از روش فهم مفاهیم قرآن تا مدل واحد تبیین درست آیات + عکس و فیلم

به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست هم‌اندیشی اندیشه‌ورزان قرآنی فرهنگسرای قرآن پیش از ظهر امروز، چهارم خردادماه با موضوع 《تدبر در قرآن》با حضور سعید زکی‌لو، رئیس فرهنگسرای قرآن و جمعی از  پیشکسوتان و فعالان قرآنی چون سیدمحسن خدام‌حسینی، محمدرضا صلح‌جو، مهدی قره‌شیخلو، یونس باقری، علی‌اکبر توپچی، محبوب مهرنواز، یوسف افراش، امیر رستمی، علی قربانی، غفور رمضانی، مجید رحمتی و داود روزگر  برگزار شد.

در ابتدای این جلسه آیاتی از قرآن تلاوت شد و سپس امیر رستمی از اساتید و پیشکسوتان قرآنی حاضر در جلسه به ارائه مقاله و نکاتی درباره ضرورت دانستن روش‌شناسی برای ورود به عرصه قرآن و شناخت بهترین و سریع‌ترین روش برای حصول نتیجه پرداخت و گفت: روش‌شناسی امری مهم است زیرا مبنای اعتقادای است که باید مبنای عمل قرار گیرد. پس قوی‌ترین روش برای ورود به قرآن از سوی خداوند در قرآن اینگونه بیان شده است؛ تفکر، تعقل، تدبر، تذکّر و ... .

وی با اشاره به اینکه با نگاهی به منابع در می‌یابیم که  این موارد همه با هم یکی دیده شده است و همه اینها یک واژه در نظر گرفته شده است و هم ردیف هم است، افزود: امروزه اگر در روش‌شناسی تامل نکنیم، ممکن است به دردسر بیفتیم و از سوی دیگر شناخت صحیح این روش‌شناسی می‌تواند معیار سراسری مراجعه ما به سایر موضوعات قرار گیرد‌.

رستمی با تاکید بر اینکه در این جلسه در نظر داریم درباره تدبّر صحبت کنیم، ادامه داد: آنچه بطور مصطلح درباره تدبر مطرح هست《اندیشیدن درباره ورای معنای ظاهری کلمه و بیرون کشیدن مفهومی از ورای معنای ظاهری آن کلمه است》. واژه تدبر از (د ب ر) گرفته شده و هنگامی که در کل قرآن نگاه کنیم، واژه تدبر و مشتقات آن در ۴۴ آیه آمده است. 

این پیشکسوت قرآنی اضافه کرد: در برخی آیات واژه دُبُر و ادبار به معنای پشت است، در این عبارت واژه دُبُر در مقابل قُبل است یعنی پشت در مقابل رو است. در  سوره قاف، آیه ۴۰ نیز دُبُر به معنای پشت کردن از چیزی آمده است. این کلمه در جای دیگر به معنای ترتیب را قطع کردن، آمده است.

رستمی اظهار کرد: واژه دیگر《تدبیر 》است که در پنج آیه قرآن چون سوره‌های یونس آیات ۳، ۳۱، سوره سجده، آیه ۵ و ... آمده است. تدبر  یعنی حصول مفهوم تدبیر، یعنی آیات را براساس نظم الهی احصا کردن و در طبقاتی چیده تا از آن نتیجه مطلوب استخراج شود.

وی با تاکید براینکه براساس آیات، تدبیر مخصوص الله است، افزود: تدبیر فقط برای امر به کار می‌رود. محدوده تدبیر نیز آسمان‌ها و زمین است. تدبیرِ امر از زمان خلقت آسمان‌ها و زمین‌ها بوده است. تدبیر امر یک ماجراییست که در طی مسیر واقع می‌شود و امر نیز مجموعه اتفاقاتی در خلال آسمان و زمین است. بنابراین باتوجه به مفهوم دُبُر که پشت به پشت و ... است، تدبیر در باب تفعیل است یعنی شما برای موضوعی به دنبال محتوای ترتیب‌دار و پشت به پشت هم باشید.

