرف کردن نیاز‌های همدیگر از طریق تعاون و تکافل اجتماعی، زمینه‌ساز نزدیکی دل‌ها و قلب‌ها و رفع کدورت‌ها شده و از این طریق نیز زمینه انسجام اجتماعی را فراهم می‌آورد.
فلسفه قربانی کردن
استاد حوزه علمیه در پاسخ به این سؤال که فلسفه قربانی کردن چیست، بیان کرد: قربانی کردن، هم یک عبادت و هم یک نماد است. عمل عبادی نمادین، عملی است که در عین عبادت بودن، نشانگر و حکایت‌گر از امری دیگر باشد و به تعبیری، وضعیت بازنمایی دارد، یعنی نمایگر امری دیگر است. قربانی کردن و انتخاب یک حیوان برای سر بریدن نمادی است از سر بریدن حیوان درون انسان و انسان همان‌گونه که بهره‌مند از ساحت قدسی و الهی و انسانی است، دارای ساحتی حیوانی نیز است، این بعد از وجود انسانی البته ضرورت عالم ماده است و نیاز‌های بقای انسان را فراهم می‌آورد، اما با این همه در اثر غفلت، گاه ابعاد حیوانی در انسان فربه شده و زندگی مادی و حیوانی برای برخی انسان‌ها اصالت پیدا می‌کند.
چراغی کوتیانی ادامه داد: این بعد از وجود انسانی خود را در چهره هوا‌ها و خواهش‌های مفرط و بدون چارچوب، نمایان می‌کند، از این‌رو باید کنترل شده و حیوان وحشی و افسار گسیخته درون به پای ابعاد معنوی ذبح شود.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه آزادی معنوی انسان در گرو به بند در آوردن حیوان درون و ذبح آن است، افزود: قربانی کردن حیوان در روز عید قربان دو کارکرد دارد که هم سپاس از خدا در توفیق بندگی و نظارت بر خود است و هم نمادی است از اینکه کسب رضایت خدا از مسیر و گذار از حیوانیت انسان امکان‌پذیر است.
چگونگی درک معنای حقیقی اسلام از عید قربان
وی با بیان اینکه معنای حقیقی اسلام را چگونه می‌توان از عید قربان درک کرد، تصریح کرد: عید قربان، هم عید بندگی است و هم عید الگوی بندگان صالح خداست. عید قربان یادآور بنده صالح خدا حضرت ابراهیم(ع) است که نمادی از تسلیم و تعبد در برابر خدا بود. در یکی از آیات قرآن حضرت ابراهیم(ع) و رهروان ایشان به‌عنوان الگوی شایسته برای جامعه مؤمنان معرفی می‌شود «قَد کَانَت لَکُم أُسوَةٌ حَسَنَة فِی إِبراهِیمَ وَٱلَّذِینَ مَعَهُۥ.»
چراغی کوتیانی بیان کرد: حضرت ابراهیم(ع) الگوی شایسته است، زیرا در تمام طول زندگی جز به عبودیت خدا و تسلیم در برابر خواسته‌های الهی نیندیشید و معنای حقیقی اسلام تسلیم بی‌چون و چرا در برابر خواسته‌های الهی است.
وی ادامه داد: این معنای اسلام در همه فراز و نشیب‌های زندگی ابراهیم خلیل‌الرحمان هویداست، چه آن روز که از او خواستند دست از پرستش خدا بردارد و بت بپرستد و او نپرستید و تسلیم خدا شد و چه آن روز که او را به جرم خداپرستی و تسلیم در برابر خدا در آتش سوزاندند و چه آن روز که دستور یافت تا زن و فرزند خود را در بیابان رها کند و چه آن روز که دستور یافت فرزند جوان خود را قربانی کند.
چراغی کوتیانی اضافه کرد: در همه این لحظه‌های سخت و جانفرسا، حضرت ابراهیم(ع) فقط به یک چیز می‌اندیشید و آن تسلیم در برابر خداست که از زندگی ایشان کاملاً مشخص است.
استاد حوزه علمیه بیان کرد: عید قربان، یادآور تجلی معنای حقیقی اسلام در زندگی آن فریادگر توحید است، برپایی جشن عید قربان، یادآور تجلیل از انسانی است که معنای حقیقی اسلام را در زندگی خودش تجلی داد و این درس بزرگی برای همه انسان‌هاست تا با الگو قرار دادن حضرت ابراهیم(ع) معنای حقیقی اسلام را در زندگی خود آشکار کنند.
گفت‌وگو از الهام حلاحیان
انتهای پیام
