نگاهی به رفتارهای سیاست‌مدارانه امام رضا(ع)

آیت الله حسن رمضانی در گفتگو با خبرنگار ایکنا اظهار کرد: امام رضا(ع) خورشیدی در افق ایران است و نور حرارت بخش و انرژی زایش را از ایران به جهانیان منتشر می‌کند و برای زنان و مردان الگویی مناسب می‌باشد.

وی گفت: یکی از مواردی که در خصوص شخصیت امام رضا(ع) می‌توان ذکر کرد، سخنانی است از ناحیه شخصی که مامون او را مامور کرده بود زمانی‌که امام رضا(ع) از مدینه به طوس حرکت می‌کرد، تمامی حالات و سخنان ایشان را گزارش دهد که وی به مامون گزارش کرد امام  در طول سفر نهایت ادب را در تعامل با مردم نشان می‌داد.

استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: رضوی کسی است که تمام رفتار، اعمال، کنش و واکنش‌هایش مطابق با رفتار و کردار امام رضا(ع) باشد.

وی در خصوص تعامل امام رضا(ع) با سیاست‌مداران افزود: امام رضا(ع) به گونه‌ای عمل کرد که نه زیر چتر حمایتی سیاست‌مداران برود و نه به گونه‌ای رفتار کرد که از ناحیه آن‌ها آفت و آسیبی به جامعه اسلامی وارد شود به تعبیر دیگر کاملا سیاست‌مدارانه رفتار کرد.

آیت الله رمضانی بیان کرد: زمانی‌که مامون، امام رضا(ع) را مجبور به پذیرش ولایتعهدی کرد تا با این سیاست با وجهه امام رضا(ع) تمام قیام‌ها و مخالفت‌هایی که از ناحیه دوستداران اهل بیت(ع) بود را ساکت کند، امام رضا(ع) نقشه مامون را نقش بر آب کرد زیرا از یک سو ولایتعهدی را پذیرفت و از سوی دیگر نیز شرط کرد که در هیچ عزل و نقشی دخالت نکند و هیچ مسئولیتی را نپذیرد بنابراین سیاستی دو پهلو را ایفا کرد.

وی گفت: حضرت رضا(ع) در فضایی که مامون به وجود آورده بود، نسبت به مناظرات علمی، مباحثات فکری و نظری بهترین استفاده را کرد و با شخصیت‌های علمی به مناظره پرداخت.

این پژوهشگر دینی ابراز کرد: امام رضا(ع) در فضای عرفانی در خصوص نسبت میان خداوند و خلق می‌فرماید که تمام عالم جلوه و تجلی خداست و خداوند خود را در مرآت و آیینه خلق قرار داده است، همه تجلی جمال و جلال حضرت حق است.

وی گفت: عمران صابی از امام رضا(ع) پرسید آیا خداوند در خلقش است یا خلق در خداست؟ حضرت پاسخ داد زمانی‌که در برابر آیینه می‌ایستی شما در آیینه هستی یا آیینه در شما و سپس حضرت فرمود در عین حال که نه شما در آینه هستی و نه آینه در شما، شما در آینه تجلی پیدا می‌کنی و صفات شما در آینه مجسم می‌شود.

آیت الله رمضانی ادامه داد: از جمله افرادی که از این فرمایش امام رضا(ع) استفاده کرده، محی الدین عربی است که در آثارش از نسبت آینه بهره‌ها برده است.

وی بیان کرد: عبرت نائینی در شعر خود به این سخن این امام بزرگوار اشاره کرده است.