این پپشکسوت قرآنی با تاکید بر اینکه تدبیر یعنی دُبُرچینی یک موضوع مبتنی بر همان موضوع درباره حق و حقیقت و براساس نظام مشخص، گفت: تدبر، پذیرش تدبیر است، خداوند در  چهار آیه مصحف شریف، سوره نساء، آیه ۸۲، سوره مومنون آیه ۶۸، سوره ص آیه ۲۹، سوره محمد آیه ۲۴ درباره تدبر صحبت کرده است. خداوند نسبت به تدبر سخت گرفته است《أفَلا یَتَدَّبَرون القُرآن و...》پس تدبر در اصطلاح یعنی در ژرفای فهم فرورفتن.

وی افزود: البته تمام این موارد به صورت مقدمه برای رسیدن به بحث جلسات آینده درباره حضرت آدم(ع) است، اما مهم این است که همه ما مامور به تدبر هستیم چراکه بدست آوردن ترتیب و نظام در موضوعی از این طریق بدست می‌آید. البته باید بگویم درباره حضرت آدم(ع) بیشتر بحث‌ها و کتاب‌ها برای گروه سنی کودکانه نگاشته شده است و جای کار بسیار دارد. 

رستمی با اشاره به اینکه درباره مفاهیم عموما انتزاعی عمل می‌کنیم و تصاویر افراد از مفاهیم مختلف منطبق با آشنایی با فضای روش شناسی نیست، بیان کرد: پس تدبر، چینش آیات مربوط به یک موضوع مبتنی بر یک نظام است و تدبر بر اساس آیات قرآن براساس قلب رخ می‌دهد و جایگاه تدبر در قلب افراد است《أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى‌ قُلُوبٍ أَقْفالُه》.

سپس مهدی قره‌شیخلو، پیشکسوت و فعال قرآنی با اشاره به اینکه محتوای مطالب ارائه شده، خوب بود، گفت: البته باید بدانیم در بحث تدبر این آخرین حرف نیست، چرا که قرآن بطن دارد اما قشنگ‌ترین تعریف در زمینه تدبر بود. 

وی تاکید کرد: در تدبر در قرآن، بحث چینش آیات مرتبط با یک موضوع و ارتباط آنها با یکدیگر مهم است و باید احتیاط کنیم تا در این زمینه دچار تفسیر به رای نشویم.

قره‌شیخلو تصریح کرد: باید سعی کنیم در این جلسه به مدل واحد از تبیین درست آیات برسیم تا بتوانیم در جلسات آموزشی خود و در جامعه و در مواجهه با پرسش‌های متعدد نسل جوان و نوجوان از عهده تبیین درست قرآن برای درک آنها و عامه مردم برآیم.

سپس محبوب مهرنواز از دیگر فعالان قرآنی به ارائه پیشنهادی برای طرح موضوعات قرآنی برای قران‌آموزان پرداخت و گفت: براساس تجربه‌ام در جلسات آموزشی، اگر آیات براساس تاریخ نزول مطرح شود، شاید بیشتر متقاصیان خود را پیدا کند. 

وی تاکید کرد: سعی کنید تا قرآن‌آموزان را در فضای نزول آیات و ارتباط آیات با یکدیگر قرار دهید.

در ادامه جلسه محمدرضا صلح‌جو از دیگر پیشکسوتان قرآنی با اشاره به اینکه در برخورد و مواجهه با نسل جوان آنچه باید باشیم و آنچه هست، مهم است، افزود: اخیرا موضوعی که بسیار مطرح است قرارگیری باور در برابر علم است. حال آنکه همه بدبختی‌های بشری از باورهای نادرست و ناصواب است.

وی افزود: باید سعی شود تا همه چیز را از علم بدست آوریم. آنچه هست و مهم است، این است که انسان در مختار بودن، مطلق است. 

اهم سایر مطالبی که در این جلسه مطرح شد؛

• پیچیدگی در ارائه مطالب ارائه نشود.
• 《تدبیر》 وسیله رسیدن به تدبر در موضوعی مشخص
• ضرورت تبیین مطالب و محتوای قرآن برای جوانان و عامه مردم
• توجه هر سوره به هر موضوع و بیان داستان از منظر خود
• ضرورت ارائه نظام و ساختار از چارچوب قرآنی 
• تبیین منابع شناختی عقل از منظر فلسفه 
• تبادل نظرات برای به کارگیری بهتر ارائه موضوعات در جلسات آموزشی به ویژه متناسب با نسل جوان