چون نور که از مهر جدا هست و جدا نیست

عالم همه آیات خدا هست و خدا نیست

ما پرتو حقیم و نه اوئیم و هم اوئیم

چون نور که از مهر جدا هست و جدا نیست

هر جا نگری جلوه‌گر شاهد غیبی است

او را نتوان گفت کجا هست و کجا نیست

در آینه بینید اگر صورت خود را

آن صورت آئینه شما هست و شما نیست

این نیستی هست نما را به حقیقت

در دیده ما و تو بقا هست و بقا نیست

هر حکم که او خواست براند به سر ما

ما را گر از آن حکم رضا هست و رضا نیست

از جانب ما شکوه و جور از قبل دوست

گر نیک بیبینیم خطا هست و خطا نیست

کو جرات گفتن که خطا و کرم او

بر دشمن و بر دوست چرا هست و چرا نیست

بی‌مهری و لطف از طرف یار به عبرت

از چیست ندانم که چرا هست و چرا نیست

استاد حوزه و دانشگاه گفت: امام رضا(ع) در خصوص انسان کامل فرمایشات عمیقی دارد برای مثال می‌فرماید: «الْإِمَامُ وَاحِدُ دَهْرِهِ لَا یُدَانِیهِ أَحَدٌ وَ لَا یُعَادِلُهُ عَالِم ... وَ کَیْفَ یُوصَفُ بِکُلِّهِ أَوْ یُنْعَتُ بِکُنْهِهِ أَوْ یُفْهَمُ شَیْءٌ مِنْ أَمْرِهِ أَوْ یُوجَدُ مَنْ یَقُومُ مَقَامَهُ وَ یُغْنِی غِنَاهُ لَا کَیْفَ وَ أَنَّی وَ هُوَ بِحَیْثُ النَّجْمِ مِنْ یَدِ الْمُتَنَاوِلِینَ وَ وَصْفِ الْوَاصِفِینَ فَأَیْنَ الِاخْتِیَارُ مِنْ هَذَا وَ أَیْنَ الْعُقُولُ عَنْ هَذَا وَ أَیْنَ یُوجَدُ مِثْلُ هَذَا أَ تَظُنُّونَ أَنَّ ذَلِکَ یُوجَدُ فِی غَیْرِ آلِ الرَّسُولِ مُحَمَّدٍ(ص) کَذَبَتْهُمْ وَ اللَّهِ أَنْفُسُهُمْ وَ مَنَّتْهُمُ الْأَبَاطِیلَ فَارْتَقَوْا مُرْتَقاً صَعْباً دَحْضاً تَزِلُّ عَنْهُ إِلَی الْحَضِیضِ أَقْدَامُهُمْ رَامُوا إِقَامَهًَْ الْإِمَامِ بِعُقُولٍ حَائِرَهًٍْ بَائِرَهًٍْ نَاقِصَهًٍْ وَ آرَاءٍ مُضِلَّهًٍْ فَلَمْ یَزْدَادُوا مِنْهُ إِلَّا بُعْداً قَاتَلَهُمُ اللهُ أَنَّی یُؤْفَکُونَ وَ لَقَدْ رَامُوا صَعْباً وَ قَالُوا إِفْکاً وَ ضَلُّوا ضَلَالًا بَعِیداً وَ وَقَعُوا فِی الْحَیْرَهًِْ إِذْ تَرَکُوا الْإِمَامَ عَنْ بَصِیرَهًٍْ وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِیلِ وَ کَانُوا مُسْتَبْصِرِینَ رَغِبُوا عَنِ اخْتِیَارِ اللَّهِ وَ اخْتِیَارِ رَسُولِ اللَّهِ(ص) وَ أَهْلِ بَیْتِهِ إِلَی اخْتِیَارِهِمْ وَ الْقُرْآنُ یُنَادِیهِمْ وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ ما یَشاءُ وَ یَخْتارُ ما کانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ سُبْحانَ اللهِ وَ تَعالی عَمَّا یُشْرِکُون.»

وی در تاویل فرمایش امام ادامه داد: امام رضا(ع)- امام یگانه‌ روزگار خود است کسی با او برابر نیست و دانشمندی با او هم‌سطح نیست ... و چگونه می‌توان همه‌ اوصاف امام را گفت و کنه ذاتش را توصیف کرد و یا چیزی از امر امامت را فهمید و یا کسی را به قائم مقامی او یافت، که همچون او[مردم را از مراجعه به افراد دیگر] بی‌نیاز گرداند؟ نه، چگونه و کجا ممکن است و حال آنکه او همچون ستاره از دسترس دست اندازها و توصیف توصیف‌کنندگان به دور است، این کجا و اختیار [و انتخاب مردم] کجا؟ این کجا و [اختیار] خردها کجا؟ کجا مانند این یافت می‌شود؟ شما گمان می‌کنید که چنین چیزی در غیر خاندان پیامبر، محمّد(ص) یافت می‌شود؟ به خدا قسم که بر خودشان دروغ گفته‌اند و سخنان باطل، آن‌ها را به آرزوهای دروغین کشانده است و به جایگاه بلند و دشوار و لغزنده‌ای برآمده‌اند که پایشان در آن لغزیده و به گودال خواهند افتاد، اینان خواستند با خردهای حیران و سرگردان و ناقص خود و با رأی‌های گمراه‌کننده‌شان، امام بسازند و جز دوری از ساحت امام چیزی به خود نیافزودند. خداوند آن‌ها را بکشد، چگونه از حق منحرف می‌شوند؟! به‌راستی که کار مشکلی را در نظر گرفتند و بهتان بر زبان راندند و به گمراهی دور و درازی گرفتار آمدند و در حیرت و سرگردانی افتادند که امام را با آنکه به چشم می‌دیدند رها کردند و شیطان کارهاشان را برایشان آرایش داد و آنان را از راه بازداشت و با آنکه راه را می‌دیدند از آنچه خدا اختیار کرده بود و رسول‌خدا(ص) و اهل‌بیتش(ع) اختیار کرده بودند به اختیاری که خود کرده بودند رو آوردند و حال آنکه قرآن فریادشان می‌زند: وَ رَبُّکَ یَخْلُقُ ما یَشاءُ وَ یَخْتارُ ما کانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ سُبْحانَ اللهِ وَ تَعالی عَمَّا یُشْرکُونَ.

استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: هیچ دانشمندی نتوانست در برابر امام رضا(ع) و سایر ائمه ادعا کند که من نیز عالم هستم.

وی گفت: با وجود همه تخصص‌هایی که افراد مختلف دارند باز هم زمانی‌که در کنار نور امام قرار می‌گیرند، احساس تاریکی می‌کنند و اگر نوری در آن‌هاست بسیار کمتر از نور معصوم است.

آیت الله رمضانی ابراز کرد: در دعای سحر از خداوند زیباترین مراتب جمال، باشکوه‌ترین مراتب جلال و بزرگترین مرتبه عظمت را خواستاریم که امام همه این فضایل را با اعطای خداوند دارا شده و خداوند به ایشان حسن، جمال، کمال و علم داده است.

وی عنوان کرد: چنانچه از افراد بپرسیم که در راس قدرت کسی قرار بگیرد که در علم از همه اعلم‌تر، در قدرت از همه مقتدرتر و در تقوا از همه با تقواتر است یا کسی که در علم، قدرت، تقوا، جلال و کمال مانند امام نباشد، همه در جواب بدون تردید می‌گویند کسی که اعلم‌تر و با تقواتر باشد.